Celowość i znaczenie budowy magazynów surowców wtórnych jako złóż antropogenicznych na przykładzie gipsu syntetycznego

• Autorzy: Uberman R. , Naworyta W.

Identyfikatory

DOI

10.24425/124393

Warianty tytułu

EN

The importance of anthropogenic deposits construction for secondary raw materials on the example of synthetic gypsum

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule poruszono problem podaży produktu ubocznego, jakim jest gips syntetyczny powstający w wyniku odsiarczania spalin w elektrowniach konwencjonalnych. Przedstawiono stan produkcji oraz prognozę na przyszłość. obecnie gips syntetyczny niemal w całości wykorzystywany jest jako surowiec w zakładach produktów gipsowych ulokowanych w bezpośrednim sąsiedztwie elektrowni. od połowy lat dziewięćdziesiątych XX w. w Polsce obserwuje się wzrost produkcji gipsu syntetycznego związany z budową instalacji odsiarczania spalin w polskich elektrowniach konwencjonalnych. W najbliższym czasie tendencja wzrostowa utrzyma się w związku z budową nowych bloków węglowych w elektrowniach. Na rynku pojawią się spore nadwyżki tego surowca, które nie będą na bieżąco wykorzystane w produkcji elementów gipsowych. Należy mieć jednak na uwadze, że ze względu na restrykcyjną politykę UE wobec energetyki opartej na węglu kamiennym i brunatnym w przeciągu kilku najbliższych dekad udział elektrowni konwencjonalnych w produkcji energii będzie ulegał stopniowemu obniżeniu. W konsekwencji podaż gipsu syntetycznego również ulegnie stopniowemu zmniejszeniu. Celowe jest zatem odpowiednie składowanie nadwyżek tego surowca, aby mógł być wykorzystany w przyszłości. biorąc to pod uwagę, należy już dzisiaj przygotować sposoby magazynowania spodziewanych nadwyżek gipsu syntetycznego. Do tego celu świetnie nadają się wyrobiska pogórnicze, szczególnie w kopalniach surowców skalnych. W artykule zaproponowano ścieżkę prawną umożliwiającą przekształcenie wyrobiska poeksploatacyjnego w magazyn gipsu.

EN

The article discusses the problem of the supply of a by-product, which is synthetic gypsum produced as a re- sult of flue gas desulphurization in conventional power plants. the state of production and forecast for the future are presented. Currently, synthetic gypsum is almost entirely used as a raw material in the gypsum products plant located in the immediate vicinity of the power plant. Since the mid-1990s, in Poland, an increase in the production of synthetic gypsum associated with the construction of a flue gas desulphurization installation in Polish conventional power plants has been observed. In the near future, the upward trend will continue in connection with the construction of new coal units in power plants. Significant surpluses of this raw material will appear on the market, which will not be used on an ongoing basis in the production of gypsum components. However, due to the EU’s restrictive policy towards energy based on coal and lignite, within the next few decades, the share of conventional power plants in energy production will be gradually reduced. As a consequence, the supply of synthetic gypsum will also gradually decrease. therefore, it is advisable to properly store the surplus of this raw material so that it can be used in the future. taking this into account, it is already necessary to prepare methods for storing the expected surpluses of synthetic gypsum. For this purpose, post-mining open pits are particularly suitable, especially in mines of rock raw materials. the article proposes a legal path enabling the post-mining open pits to be transformed into a anthropogenic gypsum deposit.

Słowa kluczowe

PL

gips syntetyczny; magazynowanie; wyrobiska odkrywkowe; złoża antropogeniczne; rekultywacja

EN

synthetic gypsum; storage; open pit; anthropogenic deposits; reclamation

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Rocznik: 2018
• Tom: nr 106
• Strony: 211--223
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Uberman R.

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

autor

Naworyta W.

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Gónictwa i Geoinżynierii, Kraków

Bibliografia

• [1] Eurogypsum, 2007 – Factsheet on: What is Gypsum, Eurogypsum – The Voice of the European Gypsum Industry, eurogypsum.org
• [2] Glapa, W. i Korzeniowski, I.J. 2005. Mały Leksykon Górnictwa Odkrywkowego. Wrocław: Wydawnictwa i Szkolenia Górnicze Burnat Korzeniowski.
• [3] Malewski, J. red. 1999. Zagospodarowanie wyrobisk. Technologiczne, przyrodnicze i gospodarcze uwarunkowania zagospodarowania wyrobisk poeksploatacyjnych surowców skalnych Dolnego Śląska. Wrocław: Wyd. Oficyna Wyd. Politechniki Wrocławskiej.
• [4] Mikłaszewski, A. 1996. Wybór wariantu zagospodarowania terenów pogórniczych w górnictwie skalnym. Górnictwo Odkrywkowe nr 2.
• [5] Ministerstwo Rozwoju 2016 – Surowce dla przemysłu. Plan działań na rzecz zabezpieczenia podaży nieenergetycznych surowców mineralnych. Warszawa.
• [6] Nieć, M. 1999. Złoża antropogeniczne. Przegląd Geologiczny t. 47, nr. 1, s. 93–9.
• [7] Polityka Surowcowa 2017 – Ministerstwo Środowiska. Pełnomocnik do spraw Polityki Surowcowej Państwa. Międzyresortowy zespół do spraw Polityki Surowcowej Państwa. Polityka Surowcowa Państwa – projekt, Warszawa 2017.
• [8] Szlugaj, J. 2005. Uboczne produkty spalania węgla jako surowce mineralne. Cz. II. Prace studialne IGSMiE PAN Kraków.
• [9] Radwanek-Bąk, B. i Nieć, M. 2011. Potrzeba modyfikacji regulacji prawnych w zakresie rekultywacji i zagospoda - rowania terenów pogórniczych. Bezp. Pracy i Ochrona Środ. w Górnictwie nr 11 (207), s. 3–8.
• [10] Szlugaj, J. i Naworyta, W. 2015. Analiza zmian podaży gipsu w Polsce w świetle rozwoju odsiarczania spalin w elektrowniach konwencjonalnych. Gospodarka Surowcami Mineralnymi – Mineral Resources Management t. 31, z. 2.
• [11] Uberman, R. 1999. Możliwości i uwarunkowania wykorzystania odkrywkowych wyrobisk poeksploatacyjnych do składowania odpadów. Szkoła Gospodarki Odpadami , Rytro 1999, Kraków: Wyd. IGSMiE PAN.
• [12] Uberman, R. i Naworyta, W. 1997. Prognoza ilości odpadów z instalacji odsiarczania w elektrowniach i elektrociepłowniach opalanych węglem kamiennymi i brunatnym – Suplement do pracy pt. Możliwości otrzymania REA-gipsu na bazie krajowych surowców energetycznych (praca niepubl.)
• [13]. Uberman, R. i Naworyta, W. 1998. Odpadowe surowce mineralne z instalacji odsiarczania spalin w elektrowniach opalanych węglem brunatnym jako baza surowcowa dla produkcji wyrobów gipsowych. Sympozja i Konferencje nr 33, Kraków: IGSMiE PAN.
• [14] Uberman, R. i Nieć, M. 1996. Antropogeniczne złoża surowców mineralnych – nowe spojrzenie na zwały niektórych odpadów przemysłu górniczego. I Forum Inż. Ekol. Lublin–Nałęczów, s. 437–440.
• [15] Uberman, R. i Ostręga, A. 2012. Rekultywacja i rewitalizacja terenów po działalności górniczej. Polskie osiągnięcia i problemy. Mat. I Polsko-Niemieckiego Forum Rekultywacji i Rewitalizacji Terenów Pogórniczych , Wisła– –Jawornik, 8–9 marca 2012 r. Kraków: Wyd. AGH.
• Źródła Prawa
• [16] Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 lipca 2016 w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy – Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. 2016.1131).
• [17] Polska Norma – Górnictwo Odkrywkowe – Rekultywacja – Ogólne wytyczne projektowania, PN-G- 07800.2002.
• [18] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 grudnia 2017 r w sprawie planów ruchu zakładów górniczych (Dz.U. 2017.2293).
• [19] Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 kwietnia 2013 r. w sprawie szczegółowych wymagań prowadzenia ruchu odkrywkowego zakładu górniczego (Dz.U. 2013.1008).
• [20] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 kwietnia w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących projektów zagospodarowania złóż (Dz.U. 2012.511).
• [21] Ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustawa, (Dz.U. 2014.1133).
• [22] Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. 2013.21).
• [23] Ustawa z dnia 24 października 2013 r. o zmianie ustawy Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2013.1238).
• [24] Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o zmianie ustawy Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. 2001.110.1190).
• [25] Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych, Tekst jedn. z 2004 r. (Dz.U. 2004.121.1266).
• [26]Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, tekst jedn. z 2006 r. (Dz.U. 2006.156. 1118).
• [27]Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. 2011.163.981).