Funkcja maszyny rolniczej w kreowaniu postępu naukowo-technicznego w rolnictwie

• Autorzy: Vogelgesang J.

Warianty tytułu

EN

The function of agriculture machine in creating scientific and technical progress

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Machines, allowing the application of relevant technologies or restricting the erroneous activities of the farmer, bring knowledge to farms. These machines reduce the effort of work and meet the requirements formulated by Professor R. Michalek and Professor J. Kowalski in the research into the scientific and technical progress in the agricultural industry. The cognitive objective has been associated with the evaluation of the machines in the context of the problems of knowledge distribution. The observations of orchards in the Nowy Sącz District have provided some assistance, based upon the example of which, the following matters have been considered, notably: - the issues of farms modelling, as the overall grounds for further analyzes; - the possibilities of attaining the cognitive objective, as the detailed subject. The conceptual modelling has been proposed, in accordance with principles used in the IT science and corresponding to the UML language philosophy. The difficulties seen in farms modelling arise from the dissipation of knowledge, its size, and the necessity of specifying numerous, related structures. The ontology issues have created the necessity of establishing the base, acting as the prime, universal cognitive backbone. Some proprietary solutions have also been proposed. The following notions have been introduced to facilitate the realization of the detailed subject: - The declarative knowledge, related to the implementation of a specific technology by the machine; - The procedural knowledge, allowing the machine to respond depending on the situation it has recognized; - The declarative or procedural knowledge, describing the machine capabilities of interacting with other systems, in particular, with its operator. This has been called the potential for interaction. The types of declarative and procedural machines, as well as combined types and finely machines with potential for interaction have been relevantly recognized. The focus has chiefly been on the declarative type, the most popular in the solutions currently applied. The hypothesis about the possibility of determining the amount of knowledge that characterizes these machines in a formal way has been confirmed. The proprietary methods of evaluating this amount of knowledge based upon cognitive modelling, symbolic models of physics and qualitative interpretation of phenomena have been presented. The assumptions adopted have set out the relevant perspective, physical situation and the original space with the specific inception entropy. The method has been illustrated with the examples from the orchards sector. The problem of the "amount" of knowledge, the carrier of which machines are, was not considered in the agricultural industry, and the results are part of the cognitive model of the farm. The procedural knowledge features different and diversified character, mostly corresponding to the algorithmic issues with a certain computation complexity. The behavioural models assisted assessments of information processing by individuals are problematic and difficult. The arguments and examples documenting the necessity of further works have been presented. It is doubtless that the designers and researchers should aim at incorporating the aspects of shaping and distribution of knowledge between the farmer and the farming machine in a way that is less intuitive and more formal.

Słowa kluczowe

PL

gospodarstwo rolne; maszyna rolnicza; sad jabłoniowy; model koncepcyjny; analiza wymiarowa; ontologia; UML; postęp naukowo-techniczny

EN

farm; agricultural machine; apple orchard; conceptual model; dimensional analysis; ontology; UML; scientific progress; technical progress

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Rolniczej
• Czasopismo: Inżynieria Rolnicza
• Rocznik: 2005
• Tom: R. 9, nr 13
• Strony: 3--142
• Opis fizyczny: Bibliogr. 169 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Vogelgesang J.

• Katedra Inżynierii Rolniczej i Informatyki, Akademia Rolnicza w Krakowie

Bibliografia

• Anderson J.R., Lebiere Ch. 1998. The Atomie Components of Thought http://act.psy.cmu.edu/book/index.html; http://act-r.psy.cmu.edu/people/ja/
• Anuszewski R., Pawlak J., Wójcicki Z. 1979. Energochłonność produkcji rolniczej. Mechanizacja Rolnictwa 15.
• Azarian B., Bueno R., Alzaga A. 2003. Knowledge Management Requirements within Machinery Engineering Domain, European Commission’s 1ST Programme. [http://www.cheshirehenbury.com/ebew/virtulahtml/azarian.html]
• Baborski A., Duda M., Forlicz S. 1983. Elementy cybernetyki ekonomicznej. PWE. Warszawa.
• Bala W. 1968. Optymalizacja aparatu obsługi technicznej maszyn melioracyjnych. Rozprawy Naukowe-Wyższa Szkoła Rolnicza w Krakowie.
• Ban A.W., Hawkins H.S. 1997. Doradztwo rolnicze. Małopolskie Stowarzyszenie Doradztwa Rolniczego przy AR. Kraków.
• Baniasiak J. (red.), praca zbiorowa, 1999. Agrotechnologia. PWN. Warszawa.
• Barzykowski J., Domańska A., Kujawińska M., Mroczka J., Osowski S., Polański Z., Tlaga W., Turzeniecka D., Winiecki W. 2004. Współczesna metrologia. Zagadnienia wybrane. WN-T. Warszawa.
• Baynon-Davies P. 1999. Inżynieria systemów informacyjnych. WN-T. Warszawa.
• Bechman T. 1998. Farming in 2005 - what will it be like. Indiana Prairie Farmer (march).
• Beer S. 1966. Cybernetyka a zarządzanie. PWN. Warszawa.
• Belavkin R.V., Ritter F.E. 2003. The use of entropy for analysis and control of cognitive models. W: F. Detje, D. Doemer, & H. Schaub (Eds.), Proceedings of the Fifth International Conference on Cognitive Modeling. 21-26. Bamberg, Germany: Universitats-Verlag Bamberg, [http://act-sy.cmu.edu/publications/]
• Błażewicz J., Cellary W., Słowiński R., Węglarz J. 1983. Badania operacyjne dla informatyków. WNT. Warszawa.
• Bolc L., Zaremba J. 1992. Wprowadzenie do uczenia się maszyn. Akademicka Oficyna Wydawnicza RM.
• Booch G, Rumbaugh J., Jacobson I. 2001. UML przewodnik użytkownika. Inżynieria oprogramowania. WN-T. Warszawa.
• Borzyszkowski A., Sokołowski S. 1995. Matematyczne podstawy informatyki. Seria: Informatyka - Francusko-Polska Wyższa Szkoła Nowych Technik Informatyczno-Komunikacyjnych. Wyd. FPWSNTIK: (Polsoft) Poznań.
• Bunge M. 1968. O przyczynowości. Miejsce zasady przyczynowej we współczesnej nauce. PWN. Warszawa.
• Chalmers A. 1993. Czym jest to, co nazwiemy nauką? Wydawnictwo Siedmioróg. Wrocław.
• Chromieć J., Strzemieczna E. 1994. Sztuczna inteligencja, metody konstrukcji i analizy systemów eksperckich. Informatyka. Akademicka Oficyna Wydawnicza. Warszawa.
• Cichosz P. 2000. Systemy uczące się. WN-T. Warszawa.
• Czogała E., Pedrycz W. 1985. Elementy i metody teorii zbiorów rozmytych. PWN. Warszawa.
• Dąbkowski J. 1998. Metoda oceny postępu technicznego w rolnictwie z zastosowaniem analizy wielowymiarowej. Zeszyty Naukowe AR w Krakowie. Nr 242. Ser. Rozprawy.
• Dąbkowski J. 2000. Nauczanie na odległość jako przyszłościowa forma ustawicznego kształcenia kadr dla rolnictwa w terenie. Inżynieria Rolnicza nr 7(18).
• Dąbkowski J., Kowalski J., Michałek R. 2001. On the redundancy of technical-economic data describing farms of southern Poland. Proceedings XXIX CIOSTA-CIGR V Congress. Kraków.
• Dietrych J. 1978. System i konstrukcja. WN-T. Warszawa.
• Diner J. 1975. Rachunek prawdopodobieństwa w zadaniach i problemach. PWN. Warszawa.
• Driankov D., Hellendoom H., Reinfrank M. 1993. Wprowadzenie do sterowania rozmytego. WN-T. Warszawa.
• Duch W., Adamczak R., Grąbczewski K. 2001. A new methodology of extraction, optimization and application of crisp and fuzzy logical rules. IEEE Transactions on Neural Networks 12 (2001).
• Dumnicki R., Kasprzyk A., Kozłowski M. 1998. Analiza i projektowanie obiektowe. Wydawnictwo Helion. Gliwice.
• Duntsch I. 1997. A logic for rough sets. Theoretical Computer Science (B) 179.
• Fabero J.C., Barreiro P., Casasus L. 2003. Lattice Boltzmann for Simulation of Gases Mixture in Fruit Storage Chambers. AIP Conference Proceedings. Vol. 661(1).
• Feller W. 1980. Wstęp do rachunku prawdopodobieństwa t. II. PWN Warszawa.
• Findeisen W. 1997. Struktury sterowania dla złożonych systemów. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej. Warszawa.
• Fisiak J. 1976. Wstęp do współczesnych teorii lingwistycznych. WSiP. Warszawa.
• Fowler M. 1999. UML Distilled. Addison-Wesley.
• Frączek J., Kaczorowski J., Ślipek Z. 2000. Pomiar rzeczywistej powierzchni kontaktu trących się materiałów. Inżynieria Rolnicza, nr 7.
• Frużyński J. 1989. Opryskiwacze z rozpylaczami rotacyjnymi. Skrypt AR w Poznaniu.
• Gałecki S. 1961. Opryskiwacze i opylacze w ochronie roślin. WN-T. Warszawa.
• Ganzelmaier H. 2002. Zamierzone i właściwe użycie opryskiwaczy. Mat. III Konferencji „Racjonalna Technika Ochrony Roślin”. Skierniewice.
• Gatnar E. 1994. Metody modelowania jakościowego. Informatyka. Akademicka Oficyna Wydawnicza. Warszawa.
• Giaro K., Kamiński M. 2003. Wprowadzenie do algorytmów kwantowych. Akademicka Oficyna Wydawnicza EXIT. Warszawa.
• Goć E., Muzalewski A., Pawlak J. 1993. Jak praktycznie liczyć koszty eksploatacji sprzętu rolniczego. Technika Rolnicza nr 2.
• Greene J. 1977. Psycholingwistyka. Chomsky a psychologia. PWN. Warszawa.
• Grelak K., Słoniec J. 1999. Synergetyczne oddziaływanie organizacji w procesie harmonogramowania produkcji. Komputerowo zintegrowane zarządzanie. Red. R. Knosala. WN-T. Warszawa.
• Gruber T.R. 1993. A translation approach to portable ontologies. Knowledge Acquisition, 5(2).
• Gruber T.R. 1993. Toward principles for the design of ontologies used for knowledge sharing. Padua Workshop on Formai Ontology, March 1993, [http://ksl-web.stanford.edu/KSL_Abstracts/KSL-93-04.html]
• Gruszczyński J. 1973. Matematyczne podstawy obsług profilaktycznych. Zeszyty Naukowe AR w Krakowie nr 79. Z. 6.
• Gunter S., Born D. 1989. Prowadzenie gospodarstw i przedsiębiorstw w rolnictwie. Wyd. Książka i Wiedza.
• Hajnicz E. 1966. Reprezentacja logiczna wiedzy zmieniającej się w czasie. Akademicka Oficyna Wydawnicza PLJ. Ser. Informatyka. Warszawa.
• Heller M. 1992. Filozofia świata, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak. Kraków.
• Hetmański M. 2002. Jaka epistemologia wyrasta z kognitywistyki? Kogniwistyka - program badań i nowych technologii nauczania (sekcja filozoficzna) 16-17 XI 2002 Toruń. Materiały Konferencyjne, [http://www.mcmarcus.republika.pl/artykuly/pz]
• Hołownicki R. 2002. Aktualne tendencje w technice ochrony - opryskiwacze podzespoły. Mat. III Konferencji „Racjonalna Technika Ochrony Roślin”. Skierniewice.
• Hołyst J.A. 1999. Metody fizyki w ekonomii i socjologii. Postępy Fizyki, 50. Politechnika Warszawska.
• Holyst J.A., Kacperski K., Schweitzer E 2001. Social impact models of opinion dynamics, Annual Review of Comput. Phys. 9.
• Hołyst J.A., Urbanowicz K. 2000. Chaos control in economical model by time-delayed feedback method. Physica A, 287.
• Hozer J. 1993. Mikroekonometria. Analizy. Diagnozy. Prognozy. PWE. Warszawa.
• ILO (International Labour Office, Geneva). 1967. Badanie pracy. PWE. Warszawa.
• Jodłowski A., Płodzień J., Stemposz E., Subieta K. 2002. Introducing Dynamie Object Rôles into the UML Class Diagram. Proc. of IASTED International Conférence on Software Engineering and Applications (SEA), ACTA Press, ss. 629-634, Cambridge, MA, USA, 2002.
• Kacprzyk J. 2001. Wieloetapowe sterowanie rozmyte. WN-T. Warszawa.
• Kaczorowski J., Vogelgesang J. 2000. Wybrane problemy modelowania gospodarstwa rolnego. Inżynieria Rolnicza nr 7(18).
• Kasperski M. 2001. A język lata, lata jak łopata. O problemie świadomości w filozofii Sztucznej Inteligencji. G.N.O.M. N 3/2001, s. 61-74. [http://kognitywistyka.prv.pl/]
• Kaźmierczak H. 1998. Modelowanie energetyczne maszyny - wybrane zagadnienia. Prace Przemysłowego Instytutu Maszyn Rolniczych Vol. 43, nr 1.
• Kiczuk S. 1995. Związek przyczynowy a logika przyczynowości. Wyd. KUL. Lublin.
• Kierzek R. 2002. Techniczne możliwości poprawy efektywności zabiegów chwastobójczych. Mat. III Konf. „Racjonalna Technika Ochrony Roślin”. Skierniewice.
• Klonowski Z.J. 1999. Rozwój funkcji użytkowych zintegrowanych informatycznych systemów zarządzania przedsiębiorstwem. Komputerowo zintegrowane zarządzanie pod red. R. Knosali. WN-T. Warszawa.
• Kłosiński K. 1983. Teoria sytuacji decyzyjnych. Wydawnictwo PAN. Ossolineum.
• Kobylarz J. 2000. Tendencje rozwojowe maszyn do ochrony roślin na świecie Prace Przemysłowego Instytutu Maszyn Rolniczych. Vol. 45, nr 3.
• Kokoszka S. (red.), praca zbiorowa, 2001. Analiza i uwarunkowania rynku usług i urządzeń w transporcie wiejskim. Wyd. Polskie Towarzystwo Inżynierii Rolniczej.
• Korbicz J., Obuchowicz A., Uciński D. 1994. Sztuczne sieci neuronowe. Podstawy i zastosowania. Akademicka Oficyna Wydawnicza. Warszawa.
• Kościelny M. J. 2001. Diagnostyka zautomatyzowanych procesów przemysłowych. Akademicka Oficyna Wydawnicza EXIT. Warszawa.
• Kowalski J. (red.), praca zbiorowa. 2002. Postęp naukowo-techniczny, a racjonalna gospodarka energią w produkcji rolniczej. Wyd. Polskie Towarzystwo Inżynierii Rolniczej.
• Kowalski J. 1991. Modele organizacji mechanizacji w gospodarstwach chłopskich. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej im. Hugona Kołłątaja w Krakowie. Rozprawa habilitacyjna nr 154.
• Kudrewicz J. 1993. Fraktale i chaos. WN-T. Warszawa.
• Kulikowski J.L. 1993. Komputery w badaniach doświadczalnych. PWN. Warszawa.
• Kusz A., Marciniak A.W. 1995. Some problems of knowledge system design for maintenance of agricultural machinery. W: Artificial intelligence in agriculture. Wageningen, The Netherlands, 1995, May 29-31.
• Kusz A., Marciniak A. W. 1996 Information needs and computer-based decision support of local agricultural state agencies in the Lublin region. Application of Information Technology Transfer in Agriculture in Central and Eastern Europe Final Report of EUNIFA. European Network for Information Technology in Agriculture. Workgroup G. Bon, Germany, 1996.
• Kusz A., Marciniak A.W. 1996. Knowledge representation for diagnostic expert systems Annu. Rev. Agric. Eng. Vol. 1/1.
• Kusz A., Marciniak A. W., Skwarcz J. 2000. Conceptualisation of a Logic Based Supervisory System for Adjustment of Agricultural Machinery Operation Parameters. Mat. konf. Operational dependability of machines '2000. Prague. Czech University of Agriculture in Prague.
• Kusz A., Marciniak A. W., Skwarcz J. 2000. Podstawy metodyczne ontologii rolniczego procesu produkcyjnego. Inżynieria Rolnicza nr 7(18).
• Kwieciński A. 1996. Ogólne założenia i struktura systemu doradztwa dla producentów bydła. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych z. 443.
• Langman J., Pedryc N. 2003. Ocena rozpylaczy płaskostrumieniowych na podstawie charakterystyki rozkładu poprzecznego strugi cieczy. Inżynieria Rolnicza 10(52).
• Manteuffel R. 1979. Ekonomika i organizacja gospodarstwa rolniczego. PWRiL. Warszawa.
• Marczuk GI. 1985. Modelowanie matematyczne problemów środowiska naturalnego. PWN. Warszawa.
• Marks N., Krzysztofik B. 2000. Podstawy projektowania parku maszynowo-ciągnikowego w rolnictwie oraz wybrane zagadnienia bilansu mocy ciągnika rolniczego. Wyd. Akademii Rolniczej im. Hugona Kołłątaja w Krakowie.
• Martin J. Odell. J. 1997. Podstawy metod obiektowych. WN-T. Warszawa.
• Meimberg P. 1971. Rachunkowość rolnicza. PWRiL. Warszawa.
• Michalik K. 1999. PC-Shell 2.3 dla Windows 9x/NT Szkieletowy System Ekspertowy, AITECH Katowice, [http://kpkm.mt.polsl.gliwice.pl/projekty/klas/k004/algorytmy/algorytmy]
• Michałek R. 2001. Problemy edukacyjne na wsi. Nauka. Nr 4.
• Michałek R. 2002. Wiedza - najefektywniejszą drogą restrukturyzacji polskiego rolnictwa. Nauka. Nr 4.
• Michałek R., Kokoszka S., Borcz J. 1985. Nakłady energetyczne w transporcie rolniczym Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 280.
• Michałek R., Kosek J., 1985. Uwagi o metodach liczenia energochłonności produkcji rolniczej rachunkiem ciągnionym. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 280.
• Michałek R., Kowalski J. 2000. Technical Progress in Agriculture. Annual Review of Agricultural Engineering 2(l)/2000 PAN.
• Misker J., Anderson J. 2003. Combining Optimality Theory and a Cognitive Architecture. Proceedings of ICCM03. [http://act-r.psy.cmu.edu/publications/pubinfo?id=431]
• Mueller W., Boniecki P., Weres J. 2000. Randomness in modelling, thermal energy storage processes in a pebble bed. Prace Przemysłowego Instytutu Maszyn Rolniczych Vol. 45, nr 3.
• Mueller W., Boniecki P., Weres J. 2002. Rolnicze, internetowe usługi bazujące na języku XML. V Jubileuszowa Konferencja Naukowa „Zastosowanie Technologii Informacyjnych w Rolnictwie”. AR. Poznań.
• Mulawka J.J. 1996. Systemy ekspertowe. WN-T. Warszawa.
• Muller R.J. 2000. Bazy danych. Język UML w modelowaniu danych. Wydawnictwo MIKOM. Warszawa.
• Niederliński A. 2000. Regułowe systemy ekspertowe, Wydawnictwo Pracowni Komputerowej Jacka Skalmierskiego, Gliwice.
• Pabis S. 1984. Teoria konwekcyjnego suszenia produktów rolniczych. PWRiL. Warszawa.
• Pabis S. 1985. Metodologia nauk empirycznych. PWN. Warszawa.
• Pahl G, Beitz W. 1984. Nauka konstruowania. WN-T. Warszawa.
• Papadimitriou Ch.H. 2002. Złożoność obliczeniowa. WN-T. Warszawa.
• Pawlak J. 1980. System produkcji a materiały energetyczne w gospodarstwach rolnych. Mechanizacja Rolnictwa nr 12/80.
• Pawlak J. 1997. Ekonomika mechanizacji i energetyzacji rolnictwa. Monografia. Wyd. IBMER.
• Pawlak J. 2001. Mechanizacja rolnictwa w drugiej połowie XX wieku. Wyd. IBMER.
• Pawlak Z. 1983. Systemy informacyjne: Podstawy teoretyczne. WN-T. Warszawa.
• Pawlak Z. 1991. Rough sets: Theoretical aspects of reasoning about data, Wyd. Dordrecht Kluwer Academic Publ.
• Pawlicki T. (red.) 1996. Sześciojęzyczny słownik techniki rolniczej. Wyd. PIMR. Poznań.
• Piekarz H. 1991. Efekt organizacyjny jako kryterium oceny systemu wytwórczego, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie. Monografie nr 102.
• Pieniążek S.A., Borecki Z., Cianciarz Z., Hołubowicz T., Lange E., Mika A., Sadowski A., Smolarz K., Suski Z., Zagaja S., Niemczyk E. 1995. Sadownictwo. PWRiL. Warszawa.
• Piłat R. 1999. Umysł jako model świata. Warszawa Wyd. IFiS PAN. [http://staszic.adminpan.waw.pl/~rpilat/modele.html]
• Płodzień J., Stemposz E. 2003. Analiza i projektowanie systemów informatycznych. Wyd. PJWSTK Warszawa.
• Polański Z. 1984. Metodyka badań doświadczalnych. Wyd. Politechniki Krakowskiej.
• Reiss K. 1999. Spatial ability and declarative knowledge in a geometry problem solving context. Proceedings of the 23rd International Conference for the Psychology of Mathematics Education, Vol. I. Haifa (Israel): Technion. [http://www.math.uni-oldenburg.de/didalctik/pdfs/pme231ang.pdf]
• Robertson J., Robertson S. 1999. Pełna analiza systemowa, WN-T. Warszawa.
• Roszkowski J. 1998. Analiza i projektowanie strukturalne. Wyd. HELION, Gliwice.
• Rowiński R.S., 2002. Kwestie standaryzacji metod nad znoszeniem. Mat. III Konfer. „Racjonalna Technika Ochrony Roślin”. Skierniewice.
• Rutkowska D., Piliński M., Rutkowski L. 1997. Sieci neuronowe, algorytmy genetyczne i systemy rozmyte. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa-Łódź.
• Rychlewski J. 1991. Wymiary i podobieństwo. PWN. Warszawa.
• Sady W. 1982. Co to znaczy, że coś istnieje? Studia Filozoficzne nr 11-12 (204-205).
• Skowron A., Stepaniuk J. 1997. Constructive Information Granules. [http://logic.mimuw.edu.pl/prace/1997/E50/imacsnew.doc]
• Smoluk A., Cieślak M. (redakcja i wybór tekstów). 1988. Zbiory rozmyte, Rozpoznawanie obrazów, Teoria katastrof. PWN. Warszawa.
• Sobkowiak B. 1998. Wdrożenie badań technicznych opryskiwaczy zgodnie z ustawą o ochronie roślin uprawnych. Prace Przemysłowego Instytutu Maszyn Rolniczych. Vol. 43, nr 4.
• Sokołowski S. 1995. Internal and external maps of specification systems. ICS PAS Report 796 [http://www.ipipan.gda.pl/~stefan/Papers/details.html]
• Sokołowski S. 2003. Skrypt - języki programowania. [http://www.ipipan.gda.pl/~stefan/Papers/details.html]
• Sowa John F. 2000. Ontology, Metadata, and Semiotics. ICCS 2000: [http://www.informatik.uni-trier.de/~ley/db/indices/a-tree/s/Sowa:John_F=html]
• Sowa John F. 2002. Architectures for intelligent systems. IBM Systems Journal 41(3) [http://researchweb.watson.ibm.eom/joumal/sj/413/sowa.html]
• Subieta K. 2002. Wprowadzenie do inżynierii programowania. Wydawnictwo PJWSTK. Warszawa.
• Surawska M., Łabędzki. 2002. Obowiązkowe badania opryskiwaczy, stan i perspektywy. Mat. III Konfer. „Racjonalna Technika Ochrony Roślin”. Skierniewice.
• Szulc T., Sobkowiak B. 2002. Badania trwałościowe rozpylaczy. Mat. III Konfer. „Racjonalna Technika Ochrony Roślin”. Skierniewice.
• Szyperski C. 2001. Oprogramowanie komponentowe. Inżynieria oprogramowania. WN-T. Warszawa.
• Śnieżyński B. 2002. Basic Semantics of the Logic of Plausible Reasoning. W: M.S. Hacid et al., "Foundations of Intelligent Systems". Springer.
• Tadel E. 2002. Badania okresowe opryskiwaczy - obserwacje funkcjonowania w pierwszym okresie badań. Mat. III Konfer. „Racjonalna Technika Ochrony Roślin”. Skierniewice.
• Tadeusiewicz R. 1994. Problemy biocybernetyki. Wyd. 2. PWN. Warszawa.
• Tadeusiewicz R. 2004. Automatic Understanding of Signals - referat na konferencję New Trends in Intelligent Information Processing and Web Mining - May, 2004 (IPI PAN, Warszawa) [http://www.agh.edu.pl/agh/tad/pubwww.html]
• Targowski A. 1992. Strategia i architektura systemów informatycznych przedsiębiorstwa w gospodarce rynkowej. Nowe Wydawnictwo Polskie. Warszawa.
• Urbanowicz K. 2002. Teoria informacji, [http://www.if.pw.edu.pl/~urbanow/tiart/tiart.htm]
• Urbański M.K. 2004. O naturze wielkości fizycznej. Materiały XXXVI Międzyuczelnianej Konferencji Metrologów 2004. Katowice.
• Vogelgesang J. 1990. Metoda oceny zapotrzebowania na usługi naprawcze w warsztatach specjalistycznych w przypadku rolnictwa indywidualnego. Zeszyty Naukowe AR, nr 244.
• Vogelgesang J., Kaczorowski J. 2001. Management of farm mechanization level in aspect of building computer aided decision-making system. Proceedings XXIX CIOSTA-CIGR V Congress. Kraków.
• Wachowicz E. 2003. Modelowanie procesów zachodzących w przechowalniach jabłek. Inżynieria Rolnicza nr 9 (51).
• Walczak R.T. 2001. Agrofizyka: fizyka środowiska i żywności. Materiały XXXVI Zjazdu fizyków polskich - Toruń 2001 - wykłady sekcyjne. Instytut Agrofizyki PAN im. B. Dobrzańskiego, Lublin.
• Weisstein E. Word of Mathematics, [http://mathworld.wolfram.com/]
• Weres J., Boniecki P., Mueller W. 2000. Analysis of the inverse problems of heat and moisture transport in agricultural products with the use of parallel processing. Prace Przemysłowego Instytutu Maszyn Rolniczych. Vol. 45, nr 3.
• Weres J., Boniecki P., Walczak R. 2000. Komputerowe wspomaganie analizy systemów rolnictwa z wykorzystaniem elementów inżynierii wiedzy. Inżynieria wiedzy i systemy ekspertowe. Oficyna Wyd. Polit. Wrocławskiej.
• Weres J., Rudowicz J. 2000. Obiektowa analiza i projektowanie aplikacji rozproszonych w notacji UML oraz porównanie technologii CORBA, DCOM i RMI. Inżynieria Rolnicza nr 7(18).
• Wierzbicki T. 2003. Języki programowania. Uniw. Wrocławski. Inst. Inf. Wrocław. Notatki do wykładów, [http://www.ii.uni.wroc.pl/~tomasz/] lub [http://tomasz.ii.uni.wroc.pl/jp/jp- 0.75.pdf]
• Woś A. 1996. Agrobiznes. Tom 1 i 2. Wydawnictwo Key Text. Warszawa.
• Wójcicki Z. 1993. Badania i kształtowanie modelu techniki rolniczej. Zeszyt Probl. Podstaw Nauk Rolniczych 408.
• Wójcicki Z. 1998. Przemiany infrastrukturalne rolnictwa w Polsce. Inżynieria Rolnicza 1(1).
• Yourdon E., Argila C. 2000. Analiza obiektowa i projektowania. Przykłady zastosowań. WN-T. Warszawa.
• Zachwieja M. 2002. Od komory chłodniczej do przechowalni w systemie ULO [http ://republika.pl/jablonie/ulo.html]
• Zagadnienia filozoficzne w nauce. 1986. Zeszyt (VIII). Wydział Filozoficzny PAT Kraków.
• Zaremba W. 1985. Ekonomika i organizacja mechanizacji rolnictwa. PWRiL. Warszawa.
• Zasiewski P. 2002. Kryteria i dobór optymalnych parametrów pracy opryskiwaczy ciągnikowych. Cz. II. Opryskiwacze sadownicze. Mat. III Konfer. „Racjonalna Technika Ochrony Roślin”. Skierniewice.
• Życiński J. 1996. Elementy filozofii nauki. Wyd. Biblos. Tarnów.
• http1 1999, Wstęp do informatyki. [http ://orfi.geo.kortowo.pl/kierunek/przedmioty/wstep/99/j akonauka.htm]
• http2 2003, reprezentacja wiedzy za (Dessouk, Moray, Kijowski, 1995); Shadbolt and Wielinga, 1990) [http://www.caed.asu.edu/mscomputing/Representation/KR-defi.htm]
• http3 2003, klasyfikacja wiedzy za (Dessouk, Moray, Kijowski, 1995); Shadbolt and Wielinga, 1990) [http://www.ott.navy.mil/index.cfm?RID=TTE_OT_l 000012]
• http4 2003, słownik UML i linki (ciągle aktualizowany) [http://softdocwiz.com]
• http5 inżynieria oprogramowania [http://www.si.pjwstk.edu.pl/Dydaktyka/PRI/]
• http6 ACT-R Theory, 2003, [http://act-r.psy.cmu.edu/]
• http7 ACT-R Perceptual-Motor (ACT-R/PM) 2003, [http://chil.rice.edu/byme/RPM/index.html]
• http8 Tanaś R. 1999. def. informacji w fizyce, q-bity, inne. Poznań, [http://zon8.physd.amu.edu.pl/QC/]
• http9 Duch W. 2003. Kognitywistyka. Wykłady. Artykuły Katedry Informatyki Stosowanej UMK, [http://www.phys.uni.tomn.pl/-duch/indexpl.html]
• http10 Intelligent Content Management System Rodan Systems S.A., Bartosz Nowicki, Witold Staniszkis. 2003, Prezentacja europejskiego projektu 1ST - ICONS, [http:/www.icons.rodan.pl/presentations/project_pres_pl_zakop]
• http11 Zarządzanie wiedzą, prace firmy EMPOLIS, [http:/www.empolis.pl/mimuw/W12_zarzwiedza.ppt]
• http12 Knowledge, Principia Cybemetica, 2003, [http://pespmcl.vub.ac.be/KNOW.html]
• http13 Duch W. Inteligentne metody szukania informacji medycznych... [http://www.phys.uni.tomn.pl/-duch/ref/s-search/99med-search.html]