Przepływy i odpływy maksymalne w środkowej Polsce

• Autorzy: Jokiel Paweł

Warianty tytułu

EN

Maximum discharges and maximum outflows in central Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

In the article presented above the seasonal and multiannual variation and spatial differentiation of a few parameters were studied. These specifications were obtained on the basis of maximum discharges registered for 71 water-gauges in central Poland in the second half of the 20th century (1951-2002) (Table 1). In particular, seasonal and spatial regularities of maximum outflows, maximum discharges (WWQs and WWQs) and Françou-Rodier Flood Ratings (K) appearance were established. The greatest number of WWQs (WWQs) in central Poland was registered during the cold half-year (months: January and March) and in the summer (July and August). In autumn and early winter months (from September till December) maximum outflows were not registered. In central Poland the maximum unit runoffs are not very differentiated as they range from 23 to 228 dm³∙s^-1 km^-2. These values can be assumed as the representatives of the regional extremes. Regression equations between catchment surface areas and maximum discharges (unit runoffs) were also calculated - equation 1 (Fig. 4) and equation 2 (Fig. 6). In the catchments of the region, the maximum unit runoffs values (WWQ) decrease very slowly with increasing catchment areas (compare with Fig. 6). Spatial differentiation of Françou-Rodier Flood Indexes (K, equation 3) was under investigation. Moreover, the regional equation of the relationship between WWQ and K (equation 4, Fig. 8) was computed. Due to the Françou-Rodier Flood Indexes (K), the risk of precipitation and snowmelt/rainfall floods in the small and large central Poland river valleys is of minor importance. In general, some previously identified patterns, which describe the relationships between WWQ, WWQ, K and A in the global, continental and national scale are also visible considering the regional scale (central Poland area). The aim of this study was also to investigate the multiannual variability of the Flood Indexes (IWW K) – equation 5 and Fig. 9, which were calculated for central Poland area. In the second half of the 20th century the IWW indexes, which were determined in this region were continuously declining. It proves that the scale and the frequency of floods in the rivers of the particular area are getting reduced. The relationships and linkages between annual North Atlantic Oscillation Indexes (NAO) and Flood Indexes (WWQ) were also studied, and it can be stated that they are unclear and statistically insignificant (Fig. 10) and cannot be treated as simple statistical correlations.

Słowa kluczowe

PL

maksymalny odpływ; maksymalny przepływ; Polska Środkowa; wskaźnik powodziowości Françou-Rodiera; wskaźnik powodziowości; częstotliwość powodzi

EN

maximum discharge; maximum outflow; central Poland; Françou-Rodier Flood Index; Flood Rating; fre-quency of floods

• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego
• Czasopismo: Geography and Tourism
• Rocznik: 2016
• Tom: Vol. 4, No. 2
• Strony: 7--21
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz. ryc., tab., wykr.

Twórcy

autor

Jokiel Paweł

• Uniwersytet Łódzki, Katedra Hydrologii i Gospodarki Wodne

Bibliografia

• 1. Abrahamson B.T., 2010. Probable maximum flood estimator for British Columbia. Agriculture and Agri-Foods Canada. Agri-Environment Services Branch, s. 1- 35.
• 2. Biondić D., Barbalić D., Petraš J., 2007. Creager and Françou-Rodier envelope curves for extreme floods in the Danube River basin in Croatia. Predictions in Ungauged Basins: PUB Kick-off. Proceedings of the PUB Kickoff meeting held in Brasilia, 20–22 November 2002. IAHS Publ. 309, s. 221-228.
• 3. Bryndal T. 2009. Przepływy maksymalne odnotowane podczas gwałtownych wezbrań, spowodowanych krótkotrwałymi ulewnymi opadami deszczu w małych zlewniach karpackich. [W:] Bogdanowicz R., Fac-Beneda J. (red), Zasoby i ochrona wód. Gdańsk, s. 329-334.
• 4. Bryndal T., Cabaj W., Ciupa T., 2008. Gwałtowne wezbrania małych cieków w Niecce Nidziańskiej. Przegląd Geograficzny, 80, 1, s. 127-146.
• 5. Bartnik A., Jokiel P., 2007. Odpływy maksymalne i indeksy powodziowości rzek europejskich. Gospodarka Wodna, 1, s. 28-32.
• 6. Bartnik A., Jokiel P., 2008, Odpływy maksymalne i indeksy powodziowości rzek półkuli północnej. Przegląd Geograficzny, 80, 3, s. 343-365.
• 7. Bartnik A., Jokiel P., 2012a. Geografia wezbrań i powodzi rzecznych. Wyd. UŁ, Łódź.
• 8. Bartnik A., Jokiel P., 2012b. Indeksy powodziowości (Françou-Rodiera) i indeksy wysokiej wody w Karpatach i na Nizinach, w przekroju wieloletnim. Gospodarka Wodna, 5, s. 204-208.
• 9. Bartnik A., Jokiel P., 2014. Maximum discharges and maximum runoffs in Poland. [In:] Kobojek E., Marszał T. (eds.), Natural Environment of Poland and its Protection in Łódź. Geographical Research. Łódź University Press, Łódź, s. 43-73.
• 10. Ciepielowski A., 1973. Przegląd wzorów empirycznych do określania maksymalnych przepływów letnich. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej w Warszawie. Melioracje Rolne, 12, s. 87-110.
• 11. Climate Analysis Section, NCAR, Boulder, USA, Hurrell, 1995, aktualizacja: grudzień 2011, (http://www.cgd.ucar.edu/cas/jhurrell/).
• 12. Fal B., 1993. Zmienność odpływu z obszaru Polski w bieżącym stuleciu. Wiadomości IMGW, 16, s. 3-20.
• 13. Fal B., 1997. Przepływy charakterystyczne głównych rzek polskich w latach 1951-1990. Materiały Badawcze IMGW, Seria Hydrologia i Oceanologia, 21, IMGW, Warszawa.
• 14. Françou J., Rodier J., 1969. Essai de classification des crues maximales. IAHS/UNESCO/WMO, s. 518-527.
• 15. Jokiel P.,1994. Zasoby, odpływ i odnawialność wód podziemnych strefy aktywnej wymiany w Polsce. Acta Geogr. Lodz., 66-67, Wyd. ŁTN, Łódź.
• 16. Jokiel P., 2004. Zasoby wodne środkowej Polski na progu XXI wieku. Wyd. UŁ, Łódź.
• 17. Jokiel P. (red.), 2015. Metody statystyczne w badaniach hydrologicznych środkowej Polski, Wyd. UŁ, s. 290.
• 18. Jokiel P., Stanisławczyk B., 2012. Roczne odpływy maksymalne i minimalne w dorzeczach Odry i Wisły, w przekroju wieloletnim. Czasopismo Geograficzne, 83, 3-4. Wrocław, s. 133-143.
• 19. Kaczmarek Z., 2003. The impact of climate variability on flood risk in Poland. Risk Anal. 23 (3), s. 559-566.
• 20. Pociask-Karteczka J., Nieckarz Z., Limanówka D, 2003a. Prediction of hydrological extremes by air circulation indices. IAHS Publ. 280, s. 134-141.
• 21. Pociask-Karteczka J., Limanówka D., Nieckarz Z, 2003b. Wpływ oscylacji północnoatlantyckiej na przepływy rzek karpackich. Folia Geogr. ser. Geogr.-Phys., 33-34, 89-104.
• 22. Pociask-Karteczka J. , 2011, River runoff response to climate changes in Poland (East-Central Europe), , IAHS Publ. 344, 182-187.
• 23. Stachý J., Biernat B., Dobrzyńska I., 1979. Odpływ rzek polskich w latach 1951-1970, Materiały Badawcze IMGW, Seria Specjalna, 6. Warszawa, s.124.
• 24. Stachý J., 2011, Występowanie lat mokrych i posusznych w Polsce (1951-2008). Gospodarka Wodna, 8, s. 313-321.
• 25. Wrzesiński D., 2010. Odpływ rzek w Polsce w różnych fazach Oscylacji Północnoatlantyckiej. Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią, R. I, A(A61), Poznań, s. 129–144.
• 26. Wrzesiński D., 2011. Regional differences In the influence of the North Atlantic Oscillation on seasonal river runoff In Poland. Quaestiones Geographicae (30), 3, s. 127-136.
• 27. Wrzesiński D., 2013. Entropia odpływu rzek w Polsce. Studia i Prace z Geografii i Geologii 33 (1), Wydawnictwo Naukowe Bogucki, Poznań, s. 204.