Ocena skuteczności metod remediacji gleb zanieczyszczonych metalami dla potrzeb rekultywacji zdegradowanych terenów przemysłowych

Pusz, A.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Ocena skuteczności metod remediacji gleb zanieczyszczonych metalami dla potrzeb rekultywacji zdegradowanych terenów przemysłowych

Autorzy

Pusz A.

Identyfikatory

Warianty tytułu

Assessment of effectiveness of remediation methods for soil contaminated with metals for reclamation needs of industrial degraded land

Języki publikacji

Abstrakty

Celem pracy była ocena skuteczności wybranych metod remediacji gleb, w różnym stopniu zanieczyszczonych metalami (Zn, Cd, Ni, Pb Cr, Cu). W pracy, pojęcie remediacji użyto w znaczeniu: ograniczenie stopnia toksyczności metali w glebach, a nie usunięcie występujących zanieczyszczeń. Badania prowadzono w latach 2011–2012 w warunkach doświadczenia wazonowego. Dla uzyskania pięciu gleb o zróżnicowanym stopniu zanieczyszczenia metalami wymieszano dwie gleby, pochodzące z terenów przemysłowych, G1 – zanieczyszczoną oraz G2 – niezanieczyszczoną, w odpowiednich stosunkach: 1:0; 1:1; 1:3; 1:7 i 1:9. Łącznie w doświadczeniu założono 28 kombinacji po trzy powtórzenia. W ramach oceny skuteczności metod stabilizacji (immobilizacji) form metali w glebie zastosowano dwa podłoża: z dodatkiem węgla brunatnego oraz węgla aktywnego, zaś w procesie fi toremediacji testowano różne gatunki roślin: mieszankę traw, kukurydzę (Zea mays L.) oraz smagliczkę (Alyssum saxatile L.), które wybrano pod kątem mechanizmów reakcji roślin na metale, takich jak: wykluczanie, indykacja i akumulacja. Dodatek węgla brunatnego lub aktywnego, wprowadzony do gleb w różnych dawkach, obniżył zawartość przyswajalnych form metali dla roślin, a tym samym zmniejszył zawartość metali w nadziemnej biomasie mieszanki różnych gatunków traw w porównaniu do roślin testowanych na podłożu bez węgli. Badane podłoża, zwłaszcza z dodatkiem węgla aktywnego, wpłynęły istotnie na zmniejszenie bioakumulacji wszystkich badanych metali w mieszance traw, w związku z czym mogą stanowić szybką i skuteczną metodę remediacji dla potrzeb rekultywacji zdegradowanych terenów przemysłowych zanieczyszczonych metalami. W procesie fitoremediacji kadmu najlepszym gatunkiem okazała się smagliczka, a dla pozostałych pierwiastków była to mieszanka traw. Kukurydza akumulowała metale głównie w korzeniach, w których zawartość metali była wyższa niż w biomasie części naziemnych. Szybkość i efektywność danej metody jest decydująca dla ochrony środowiska przed potencjalnym jego skażeniem, szczególnie na zdegradowanych terenach przemysłowych silnie zanieczyszczonych metalami. Z tego względu, z badanych metod, metodą rekomendowaną jest metoda stabilizacji z użyciem węgla aktywnego.

The objective of the research was assessment of effectiveness of selected soil remediation methods for soils with different levels of metals (Zn, Cd, Ni, Pb, Cr, Cu) contamination. In the paper, the meaning of the term remediation was used as limitation of metal toxicity in soils, and not as extraction of occurring contaminants. The research was done in the years 2011–2012 in the conditions of pot experiment. In order to obtain five soils with different level of metals contamination, two soils coming from industrial terrains were mixed (G1 - contaminated and G2 – non-contaminated), in the respective relations: 1:0; 1:1; 1:3; 1:7 and 1:9. In the whole experiment, 28 combinations were settled with three replications in each combination. Within the framework of effectiveness assessment of metal forms stabilization (immobilization) in soils, two substrates were applied: with brown coal and activated carbon, while in the phytoremediation process different plant species were tested: grass mixture, maize (Zea mays L.) and rock madwort (Alyssum saxatile L.), which were chosen for mechanisms of plant reactions like: exclusion, indication and accumulation. Addition of brown coal or activated carbon put in soil in different doses lowered the content of metal forms assimilated by plants, and thereby lowered metal concentrations in aerial biomass of grass mixture in comparison with plants tested on substrates without coal. The tested substrates, especially with addition of activated carbon, signifi cantly infl uenced bioaccumulation decrease of all tested metals in grass mixture, hence they may be used for fast and effective remediation method for purposes of degraded terrains reclamation contaminated with metals. In the process of cadmium phytoremediation the best plant species was rock madwort (Alyssum saxatile L.), and for the rest of elements it was grass mixture. Maize (Zea mays L.) accumulated metals mainly in roots, in which metal concentrations were lower than in the biomass of aerial parts. The rapidity and effectiveness of a given method is crucial for environment protection against potential pollution, especially on degraded industrial terrains strongly contaminated with metals. For that reason, among the analyzed methods, the method of stabilization with activated carbon is recommended.

Słowa kluczowe

remediacja gleb metale węgiel brunatny węgiel aktywny stabilizacja metali fitoremediacja teren zdegradowany tereny przemysłowe

soil remediation metals brown coal activated carbon phytoremediation metal stabilization degraded terrain industrial terrain

Wydawca

Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej

Czasopismo

Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Inżynieria Środowiska

Rocznik

2013

Tom

z. 63

Strony

3--160

Opis fizyczny

Bibliogr. 382 poz., rys.

Twórcy

autor

Pusz A.

Wydział Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej

Bibliografia

1. Adamski W. (1994), Kinetyka procesu adsorpcja-biodegradacja na złożu węgla aktywnego, Ochrona Środowiska, nr 3-4 (54-55), s. 13-18
2. Adamski W. (1997), Adsorpcja, [w:] Odnowa wody, Kowal A. (red.) Politechnika Wrocławska, Wrocław
3. Adriano D.C. (1986), Trace Elements in the Terrestrial Environment, New York, Springer-Verlag
4. Adriano D.C. (1992), Biogeochemistry of trace metals, Lewis Publishers, Boca Raton, Florida
5. Adriano D.C. (2001), Trace elements in terrestrial environments, Springer-Verlag, Nowy Jork
6. Albasel N., Cottenie A. (1985), Heavy metals uptake from contaminated soils as affected by peat, lime and chelates, Soil Sci. Soc. Am. J., 49, p. 386-390
7. Alloway B.J. red. (1995), Heavy metals in soils, 2nd ed. Blackie Academic and Professional
8. Alloway B.J., Ayres D.C. (1999), Chemiczne podstawy zanieczyszczenia środowiska, PWN, Warszawa
9. Alloway B.J., Morgan H. (1986), The behaviour and availability of Cd, Ni and Pb in polluted soils, [w:] Assink J.W., van den Brink W.J. (eds.): Contaminated Soils, Dordrecht, the Netherlands, p. 101-113
10. Anderson C.W.N., Brooks R.R., Chiaruccia A., Lacoste C.J., Leblanc M., Robinson B.H., Simcock R., Steward R.B. (1999), Phytomining for thallium, nickel and gold, Journal of Geochemical Exploration, 67, p. 407-415
11. Andrzejewski M., Doręgowska M. (1986), Kompleksy próchnicy z metalami ciężkimi jako ochrona przed skażeniem gleby, Roczniki Gleboznawcze, t. 37 nr 2-3, s. 323-332
12. Antonkiewicz J., Jasiewicz Cz. (2001), Badania nad wykorzystaniem rożnika przerośniętego (Silphium perfoliatum L) do rekultywacji terenów chemicznie zdegradowanych Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa, Monografia, tom I pt. Obieg pierwiastków w przyrodzie, s. 353-358
13. An Y.J. (2004), Soil ecotoxicity assessment using cadmium sensitivity plants, Environmental Pollution, 127, p. 21-26
14. Augustyn D. (1980), Współczesne kierunki prac badawczo-doświadczalnych nad wykorzystaniem węgla brunatnego w rolnictwie, Koks-Smoła-Gaz, nr 25, s. 277
15. Badora A. (1999), Mobilne formy wybranych metali w glebach oraz niektóre aspekty ich immobilizacji, wyd. Akademii Rolniczej w Lublinie, Rozprawy Naukowe, nr 225
16. Banin A., Han F.E. (1999), Heavy metal fluxes in perturbed soils at various moisture regimes, [w:] 5th International Conference on the Biogeochemistry of Trace Element Research, Wien, vol. 1, p. 126-127
17. Baran S. (1980), Zmiany zawartości Zn Pb i Cd w środowisku przyrodniczym pod wpływem zanieczyszczeń atmosfery oraz nawożenia gleby odpadami i osadami ściekowymi, Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej w Lublinie, nr 68
18. Baran S., Flis-Bujak M., Kwiecień J., Pietrasik W., Żukowska G., Szczepanowska I. (1996a), Zmiany zawartości ołowiu i cynku w glebie lekkiej użyźnionej odpadami komunalnymi, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 437, s. 39-44
19. Baran S., Flis-Bujak M., Kwiecień J., Żukowska G., Pietrasik W., Zaleski P. (1996b), Zawartość Pb i Zn w glebie i kukurydzy uprawianej na glebie lekkiej użyźnionej osadem ściekowym i wermikompostem wytworzonym z tego osadu, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 437, s. 45-52
20. Baran A., Jasiewicz Cz., Klimek A. (2008), Reakcja roślin z toksyczną zawartość cynku i kadmu w glebie, Proceedings of ECOpole, vol. 2 no. 2
21. Baran A., Jasiewicz Cz. (2009), Toksyczna zawartość cynku i kadmu w glebie dla różnych gatunków roślin, Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, nr 40, s. 157-164
22. Baranowska-Morek A. (2003), Roślinne mechanizmy tolerancji na toksyczne działanie metali ciężkich, Kosmos - Problemy Nauk Biologicznych, 52, s. 283-298
23. Barber S.A. (1995), Soil nutrient bioavailability - a mechanistic approach, Wiley, New York
24. Bereśniewicz A., Nowosielski O. (1976), Możliwości rolniczego wykorzystania węgla brunatnego, Postępy Nauk Rolniczych, 1, s. 69-84
25. Bereśniewicz A., Nowosielski O. (1986), Wpływ torfu wysokiego i węgla brunatnego przy wzrastającym poziomie nawożenia mineralnego i wapnowania na właściwości gleby, Biuletyn Warzywniczy, 29, s. 163-177
26. Bergkvist B. (1986), Leaching of metals from a spruce forest soil as induced by experimental acidification, Water, Air and Soil Pollution, 31, p. 901-916
27. Bielański A. (1994), Podstawy chemii nieorganicznej cz. 2. wyd. naukowe PWN, Warszawa
28. Bjerrum N. (1936), Bjerrum Inorganic Chemistry, 3rd Danish ed., Heinemann, London
29. Bloomfieid C. (1981), The translocation of metals in soils, [in:] Greenland D.J. and Hayes M.H.B. (eds.) The chemistry of soil processes, John Wiley and Sons Ltd, p. 463-499
30. Blume H.P., Brtimmer G.W. (1991), Prediction of heavy metal behaviour in soil by means of simple field tests, Ecotoxicology and Environmental Safety, 22, p. 164-174
31. Boekhold A.E., van der Zee S.E.A.T.M, De Haan F.A.M. (1991), Spatial patterns of cadmium contents related to soil heterogeneity, Water, Air & Soil Pollution, 57-58, p. 479-488
32. Boekhold A.E. (1992), Field scale behaviour of cadmium in soils, Agricultural University of Wageningen, the Netherlands
33. Borowiec M., Skut J., Hoffmarm K., Hoffmann J. (2007), Ocena cyklu życia substancji chelatujących stosowanych w nawozach płynnych za pomocą badania biodegradacji, Proceedings of ECOpole, vol. 1, no. 112
34. Bradshaw A. (2000), The use of natural processes in reclamation - advantages and difficulties. Landscape and Urban Planning, 51, p. 89-100
35. Brej T., Fabiszewski J. (1981), Badania nad zastosowaniem torfu w odkażaniu siedliska zawierającego metale ciężkie, Zesz. Nauk. AR we Wrocławiu, 134, s. 217-225
36. Brümmer G., Herms U. (1983), Influence of soil reaction and organic matter on the solubility of heavy metals in soils, [in:] B. Ulrich und J. Pankraht (eds.), Effects of accumulation of air pollutients in forest ecosystems, 223-243, D. Reidel Publ. Company
37. Brümmer G.W. (1986), Heavy metal species, mobility and availability in soils, [in:] The Importance of Chemical Speciation in Environmental Processes, Eds. M. Bernhard F.E. Brinckman, and P. Sadler, Dahlem Konferenzen, Berlin, Heidelberg, New York, Springer Verlag
38. Brunn Hansen H.Ch. ed. (1996), Environmental soil chemistry, Jordbrugsforlaget, Frederiksberg
39. Buckman H.C., Brady N.C. (1971), Gleba i jej właściwości, PWRiL
40. Buczkowski R., Kondzielski I., Szymański T. (2002), Metody remediacji gleb zanieczyszczonych metalami ciężkimi, Toruń
41. Chardonnes A.N., Bookum W.N.T., Kuijper I.D.J., Verkleij J.A.C., Ernst W.H.O. (1998), Distribution of cadmium in leaves of cadmium tolerant and sensitive ecotypes of Silene vulgaris. Physiol. Plant, 104, p. 75-80
42. Cheraghi M., Lorestani B., Khorasani N., Yousefi N., Karami M. (2011), Findings on the phytoextraction and phytostabilization of soils contaminated with heavy metals, Biological Trace Element Research, 144 (1-3), p. 1133-1141
43. Chojnacki A. (1972), Technologia wody i ścieków, PWN, Warszawa
44. Choma J., Jaroniec M., Burakiewicz-Mortka W., Gwizdalski M. (1995), Adsorpcja związków organicznych z roztworów wodnych na węglach aktywnych, Ochrona Środowiska, 1 (56), p. 11-17
45. Choma J., Klosze M. (1999), Otrzymywanie i właściwości impregnowanych węgli aktywnych, Ochrona Środowiska, 2 (73), s. 3-17
46. Chłopecka A. (1994), Wpływ różnych związków kadmu miedzi, ołowiu i cynku na formy tych metali w glebie oraz na ich zawartości w roślinach. Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa, Puławy
47. Christensen T.H. (1989), Cadmium soil sorption at bw concentrations: VIII. Correlation with soil parameters, Water, Air and Soil Pollution, 44, p. 71-82
48. Chu L.M., Wong M.H. (1987), Heavy metal contents of vegetable crops treated with refuse compost and sewage sludg, Plant and Soil, 103, p. 191-197
49. Ciećko Z., Wyszkowski M., Żołnowski A., Piotrowska G. (1996), Ocena przydatności węgla brunatnego i kompostu do neutralizacji skażenia gleby ołowiem, Zesz. Prob. Post. Nauk Rol., z. 437, s. 109-116
50. Ciećko Z., Wyszkowski M., Żołnowski A. (1998a), Działanie skażenia gleby kadmem w zależności od dodatku węgla brunatnego, kompostu i wapna na plonowanie gorczycy białej i niektóre właściwości gleby, Zesz. Prob. Post. Nauk. Rol., z. 455, s. 33-45
51. Ciećko Z., Wyszkowski M., Żołnowski A. (1998b), Pobieranie kadmu przez kukurydzę w warunkach stosowania węgla brunatnego, kompostu i wapna, Zesz. Prob. Post. Nauk Rol., z. 455, s.47-56
52. Crosland A.R., McGrath S.P., Lane P.W. (1993), An interlaboratory comparison of a standarised EDTA extraction procedure for the analysis of available trace elements in two quality control soils, International Journal of Environmental Analytical Chemistry, 51, p. 153-160
53. Csillag J., Partay G., Lukacs A., Bujtas K., Nemeth T. (1998), Release of Cd Cr, Ni, Pb and Zn to the soil solution as a consequence of soil contamination and acidification, Advances in GeoEcology, 31, p. 673-680
54. Csillag J., Partay G., Lukacs A., Bujtas K., Nemeth T. (1999), Extraction of soil solution for environmental analysis, International Journal of Environmental Analytical Chemistry, 74(1-4), p.305-324
55. Cunningham S.D., Berti W.R., Huang J.W. (1995), Phytoremediation of contaminated soils, Trends in Biotechnology, 13, p. 393-397
56. Curyło T., Jasiewicz C. (1995), Wartość nawozowa Plonofoski J i Plonofoski W wyprodukowanych na bazie węgla brunatnego przez KWB Konin, Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., z. 422, s.123-133
57. Curyło T. (1996), Wpływ odczynu gleby na pobieranie cynku, miedzi i niklu przez rośliny owsa, Zesz. Prob. Post. Nauk Rol., z. 434: 49-54
58. Curyło T., Jasiewicz C. (1997), Uruchomienie produkcji kompleksowych nawozów organiczno-mineralnych wytworzonych z węgla brunatnego, AR w Krakowie, Katedra Chemii Rolnej
59. Curyło T., Jasiewicz Cz. (1998), Porównanie wpływu wieloskładnikowych nawozów organiczno-mineralnych i mineralnych na plonowanie oraz pobieranie metali ciężkich przez rośliny, Fol. Univ. Agric. Stetin. 190, Agricultura, 72, s. 35-41
60. Czarnowska K. (1978), Zmiany zawartości metali ciężkich w glebach i roślinach z terenu Warszawy jako wskaźnik antropogenizacji środowiska, Zeszyty Naukowe SGGW, Warszawa, Rozprawy Naukowe, nr 106
61. Czarnowska K. (1983), Wpływ skały macierzystej na zawartość metali ciężkich w glebach, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 242, s. 51-61
62. Czarnowska K., Gworek B. (1987), Metale ciężkie w niektórych glebach środkowej i północnej Polski, Roczniki Gleboznawcze, t. 38, s. 41-57
63. Czarnowska K. (1994), Akumulacja niektórych metali ciężkich w glebach uprawnych i liściach selera w pobliżu dróg wylotowych z Warszawy, Roczniki Gleboznawcze, t. 45 (3-4), s. 59-75
64. Czarnowska K. (1996), Ogólna zawartość metali ciężkich w skałach macierzystych jako tło geochemiczne gleb. Roczniki Gleboznawcze, t. 47 (supl.), s. 43-50
65. Davies B.E. (1992), Inter-relationship between soil properties and the uptake of cadmium, copper, lead and zinc from contaminated soil by radish (Raphanus sativus L), Water, Air and Soil Pollution, 63, p. 331-342
66. Dąbrowska A., Nawrocki J. (2000), Metody sorpcyjne. [w:] Uzdatnianie wody, Procesy chemiczne i biologiczne, Nawrocki J. & Biłozor S. (red.), PWN, Warszawa-Poznań
67. De Haan F.A.M., van der Zee S.E.A.T.M., van Riemsdijk W.H. (1987), The role of soil chemistry and soil physic in protecting soil quality: variability of sorption and transport of cadmium as an example, Netherlands, Journal of Agricultural Science, 35, p. 347-359
68. Del Castilho P., Chardon W.J. (1995), Uptake of soil cadmium by three field crops and its prediction by a pH dependent Freundlich sorption model, Plant and Soil, 171, s. 263-266
69. Demczyk J., Wolski-Rzewuski K. (2005), Fitoremediacja w skali mikro i makro, Acta Hydrochimica et Hydrobiologica
70. Diatta J.B., Grzebisz W., Potarzycki J. (1997), The suitability of 1 M HCI and 2M HNO3 for heavy metals extraction in arable soils under threat of contamination, Roczniki Akademii Rolniczej W Poznaniu, 294, s. 31-38
71. Dickinson N.M. (2006), Phytoremediation of industrially-contaminated sites using trees. Phytoremediation of Metal - Contaminated Sites, Springer, Dordrecht, p. 229-240
72. DEN ISO 19730:2008, Soil quality - Extraction of trace elements from soil using ammonium nitrate solution
73. Dobrzański B., Uziak S., Klimowicz Z., Melke J. (1987), Badanie gleb w laboratorium i w polu. Przewodnik do ćwiczeń z gleboznawstwa, Lublin
74. Dobrzański J., Byrdziak H. (1995), Wpływ polskiego przemysłu miedziowego na środowisko. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z 418, s. 399-405
75. Duncan D.B. (1955), Multiple range and multiple F tests. Biometrics, 11, p. 1-42
76. Dudka S. (1992), Ocena całkowitych zawartości pierwiastków głównych i śladowych w powierzchniowej warstwie gleb Polski, IUNG Puławy R (293), 1-71
77. Dudka S., Piotrowska M., Terelak H. (1996), Transfer of cadmium, lead and zinc from industrially contaminated soil to crop plants: a field study, Environmental Pollution, 94, s. 181-188
78. Dudka S., Adriano D.C. (1997), Environmental impacts of metal ore mining and processing: a review, Journal of Enviromnental Quality, 26, p. 590-602
79. Dudkiewicz S. (1968), Chemia toksykologiczna, PZWL, Warszawa
80. Dziadowiec H. (1993), Ekologiczna rola próchnicy glebowej, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 411, s. 269-281
81. Dynamiczny Układ Okresowy (2013), www.ptable.com
82. Elan R. (1964), Statystyka matematyczna w zastosowaniu do doświadczalnictwa rolniczego, PWN, Warszawa
83. Elzinga E.J., Van Grinsven J.J.M., Swartjes F.A. (1999), General purpose Freundlich isotherms for cadmium, copper and zinc in soils, European Journal of Soil Science, 50, s. 139-149
84. EPA (Environmental Protection Agency) (1998), A citizen's guide to phytoremediation. Washington, DC: EPA, Publication 542-F-98-011
85. EPA (Environmental Protection Agency) (1999), Phytoremediation resource guide. Washington, DC: EPA, Publication 542-B-99-003
86. Falbe J., Regitz M. ed. (1996), Roempp Chemie Lexikon, Georg Thieme, Weinheim
87. Faraway J.J. (2002), Practical Regression and Anoya using R. cran.r-project.org/doc/contrib./Faraway-PRA.pdf
88. Faraway J.J. (2006), Extending the Linear Model with R, Chapmann & Hall, New York
89. Finney D.J. (1988), Was this in your statistics textbook? III. Design and analysis. Experimental Agriculture, 24, s. 421-432
90. Foy C.D., Chaney R.L., White M. C. (1978), The physiology of metal toxicity in plants, Annual Review of Plant Physiology, 29, p. 511-566
91. Freeman J.L., Salt D.E. (2007), The metal tolerance profile of Thlaspi goesingense is mimicked in Arabidopsis thaliana heterologously expressing serine acetyl-transferees, BMC Plant Biology, 7:63, http://www.biomedcentral.com/1471-2229/7/63
92. Fuller W.H., Corte N.E., Niebla E.E., Alesil B.A. (1976), Contribution of the soil to the migration of certain common and trace elements, Soil Science, 122, p. 223-235
93. Gałuszka A. (2005), Wykorzystanie mikroorganizmów i roślin do pozyskiwania metali, Przegląd Geologiczny, t. 53, nr 10/1, s. 858-862
94. Gambuś F. (1989), Wpływ pH i zawartości materii organicznej na sorpcję Cu w glebie i jej pobieranie przez rośliny, Acta Agr. Et Silv., series Agraria, 28, s. 51-60
95. Gawęda M. (1995), The effect of organic matter in soil on the lead level in edible parts of lettuce and carrot, Acta Hort., 379, p. 221-228
96. Gawroński S.W. (2000), Fitoremediacja - nowym instrumentem rekultywacji w kontekście gospodarki terenami, Raport z Seminarium Restrukturyzacja terenów poprzemysłowych, Obszar Kraków-Wschód na tle doświadczeń zakładów "Solvay", Fundacja Krakowski Instytut Nieruchomości, Kraków
97. Gąszczyk R., Muszyński P., Paszko T. (2000), Wpływ metali ciężkich na sorpcję kadmu w glebach mineralnych, Kadm w środowisku - problemy ekologiczne i metodyczne, Zesz. Nauk. Kom. "Człowiek i Środowisko", PAN, 26, s. 93-99
98. Ge Y., Murray P., Hendershot W. (2000), Trace metal speciation and bioavailability in urban soils, Environmental Pollution, vol. 107, no. 1, p. 137-144
99. Gembarzewski H., Kamińska W., Korzeniowska J. (1987), Zastosowanie 1 M roztworu HCL jako wspólnego ekstrahenta do oceny zasobności gleb w przyswajalne formy mikroelementów, Prace Kom. Nauk. PTG, Warszawa, 1-9
100. Gembarzewski H., Korzeniowska J. (1996), Wybór metody ekstrakcji mikroelementów z gleby i opracowanie liczb granicznych przy użyciu regresji wielokrotnej, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 434, s. 353-364
101. Gerritse R.G., van Driel W., Smilde K.M., van Luit B. (1983), Uptake of heavy metals by crops in relation to their concentration in soil solution, Plant and Soil, 75 (3), p. 349-404
102. Gerritse R.G, van Driel W. (1984), The relationship, between adsorption of trace metals, organic matter, and pH in temperate soils, Journal of Environmental Quality, 13, p. 197-204
103. Gębski M. (1998), Czynniki glebowe oraz nawozowe wpływające na przyswajanie metali ciężkich przez rośliny, Postępy Nauk Rolniczych, 5, s. 3-16
104. Gębski M., Mercik S. (1998), Wpływ węgla brunatnego, torfu oraz słomy na dostępność pierwiastków śladowych dla roślin, Zesz. Prob. Post. Nauk Rol., z 455, s. 73-84
105. Gonet S., Szymura J., Wiśniewski W. (1986), Wpływ składu frakcyjnego próchnicy na sorpcję jonów miedzi i cynku, Rocz. Gleb., 37/1, s. 101-108
106. Gonet S.S., Dębska B., Maciejewska A., Pakuła J. (1998), Wpływ nawożenia węglem brunatnym na właściwości materii organicznej gleb, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 455, s. 85-98
107. Gong C., Donahoe R.J. (1997), An experimental study of heavy metal attenuation and mobility in sandy loam soils, Applied Geochemistry, 12, p. 243-253
108. Gorlach E., Curyło T. (1991), Comparison of the effect of soil pH on the uptake of heavy metals by various plant species, Acta Agr. et Silv., ser. Agr., 29, p. 83-92
109. Gonach E., Gambuś F. (1991a), Desorpcja i fitotoksyczność metali ciężkich zależnie od właściwości gleby, Roczniki Gleboznawcze, 42 (3-4), s. 207-214
110. Gonach E., Gambuś F. (1991b), The effect of liming, adding peat, and phosphorus fertilization on uptake of heavy metals by plants, Polish Journal of Soil Science, 24/2, s. 199-204
111. Gonach E. (1995), Metale ciężkie jako czynnik zagrażający żyzności gleby, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 321, s. 113-122
112. Gonach E., Gambuś F. (1996), Badania nad możliwością ograniczenia pobierania kadmu przez rośliny z gleb zanieczyszczonym tym metalem, Roczniki Gleboznawcze 47 (3-4), s. 31-39
113. Gorsuch T.T. (1970), The destruction of organic matter, Pergamon Press, Oxford
114. Grabas K., Steininger M., Zieliński S. (1998), Usuwanie metali ciężkich z roztworów wodnych na sorbentach mineralno-węglowych, Ochrona Środowiska 1 (68)
115. Gracia-Sanchez A., Alastuey A., Querol X. (1999), Heavy metal adsorption by different minerals: application to the remediation of polluted soil, The Science of the Total Environment, 242, p. 179-188
116. Grant R., Grant C. ed. (1987), Grant and Hackh's Chemical Dictionary, McGraw-Hill, New York
117. Gray C.M., McLaren R.G., Roberts A.H.C., Condron L.M. (2000), Fractionation of soil cadium from some New Zealand soils, Cornmunications in Soil Science and Plant Analysis, 31 (9-10), p. 1261-1273
118. Greger M. (1997), Willow as phytoremediator of heavy metal contaminated soil, Obieg pierwiastków w przyrodzie, s. 167-172
119. Greszta J., Godzik S. (1969), Wpływ hutnictwa cynku na gleby, Roczniki Gleboznawcze 22/1, s. 195-215
120. Gryfskand.pl/PL/technologie-ochrony-srodowiska/czym-jest-węgiel-aktywny.html
121. Grzebisz W., Diatta J.B., Barłóg P. (1998a), Ekstrakcja metali ciężkich przez rośliny włókniste z gleb zanieczyszczonych emisjami hut miedzi część I. Konopie siewne, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 460, s. 685-695
122. Grzebisz W., Potarzycki J., Cieśla L. (1998b), Ekstrakcja metali ciężkich przez rośliny włókniste z gleb zanieczyszczonych emisjami hut miedzi, część II. Len, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 460, s. 697-708
123. Grzebisz W., Gaj R. (2001), Phytoremediation - the agro-technological component of the future strategies of soils contaminated by heavy metals remediation, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa, Monografia tom 1 pt. Obieg pierwiastków w przyrodzie, s. 337-344
124. Gumińska Z., Gumiński S. (1976), Próchnicowa uprawa hydroponiczna roślin, Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, seria B. 192, Ossolineum, Wrocław
125. Gupta S.K., Aten C. (1993), Comparison and evaluation of extraction media and their suitability in a simple model to predict the biological relevance of heavy metal concentrations in contaminated soils, International Journal of Environmental Analytical Chemistry, 51, s. 25-46
126. Główny Urząd Statystyczny (2012), Ochrona Środowiska, Environment, Warszawa
127. Gustafsson J.P. Visual MINTEQ, www2.lwr.kth.se/English/OurSoftware/Vminteq/
128. Gworek B. (1992), Wpływ zeolitów na pobieranie kadmu przez rośliny, Arch. Och. Środ. 3-4, s.149-156
129. Gworek B., Barański A., Czarnomski K., Sienkiewicz J., Porębska G. (2000), Procedura oceny ryzyka w zarządzaniu gruntami zanieczyszczonymi metalami ciężkimi, Instytut Ochrony Srodowiska, Warszawa
130. Gworek B., Barański A., Kondzielski I., Kucharski R., Sas-Nowosielska A., Malkowski E., Nogaj K., Rzychoń D., Worsztynowicz A. (2004), Technologie rekultywacji gleb, Instytut Ochrony Srodowiska, Warszawa
131. Harter, R.D., Smith G. (1981), Langmuir equation and alternative methods of studying adsorption reactions in soils, [in:] Dowdy J.A., Ryan J.A., Volk V.V. and Baker D.E. (eds). Chemistry in the Soil Environment. ASA Special Publ. No. 40. American Society of Agronomy, Soil Science Society of America, Madison, p. 167-182
132. Hayes M.H.B., Bolt G.H. (1991), Soil colloids and the soil solution, [w:] Bolt G.H. i in. (red.), Interactions at the soil colloid - soil solution interface, Kluwer Academic Press, 1-33
133. Herms U., Brümmer G. (1980), Einfluβ der Bodenreaktionen auf Löslichkeit und tolerierbare Gesamtgekalte an Nickel, Kupfer, Zink Cadmium und Blei in Böden und kompostierten Siedlungsabfällen, Landwirtsch, Forschung, 33/4, p. 408-423
134. Herms U., Brümmer G. (1984), Einfluβgröβen der Schwermetal-Löslichkeit und Bindung in Böden, Z. Pflanzenemahr. Bodenk. 147, 400-424
135. Hooda P.S. ed. (2010), Trace Elements in Soils, John Wiley & Sons, United Kingdom
136. Hogg D.S., McLaren R.G., Swift R.S. (1993), Desorption of copper from some New Zealand soils, Soil Science Society America Journal 57, p. 361-366
137. Hulanicki A. (1998). Specjacja w wodach i osadach dennych - tematyka zbieżna czy rozbieżna? Analiza specjacyjna metali w próbkach wód i osadów dennych pod red. J. Siepaka, Poznań.
138. Hulanicki A. (2001), Współczesna chemia analityczna - wybrane zagadnienia, Rozdział 10, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
139. Jackowska I. (1997), Uruchamianie jonów metali ciężkich w materiale lessowym pod wpływem wodnych roztworów HCl i zmiany temperatur, Rozprawa habilitacyjna, Rozprawy Naukowe Akademii Rolniczej w Lublinie (199), 63
140. Jadia C.D., Fulekar M.H. (2009), Phytoremediation of heavy metals: Recent techniques, African Journal of Biotechnology, 8, 921-928
141. Jasiewicz C., Curyło T. (1998), Nawozy organiczno-mineralne jako materiały do detoksykacji gleb, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z 455, s. 99-111
142. Jasiewicz Cz., Antonkiewicz J. (2000), Ekstrakcja metali ciężkich przez rośliny z gleb zanieczyszczonych metalami ciężkimi, Cz. II. Konopie siewne. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 472, s. 331-339
143. Jasiewicz Cz., Antonkiewicz J. (2001), Wykorzystanie ślazowca pensylwańskiego (Sida hermaphrodita Rusby) do rekultywacji terenów chemicznie zdegradowanych, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa, Monografia tom I pt. Obieg pierwiastków w przyrodzie, s. 359-364
144. Duffus J.H. (2002), "Heavy metals" a meaningless term? (IUPAC Technical Report), Pure Applied Chemistry, 74 (5), p. 793-807
145. Jurkowska H. (1961), Węgiel brunatny jako czynnik buforujący. Zeszyty Naukowe WSR w Krakowie, 12/8, s. 89-115
146. Jurkowska H. (1964), Antytoksyczne działanie węgla brunatnego w nawożeniu, Zeszyty Naukowe WSR w Krakowie, 20/10, 55-90
147. Jones, M.N., Bryan, N.D. (1998), Colloidal properties of humic substances, Advances in Colloid and Interface Science, 78, s. 1-48
148. Jopony M., Young S.D. (1994), The solid-solution equilibria of lead and cadmium in polluted soils. E. J. of Soil Sci. 45, s. 59-70
149. Kabała C., Singh B.R. (2001), Fractionation and mobility of copper, lead and zinc in soil profiles in the vicinity of a copper smelter, J. Environ. Qual. 30, p. 485-492
150. Kabata-Pendias A. (1979), Effect of lime and peat on heavy metal uptake by plants from soils contaminated by an emission of copper smelter, Roczniki Gleboznawcze, 30/3, s. 323-328
151. Kabata-Pendias A. (1981), Zawartość metali ciężkich w glebach uprawnych Polski, Pamiętniki Puławskie, 74, s. 101-111
152. Kabata-Pendias A., Motowicka-Terelak T., Piotrowska M., Terelak H., Witek T. (1993a), Ocena stopnia zanieczyszczenia gleb i roślin metalami ciężkimi i siarką, IUNG, Puławy, 5-9
153. Kabata-Pendias A., Piotrowska M., Witek T. (1993b), Ocena jakości i możliwości rolniczego użytkowania gleb zanieczyszczonych metalami ciężkimi, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa, Puławy, 5-14
154. Kabata-Pendias A., Piotrowska M., Motowicka-Terelak T., Maliszewska-Kordybak B., Filipiak K., Krakowiak A., Pietruch Cz. (1995), Podstawy oceny chemicznego zanieczyszczenia gleb. Metale ciężkie, siarka i WWA, Biblioteka Monitoringu Środowiska PIOŚ, Warszawa
155. Kabata-Pendias A. (1998), Analiza śladowa gleb i roślin. Problemy jakości analizy śladowej w badaniach środowiska przyrodniczego, pod red. A. Kabaty-Pendias i B. Szteke, Warszawa, s. 239-250
156. Kabata-Pendias A., Pendias H. (1999), Biogeochemia pierwiastków śladowych, PWN Warszawa
157. Kaczmarek Ł. (2003), Węgiel aktywny, Aqua Forum (nr 6) s.1-3
158. Kalembasa S., Tengier A. (1992), Wykorzystanie węgla brunatnego w nawożeniu, WSRP Siedlce, nr 21, Monografia
159. Karczewska A. (1996), Metal species distribution in top- and sub-soil in an area affected by copper smelter emission, Applied Geochemistry, vol. 11, p. 35-42
160. Karczewska A., Chodak T., Kaszubkiewicz J. (1996), The suitability of brown coal as a sorbent for heavy metals in polluted soils, Applied Geochemistry, vol. 11, p. 343-346
161. Karczewska A. (1997), Formy ołowiu w glebach zanieczyszczonych w świetle ekstrakcji pojedynczej i sekwencyjnej, Materiały Symp. Kom. Nauk. PAN, Człowiek i środowisko, 6-7 listopada, Warszawa
162. Karczewska A., Szerszeń L., Khdri J. (1997), Frakcje niklu w glebach wytworzonych z różnych skał macierzystych Polski i Syrii, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z 448b, s.117-124
163. Karczewska A., Kabała C. (2010), Gleby zanieczyszczone metalami ciężkimi i arsenem na Dolnym Śląsku - potrzeby i metody rekultywacji, Zeszyty naukowe Uniwersytetu Przyrodniczego, Wrocław
164. Karczewska A. (2002), Metale ciężkie w glebach zanieczyszczonych emisjami hut miedzi - formy i rozpuszczalność, Zeszyty Naukowe AR, Wrocław, nr 432
165. Karczewska A. (2012), Ochrona gleb i rekultywacja terenów zdegradowanych, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, wyd. II popr. Wrocław
166. Karoń B. (1996), Wpływ odczynu oraz dodatków węgla brunatnego i torfu na fitotoksyczność miedzi, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z 434, cz. II, s. 106-109
167. Keller A., Abbaspour K., Schulin R., Eds. (2000), Uncertainty Assessment in Modelling Cadmium and Zinc Accumulation in Agricultural Soils, Delfi University Press, Delf, The Netherlands
168. Keller A., von Steiger B., van der Zee S.E.A.T.M., Schulin R. (2001), A stochastic empirical model for regional heavy-metal balances in agroecosystems, Journal of Enviromnental Quality 30, p. 1976-1989
169. Keller A., Abbaspour K.C., Schulin R. (2002), Assessment of Uncertainty and Risk in Modeling Regional Heavy-Metal Accumulation in Agricultural Soils, Journal of Environmental Quality 31, p. 175-187
170. Kennedy V.H., Sanchez A.L., Oughton D.H., Rowland A.P. (1997), Use of single and sequential chemical extractants to assess radionuclide and heavy metal availability from soils for root uptake, Analyst, 122, p. 89-100
171. Kersten M., Förstner U. (1995), Chemical Speciation in the Environment, red. Ure A.M., Davidson C.M., Blackie Academic and Professional
172. Keuls M. (1952), The use of the "Studentized range" in connection with the analysis of variance, Euphytica, 1, p. 112-122
173. Kiepas-Kokot A., Zabłocki Z., Włoszek D. (2001), Czynniki ograniczające efektywność fitoekstrakcji miedzi, IOŚ, Monografia tom I pt. Obieg pierwiastków w przyrodzie, Warszawa, s. 372-379
174. Kinniburgh D.G. (1986), General purpose adsorption isotherms, Environmental Science & Technology, 20, p. 895-904
175. Klein D.H., Andren A.M., Carter J.A., Emery J.F., Feidman C., Fukerson W., Lyon W.S., Ogle J.C., Talmi Y., Van Hook R.I., Bolton N. (1975), Pathways of thirty-seven trace elements through coal-fired power plant, Enviromnental Science & Technology, 9, p. 973-979
176. Komisarek J., Kociałkowski W.Z., Rachwał L., Sienkiewicz A. (1990), Wpływ CaCO3 na zawartość różnych form Cu, Zn i Pb w glebach skażonych, wyd. PTPN, Prace Kom. Nauk Rol. 69, s. 53-62
177. Kononowa M. (1966), Soil Organic Matter, Pergamon, Oxford
178. Kononowa M. (1968), Substancje organiczne gleby ich budowa, właściwości i metody badań, PWRiL, Warszawa
179. Korzeniowska J., Stanisławska-Glubiak E. (2002), Współczesne kryteria oceny zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi, Postępy Nauk Rolniczych, nr 5, s. 29-46
180. Korzeniowska J., Stanisławska-Glubiak E. (2003), Przydatność testów roślinnych do oceny fitotokyczności Cu, Obieg pierwiastków w przyrodzie, IOŚ, Warszawa
181. Korzeniowska J., Stanisławska-Glubiak E. (2007), Reakcja trzech odmian gorczycy białej na skażenie gleby miedzią, cynkiem i niklem, Ochr. Środ. Zasob. Nat. 32, s. 87-93
182. Kowal A., Świderska-Bróż M. (1996), Oczyszczanie wody. PWN, Warszawa-Wrocław
183. Kowalkowski T., Jastrzębska A., Mierzwa J. Buszewski B. (2001), Sorption and migration of selected heavy metals (Pb, Zn) in various soil matrices, Toxic. & Environ. Chem. 78 (3-4), 199
184. Kuboi T., Noguchi A., Mazak J. (1986), Family dependent cadmium accumulation characteristics in higher plants, Plan and soil, 92, p. 405-415
185. Kupper H., Kochian L.V. (2010), Transcriptional regulation of metal transport gened and mineral nutrition during acclimatization to cadmium and zinc in the Cd/Zn hyperaccumulator, Thlaspi caerulescens (Ganges population), New Phytol. 185, p. 11-129
186. Kutrowska A. (2013), Roślinne transportery błonowe metali śladowych, Kosmos, t. 62, nr 1, s. 105-113
187. Krämer U., Talke I.N., Hanikenne M. (2007), Transition metal transport, Fed. Eur. Biochem. Soc. Lett., 581, 2263-2272
188. Krauss M., Wilcke W., Kobza J., Zech W. (2002), Predicting heavy metal transfer from soil to plant: potential use of Freundlich-type functions, J. Plant Nutr. Soil Sci., 165, s. 3-8
189. Krzesłowska M., Samardakiewicz S., Woźny A. (2010), Metale śladowe. [w:] Reakcje komórek roślin na czynniki stresowe, tom 2, Woźny A., Goździcka-Jozefiak A. (red.), Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań, 90-146
190. Kuboi T., Noguchi A., Yakazi J. (1986), Family - dependent cadmium accumulation characteristics in higher plants, Plant and Soil 92, p. 405-415
191. Kucharski R., Sas-Nowosielska A., Pogrzeba M., Kryński K., Małkowski E. (1999), Perspektywy stosowania metody fitoekstrakcji do oczyszczania gleb w warunkach polskich, Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, 18, s. 469-475
192. Kyć S. (1970), Próba wyjaśnienia mechanizmu działania humianu sodowego na przyrost ilości komórek i suchej masy, Scenedesmus quadricauda (Turp) Bred. Acta Soc Bot. Pol., 39, p. 681-700
193. Lane P.W. (2002), Generalized linear models in soil science, European Journal of Soil Science, 53, s.241-251
194. Lekan S. (1989), Wpływ dużych dawek torfu i miału węgla brunatnego na właściwości gleb piaskowych i plonowanie roślin, R(259), IUNG Puławy
195. Linczar M., Drozd J., Linczar S.E., Weber J. (1996), Wpływ Humidolu na niektóre właściwości fizykochemiczne i chemiczne gleb piaszczystych, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 437, s. 265-270
196. Lis J., Pasieczna A. (1995) Atlas geochemiczny Polski 1:2500000, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa
197. Lityński T., Jurkowska H. (1952), Wartość nawozowa krajowego węgla brunatnego, Przemysł Chemiczny, 31, 13
198. Livens F.R. (1991), Chemical reactions of metals with humic material, Environmental Pollution, 70, p. 183-208
199. Logan M. (2010), Biostatistical Design and Analysis using R, Wiley-Blackwell
200. Lo I.M.C., Yang X.Y. (1999), EDTA extraction of heavy metals from different soil fractiom and synthetic soils, Water, Air and Soil Pollution, 109 (1-4), p. 219-236
201. Lozet J., Mathieu C. (1991), Dictionary of Soil Science, 2nd ed., A.A. Balkema, Rotterdam
202. Łabętowicz J., Rutkowska B. (2001), Czynniki determinujące stężenie mikroelementów w roztworze glebowym, Post. Nauk Roln. 6, s. 75-85
203. Łaszewska A., Kowol J., Wiechuła D., Kwapuliński J. (2007), Kumulacja metali w wybranych gatunkach roślin leczniczych terenu Beskidu Śląskiego i Beskidu Żywieckiego, Problemy Ekologii, vol. 11, nr 6, s. 285-291
204. Łyszcz S., Ruszkowska M. (1991), Zróżnicowana reakcja kilku gatunków roślin na nadmiar cynku, Roczniki Gleboznawcze, XLII (3/4), s. 215-221
205. Maciejewska A., Skłodowski P. (1992), Wpływ emisji spalin samochodowych na skażenie gleb związkami ołowiu, cynku i kadmu przy trasie Warszawa-Katowice, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z 418, s. 271-280
206. Maciejewska A. (1993a), Ekologiczne i gleboznawcze aspekty stosowania nawozu organiczno-mineralnego wytworzonego z węgla brunatnego, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 411, s. 311-3 19
207. Maciejewska A. (1993b), Zawartość próchnicy a właściwości sorpcyjne gleb bardzo lekkich, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 411, s. 319-324
208. Maciejewska A. (1994), Badania właściwości i żyzności gleby piaszczystej po zastosowaniu niekonwencjonalnego nawozu otrzymanego z węgla brunatnego, Acta Acad. Agricult. Tech. Olst. Agricultura, Nr 56, Suplementum D, s. 1-67
209. Maciejewska A. (1995), Ekologiczne aspekty wykorzystania węgla brunatnego do poprawy właściwości gleb piaszczystych użytkowanych rolniczo, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 422, s. 67-74
210. Maciejewska A. (1996), Wykorzystanie węgla brunatnego do poprawy rolniczych walorów gleb, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 411, s. 369-373
211. Maciejewska A., Mazur Z. (1996), Ocena nawozów organiczno-mineralnych z węgla brunatnego na podstawie doświadczeń wegetacyjnych, Węgiel Brunatny, 4'96
212. Maciejewska A. (1998a) Węgiel brunatny jako źródło substancji organicznej i jego wpływ na właściwości gleb, wyd. PW Warszawa
213. Maciejewska A. (1998b), Kierunki dalszych badań nad wykorzystaniem węgla brunatnego w rolnictwie i ochronie środowiska, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 455, s.223-232
214. Maciejewska A. (1998c), Efect of organo-mineral fertilizer obtained from brown coal on absorption of Zn, Pb, Cd by various types of plants, Second Internat. Symp. "Trace elements and food cham" China-Wuhan, s. 18
215. Maciejewska A., Stępień W. (1998), Wpływ węgla brunatnego na niektóre właściwości gleby, plony roślin i ich jakość, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z 455, s. 133-140
216. Maciejewska A. (1999), Właściwości gleby piaszczystej po agromelioracji nawozem z węgla brunatnego na podstawie wieloletniego statycznego doświadczenia polowego, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 465, s. 427-435
217. Maciejewska A. (2000), Rekultywacja i ochrona środowiska w górnictwie odkrywkowym, wyd. PW, Warszawa
218. Maciejewska A. (2001), An organic-mineral fertilizer from brown coal applied to soil decreases cadmium, lead and zinc concentrations in plants, Understanding and Managing Organic Matter in Soils, Sediments and Waters, p. 517-523
219. Maciejewska A., Kwiatkowska J., Dębska B. (2001), Characteristic of humic acids extracted from soil after treatment with preparation obtained from brown coal, Polish Journal of Soil Science, vol. XXXIV/2
220. Maciejewska A., Ociepa E. (2002), Bioakumulacja metali ciężkich w różnych gatunkach roślin, Inżynieria i Ochrona Środowiska t. 5, nr 1, s. 45-54
221. Maciejewska A., Pusz A. (2003), Problematyka zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi w świetle literatury, IOŚ, Monografia tom II pt. Obieg pierwiastków w przyrodzie, Warszawa, s. 539-550
222. Marecik R., Króliczak P., Cyplik P. (2006), Fitoremediacja - alternatywa dla tradycyjnych metod oczyszczania środowiska, Biotechnologia, 3 (74) 88-97
223. Moćko A., Wacławek W. (2004a), Ocena zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi metodą ekstrakcji pojedynczej z zastosowaniem HO, HNO3 i CH3COOH jako eluentów, Archiwum Ochrony Środowiska, 30(3), s. 51-58
224. Moćko A., Wacławek W. (2004b), Three-step extraction procedure for determination of heavy - metals availability to vegetables, Anal. Bioanal. Chem., 380, s. 813-817
225. Majewska M., Kurek E. (2002), Mikroorganizmy - czynnikiem modyfikującym stężenie kadmu w roztworze glebowym, Post. Nauk Roln., 1, s. 3-13
226. Mańko P. (1995), Mobilność cynku w glebie zanieczyszczonej siarką, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 418, s. 507-512
227. Mańko P., Motowicka-Terelak T. (1997), Wpływ zasiarczenia na fitotoksyczność metali ciężkich, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z 456, s. 553-557
228. Marschner H. (1995), Mineral nutrition of higher plants, 2nd ed. Academic Press, London
229. Martinez C.E., Motto H.L. (2000), Solubility of lead, zinc and copper added to mineral soils, Environmental Pollution, 107, p. 153-158
230. Maskall J.E., Thornton I. (1998), Chemical partitioning of heavy metals in soils, clays and rocks at historical lead smelting sites, Water, Air and Soil Pollution, 108 (3-4), p. 391-409
231. Matusiewicz H. (1998), Metody przygotowania próbek w analizie śladowej, Problemy jakości analizy śladowej w badaniach środowiska przyrodniczego, pod red. A. Kabaty-Pendias i B. Szteke, Warszawa, s. 167-182
232. Mazur T. (1995), Rolnicze i ekologiczne znaczenie glebowej substancji organicznej, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z 422, s. 9-17
233. Mazur T., Wojtas A., Mazur Z., Maciejewska A. (1998), Rolnicza wartość nawozów organiczno-mineralnych produkowanych na bazie węgla brunatnego, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 455, s. 141-147
234. Mądry W. (1996), Doświadczalnictwo rolnicze, Planowanie doświadczeń czynnikowych i analiza wyników, SGGW, Warszawa
235. McBride M.B. (1989), Reactions controlling heavy metal solubility in soils, [w:] Stewart B.A. (ed.) Advances in soil science, vol. 14, Springer-Verlag New York Inc., p. 1-56
236. McBride M.B. (1991), Processes of heavy and transition metal sorption by soil minerals. [in:] Boit G.H. et al. (eds.) Interactions at the soil colloid - soil solution interface, Kluver Ac. P., Chapter 5, p. 149-175
237. McBride M.B. (1994), Environmental chemistry of soils, Oxford Univercity Press, New York
238. McBride M.B. (1995), Toxic metal accumulation from agricultural use of sludge: Are USEPA regulation protective? J. Environ. Qual. 24, p. 5-18
239. McBride M.B., Sauve S., Hendershot W. (1997), Solubility control of Cu, Zn, Cd and Pb in contaminated soils, European Journal of Soil Science, 48, p. 337-346
240. McLaughlin M.J., Zarcinas B.A, Steyens D.P., Cook N. (2000), Soil testing for heavy metals, Comm. in Soil Science and Plant Analysis, 31 (11-14), p. 1661-1700
241. Mench M., Baize D., Mocquot B. (1997), Cadmium availability to wheat in five soil series from the Yonne district, Burgundy, France, Environmental Pollution, 95, p. 93-103
242. Mench M., Vangronsveld J., Lepp N., Bleeker P., Ruttens A., Geebelen W. (2006), Phytostabilisation of metal-contaminated sites, Phytoremediation of Metal - Contaminated Sites: 109-190, Springer, Dordrecht
243. Mercik S., Kubik I. (1995), Chelatowanie metali ciężkich przez kwasy humusowe oraz wpływ torfu na pobieranie Zn, Pb i Cd przez rośliny, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 422, s. 19-29
244. Millikan G.A., Johnson D.E. (1992), Analysing Messy Data, Volume 1, Designed Experiments, Chapman & Hall, New York
245. Misztal M., Ligęza L. (1996), Wpływ odczynu i wilgotności gleby zanieczyszczonej przez hutę cynku na zawartość metali ciężkich w roztworze glebowym, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 434, cz. II, s. 870-883
246. Miransari M. (2011), Hyperaccumulators, arbuscular mycorrhizal fungi and stress of heavy metals, Biotechnology Advances, 29, p. 645-653
247. Mocek A., Owczarzak W. (1993), Wiązanie Cu, Pb, Zn przez próchnicę w glebach zanieczyszczonych emisjami hut miedzi, Zesz. Prob. Post. Nauk Rol., 411, s. 293-298
248. Molas J. (1997), Zakres tolerancji oraz granice i symptomy toksyczności jonowej i chelatowej formy niklu u roślin kapusty (Brassica oleracea L), Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 448a
249. Morabito R. (1995), Extraction techniques in speciation analysis of environmental samples, Fresenius' Journal of Analytical Chemistry, 351, s. 378-385
250. Morris C. ed. (1992), Academic Press Dictionary of Science and Technology, Academic Press, San Diego
251. Motowicka-Terelak T., Terelak H. (1995), Obszary ekologicznego zagrożenia gleb w Polsce w wyniku oddziaływania czynników antropogenicznych, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z 422, s. 43-54
252. Motowicka-Terelak T., Terelak H., Mańko P. (1997), Degradacja gleb zanieczyszczonych siarką oraz sposoby przeciwdziałania negatywnym skutkom tego zjawiska, Mat. Konf. Nauk. nt. "Ochrona i wykorzystanie rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski", Wyd. IUNG-Puławy, K (12/2): 73-81
253. Motowicka-Terelak T., Terelak H., Maciejewska A. (1998), Przydatność "Rekultera" w detoksykacji chemicznego skażenia gleb, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 455, s.123-131
254. Motowicka-Terelak T., Terelak H. (2000), Fitotoksyczność glinu, kadmu i cynku w glebach zasiarczonych, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z 472, s. 517-525
255. Mullins G., Sommers L.E., Barber S.A. (1986), Modeling the plant uptake of cadmium and zinc from soils treated with sewage sludge, Soil Science Society of America Journal, 50, p. 1245-1250
256. Myśków W. (1971), Przemiany substancji organicznej i jej znaczenie dla żyzności gleby, Nowe Rol., 8, s. 13-15
257. Myśków W., Zięba S. (1982), Zawartość i właściwości próchnicy w glebach w zależności od nawożenia mineralnego i organicznego, IUNG Puławy
258. Myśków W., Jaszczewska B., Stachyra A., Naglik E. (1986), Substancje organiczne gleby - ich rolnicze i ekologiczne znaczenie. Roczniki Gleboznawcze, t. 37 (2-3), s. 15-35
259. Nagajyoti P.C., Lee K.D., Sreekanth T.V.M. (2010), Heavy metals, occurrence and toxicity for plants: a review, Environmental Chemistry Letters, 8, s. 199-216
260. Nascimento C.W.A., Xing B. (2006), Phytoextraction: a review on enhanced metal availability and plant accumulation, Sci. Agric., Piracicaba, Brazylia, t. 63, nr 3, p. 299-311
261. Nelder J.A. (1971), Discussion on papers by Wynn, Bloomfield, O'Neill and Wetherill (1971), Journal of the Royal Statistical Society B, 33, p. 244-246
262. Niemyska-Łukaszuk J. (1995), Wpływ składu granulometrycznego i odczynu gleby na zawartość przyswajalnych form metali ciężkich, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z.418.459-464
263. Niklewski B. (1994), Próchnica a roślina, Lublin
264. Nowosielski O. (1974), Metody oznaczania potrzeb nawożenia, PWRiL, Warszawa
265. Nowosielski O. (1995), Węgiel brunatny jako podłoże i nawóz oraz surowiec do wytwarzania podłoży i nawozów, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 422, s. 87-92
266. Nriagu LO., Pacyna J.M. (1988), Quantitative assessment of worldwide contamination of air water and soils by trace metals, Nature, 333, 12, p. 134-139
267. Orban A. (2000), Compendium of Soil Clean-up Technologies and Soil Remediation Companies 2nd Edition, United nations Publication, ECE/TRADE 234, Genewa
268. Ostrowska A., Gawliński S., Szczubiałka Z. (1991), Metody analizy i oceny właściwości gleb i roślin, Katalog, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa
269. Parker S.P. ed. (1989), McGraw-Hill Dictionary of Scientific and Technical Terms, 4th ed., McGraw-Hill, New York
270. Pasieczna A. (2003), Atlas zanieczyszczeń gleb miejskich w Polsce, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa
271. Paszko T., Gąszczyk R. (1996), Procesy sorpcyjno-desorpcyjne miedzi, niklu i cynku w glebach mineralnych, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z 434, s. 431-436
272. Pauling L., Pauling P. (1998), Chemia, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, rozdział 17
273. Peralta-Videa J.R., Lopez M.L., Narayan M., Saupe G., Gardea-Torresdey J. (2009), The biochemistry of environmental heavy metal uptake by plants: Implications for the food chaim, International Journal of Biochemistry & Cell Biology, 41, p. 1665-1677
274. Percival H.J., Speir T.W., Parshotam A. (1999), Soil solution chemisty of concrasting soils amended with heavy metals, Australian Journal of Soil Research, 37, 5, p. 993-1004
275. Piotrowska M., Dudka S., Wiącek K. (1992), Wpływ dawki metali ciężkich na plon oraz zawartość tych pierwiastków w kukurydzy (Zea mays L), Cz. I. Cynk i kadm, Archiwum Ochrony Środowiska, 2, s. 135-143
276. Pilon-Smits E.A.H., Freeman J.L. (2006), Environmental cleanup using plants: biotechnological advances and ecological considerations, Frontiers in Ecology and the Environment, 4(4), p. 203-210
277. Piotrowska M., Trelak H. (1997), Kadm w glebach Polski, Zesz. Prob. Post. Nauk Roln., 448b, s. 251-257
278. PN-R-04023:1996P, Analiza chemiczno-rolnicza gleby - Oznaczanie zawartości przyswajalnego fosforu w glebach mineralnych
279. PN-R-04027:1997P, Analiza chemiczno-rolnicza gleby - Oznaczanie kwasowości hydrolitycznej w glebach mineralnych
280. PN-ISO 10390:1997P, Jakość gleby – Oznaczanie pH
281. PN-ISO 11465:1999P, Jakość gleby - Oznaczanie zawartości suchej masy gleby i wody w glebie w przeliczeniu na suchą masę gleby - Metoda wagowa
282. PN-ISO 11261:2002P, Jakość gleby - Oznaczanie azotu ogólnego - Zmodyfikowana metoda Kjeldahla
283. PN-ISO 10693:2002P, Jakość gleby - Oznaczanie zawartości węglanów - Metoda objętościowa
284. PN-ISO 14235:2003P, Jakość gleby - Oznaczanie zawartości węgla organicznego przez utlenianie dwuchromianem(VI) w środowisku kwasu siarkowego(VI)
285. PN-ISO 14870:2007P, Jakość gleby - Ekstrakcja pierwiastków śladowych zbuforowanym roztworem DTPA
286. Prawo Ochrony Środowiska, Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r., Dz. U. 2001.62.627, z późn. zm.
287. Prüeβ A. (1997), Action values for mobile (NH4NO3-extractable) trace elements in soils based on the German national standard DIN 19730, [w:] Prost R. (ed.), Contaminated Soils. 3rd ICOBTE, Institut National de la Recherche Agronomique, Paris, p. 415-423
288. Puschenreiter M., Stöger G., Lombi E., Horak O., Wenzel W.W. (2001), Phytoextraction of heavy metal contaminated soils with Thlaspi goesingense and Amaranthus hybridus: Rhizosphere manipulation using EDTA and ammonium sulfate, Journal of Plant Nutrition and Soil Science, vol. 164, Issue 6, p. 615-621
289. Pugh R.E., Dick D.G., Fredeen A.L. (2002), Heavy metal (Pb, Zn, Cd, Fe, and Cu) contents of plant foliage near the Anvil Range Lead/Zinc Mine, Faro, Yukon Territory, Ecotoxicology and Environmental Safety, 52, p. 273-279
290. Pusz A. (2007), Influence of brown coal on limit of phytotoxicity of soil contaminated with heavy metals, Journal of Hazardous Materials, 149, p. 590-597
291. Pusz A. (2008), Model of heavy metals translocation from soils to plants, Conf. materials, 4th European Conference Bioremediation
292. Pusz A. (2012), Use of organic-mineral substance based on brown coal on heavy metal immobilization in copper mine soils, Conf. materials, 3rd International Conference on Industrial and Hazardous Waste Management
293. Ram N., Verloo M. (1985), Effect of various organic materials on the mobility of heavy metals in soil, Environmental Pollution B, 10 (4), p. 241-248
294. Rascio N., Navari-Izzo F. (2011), Heavy metal hyperaccumulating plants: How and why do they do it? And what makes them so interesting? Plant Science 180, p. 169-181
295. Raskin I., Ensley B. (2000), Phytoremediation of Toxic Metals, wyd. Wiley Interscience N.Y
296. Raskin I, Smith R.D., Salt D.E. (1997), Phytoremediation of metals: using plants to remove pollutants from the environment, Current Opinion in Biotechnology, 8, p. 221-226
297. Rauret G. (1998), Extraction procedures for the determination of heavy metals in contaminated soil and sediment. Talanta, 46, p. 449-453
298. Reeves R.D. (2006), Hyperaccumulation of trace elements by plants. Phytoremediation of Metal - Contaminated Sites, 25-52, Springer, Dordrecht
299. Rengel Z. (1993), Mechanistic simulation models of nutrient uptake: a review, Plant and Soil, 152, p.161-173
300. Rieuwerts J.S., Thornton I., Farago M.E., Ashimore M.R. (1998), Quantifying the influence of soil properties on the solubility of metals by predictive modelling of secondary data, Chemical Speciation and Bioavailability, 10, p. 83-94
301. Roga B, Augustyn D. (1967), Współczesne poglądy na strukturę i własności kwasów huminowych, Koks-Smoła-Gaz, 12
302. Ross S.M. ed. (1994), Toxic metals in soil-plant system, John Wiley and Sons Ltd., London, 63-152
303. Roszyk E., Szerszeń L. (1988a), Nagromadzenie metali ciężkich w warstwie ornej gleb stref ochrony sanitarnej przy hutach miedzi, Cz. I Legnica, Roczniki Gleboznawcze, t. 39, nr 4, S. 135-141
304. Roszyk E., Szerszeń L. (1988b), Nagromadzenie metali ciężkich w warstwie ornej gleb stref ochrony sanitarnej przy hutach miedzi, Cz. II Głogów, Roczniki Gleboznawcze, t. 39, nr 4, s.147-156
305. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi, (Dz. U. Nr 165 poz.1359)
306. Ruby M.V., Vavis A., Schoof R., Eberle S., Sellstone C.M. (1996), Estimation of lead and arsenic bioavailability using a physiologically based extraction test, Environmental Science and Technology, 30, s. 422-430
307. Ruszkowska M., Wojcieska-Wyskupajtys U. (1996), Mikroelementy fizjologiczne i ekologiczne aspekty ich niedoborów i nadmiarów, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 434, s. 1-11
308. Ruszkowska M., Kusio M., Sykut S. (1996a), Wymywanie pierwiastków śladowych z gleby w zależności od jej rodzaju i nawożenia (badania lizymetryczne), Roczniki Gleboznawcze, 47 (1-2), s. 11-22
309. Ruszkowska M., Kusio M., Sykut S., Motowicka-Terelak T. (1996b), Zmiany zawartości pierwiastków śladowych w glebach w warunkach doświadczenia lizymetrycznego (1991-94), Roczniki Gleboznawcze, 47 (1-2), s. 23-32
310. Rutkowski J. (1993), Źródła zanieczyszczenia atmosfery, Wyd. PWr., Wrocław
311. Sady W., Rożek S., Cebulak T. (2000), Akumulacja kadmu w marchwi w zależności od zawartości tego pierwiastka w glebie i dawek diatomitu, Zesz. Nauk. AR w Krakowie, nr 364. Sesja Nauk., 71, s. 167-170
312. Sady W., Smoleń S. (2004), Wpływ czynników glebowo-nawozowych na akumulację metali ciężkich w roślinach, X Ogólnopolskie Sympozjum Naukowe, Kraków, s. 269-277
313. Salt D., Blaylock M., Kumar N., Dushenkov V., Ensley B., Chet I., Raskin I. (1995), Phytoremediation: a novel strategy for the removal of toxic metals from the environment using plants, Biotechnology, 13, p. 468-474
314. Sas-Nowosielska A. (1999), Występowanie zjawiska stresu u roślin podczas oczyszczania gleb metodą fitoekstrakcji, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z 469, s. 481-488
315. Sas-Nowosielska A., Kucharski R., Kryński K., Małkowski E., Pogrzeba M. (1999), Problemy związane z fitoremediacją terenów rolniczych położonych w rejonie oddziaływania przemysłu metali niezależnych, Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, 18, s. 463-468
316. Sauve S., Cook N., Hendershot W., McBride M. (1996), Linking plant tissue concentrations and soil copper pools in urban contaminated soils, Environmental Pollution, 94, p. 153-157
317. Sauve S., McBride M., Hendershot W. (1998), Soil solution speciation of lead (II): effects of organic matter and pH, Soil Science Society of America Journal, 62, p. 618-621
318. Schindler P.W., Sposito G. (1991), Surface complexation at (hydr)oxide surfaces, [w:] Bolt O.H. (ed.) Interactions at the soil colloid - soil solution interface, Kluver Ac. Publisher, Dordrecht, 115-145
319. Schwarz A., Wilcke W., Styk J., Zech W. (1999), Heavy Metal Release from Soils in Batch pH-stat Experiments, Soil Science Society of America Journal, 63, p. 290-296
320. Senesi N. (1992), Metal-humic substance complexes in the environment. Molecular and mechanistic aspects by multiply spectroscopic approach, [w:] Adriano D.C. (ed.) Biogeochemistry of Trace Metals, Levis P., Boca Raton, p. 429-496
321. Shallari S., Schwartz C., Hasko A., Morel J.L. (1998), Heavy metals in soils and plants of serpentine and industrial sites of Albania, The Science of the Total Environment, 209, p. 133-142
322. Sheffé H. (1959), The Analysis of Variance, John Wiley 8 Sons, New York
323. Skłodowski P. (1974), Badania chemiczne i fizyko-chemiczne związków próchnicznych i ich połączeń z metalami w glebach bielicowych wytworzonych w różnych strefach klimatycznych, Prace Naukowe, Geodezja, nr 14, Warszawa
324. Skłodowski P., Sapek A. (1977), Rozmieszczenie Fe, Zn, Mn. Cu, Ni, Pb i Cd w profilach czarnoziemów leśno-stepowych, Roczniki Gleboznawcze, t. 28, nr 1, s. 71-84
325. Skłodowski P. (1994), Wpływ użytkowania gleb na akumulację i jakość związków próchnicznych. Rocz. Glebozn., 45, 1, p. 77-84
326. Skłodowski P. (1995), Charakterystyka niektórych właściwości chemicznych gleb oraz ich zdolności buforowych i przydatności rolniczej, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 422, s. 31-41
327. Skłodowski P., Maciejewska A. (1996), Transformation of organic Matter in soil Following Amendments with organic and Mineral Fertilizers, Proc. 7th Intern. 1. I.H.S.S., 1994, p. 113-118
328. Skłodowski P., Maciejewska A. (1998), Przemiany substancji organicznej w glebie po zastosowaniu nawozów z węgla brunatnego, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 455, s. 23-31
329. Smal H. (2001), Metody specjacji metali w roztworze wodnym/glebowym, Acta Agrophysica, 48, s.117-125
330. Spiak Z., Romanowska M., Radoła J. (2000), Toksyczna zawartość cynku w glebach dla różnych roślin uprawnych, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 471, s. 1125-1134
331. Sposito G., Bingham F.T. (1981), Computer modelling of trace metal speciation in soil solutions: Correlation with trace metal uptake by higher plants, Journal of Plant Nutrition, 3, p. 35-49
332. Sposito G., Page A.L. (1985), Cycling of metal ions in the soil environment, [w:] Metal ions in biological systems, vol. 18, Metal cycling in the environment. Sigel H (ed.) Marcel Dekker, New York, 287-332
333. Stanisławska-Glubiak E., Korzeniowska J. (2005). Kryteria oceny toksyczności cynku dla roślin. IUNG-PIB: 107
334. Stanisławska-Glubiak E., Korzeniowska J. (2007), Przydatność części nadziemnych i korzeni do oceny fitotoksyczności Cu i Ni np. gorczycy białej, Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, 32, s. 76-80
335. Stanisz A. (1998), Przystępny kurs statystyki, Kraków
336. Starck Z. (2002), Fizjologiczne podstawy produktywności roślin, [w:] Kopcewicz J., Lewak S. (red.) Fizjologia roślin, Wydawnictwo PWN, Warszawa, s. 679-706
337. Stempin M., Kwapuliński J., Brodziak B., Trzcionka J., Ahnert B. (2002), Ocena kontaminacji roślin metalami na terenach miedzionośnych, Bromat. Chem. Toksykol., XXXV, 3, s. 275-282
338. Stevenson F.J. (1982), Humus Chemistry, Wiley, New York
339. Stevenson F.J., Chen Y. (1991), Stability constans of copper(II) - humate complexes determined by modified potentiometric titration, Soil Science Society of America Journal 55, p. 1586-1591
340. Stoeppler M. red. (1997), Sampling and sample preparation, Practical guide for analytical chemists, Springer-Verlag, Berlin
341. Street J.J., Lindsay W.L., Sabey B.R. (1977), Solubility and plant uptake of cadium in soils amended with cadium and sewage sludge, Journal of Environmental Quality 6/1, p. 72-77
342. Streit B. (1994), Lexikon der Okotoxikologie, VCH, Weinheim
343. Stuczyński T., Siebielec G., Maliszewska-Kordybach B., Smreczak B., Gawrysiak L. (2004), Wyznaczanie obszarów, na których przekroczone są standardy jakości gleb, Poradnik metodyczny dla administracji. Biblioteka Monitoringu Środowiska. IOŚ, Warszawa
344. Suchorska-Orłowska J. (1981), Zawartość składników pokarmowych i ich wykorzystanie przez rzodkiewkę w zależności od stosowania różnych preparatów z węgla brunatnego, Zeszyty Nauk AR, Szczecin 88, s. 253-267
345. Symeonides C., McRae S.G. (1977), The assessment of plant-available cadmium in soils, Journal of Environmental Quality, 6, p. 120-123
346. Szerszeń L., Karczewska A., Roszyk E., Chodak T. (1991), Rozmieszczenie Cu, Pb i Zn w profilach gleb przyległych do hut miedzi, Roczniki Gleboznawcze, t. 42, nr 3-4, s. 199-206
347. Szerszeń L., Karczewska A., Kabała C. (1997), Dynamika form metali ciężkich w zróżnicowanych warunkach glebowych w doświadczeniu wazonowym, Zeszyty Naukowe AR, Wrocław, Rolnictwo, 70, 316, s. 77-107
348. Szerszeń L., Chodak T., Kabała C. (1999), Monitoring zawartości pierwiastków śladowych w glebach przylegających do Hut Miedzi w Głogowie i Legnicy, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 467, cz. 2, s. 405-412
349. Szperliński Z. (2002a), Chemia w ochronie i inżynierii środowiska, Część 1, Rozdział 13, Oficyna Wyd. Politechniki Warszawskiej, Warszawa
350. Szperliński Z. (2002b), Chemia w ochronie i inżynierii środowiska, Część II, Rozdział 32, Oficyna Wyd. Politechniki Warszawskiej, Warszawa
351. Szumska (Wilk) M., Gworek B. (2009), Metody oznaczania frakcji metali ciężkich w osadach ściekowych, Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, nr 41, s. 42-63
352. Terelak H., Motowicka-Terelak T., Stuczyński T., Pietrach Cz. (2000), Pierwiastki śladowe (Ca Cu, Ni, Pb, Zn) w glebach użytków rolnych Polski, Inspektorat Ochrony Środowiska, Warszawa
353. Trelak H., Pietruch C. (2000), Kadm w poziomach powierzchniowych gleb użytków rolnych Polski, Kadm w środowisku - problemy ekologiczne i metodyczne. Zesz. Nauk. Kom. "Człowiek i Środowisko", PAN, 26, s. 41-47
354. Tessier A., Campbell P.G., Bisson M. (1979), Sequential extraction procedure for the speciation of particulate trace metals, Analytical Chemistry, 51, p. 844-851
355. Thöming J., Calmano W. (1998), Applicability of single and sequential extractions for assessing the potential mobility of heavy metals in contaminated soils, ACT HYDR HY, 26(6), p. 338-343
356. Thompson L.M., Troeh F.R. (1978), Gleba i jej żyzność, PWRiL, Warszawa
357. Thornton I. (1995), Metals in the Global Environment-Facts and Misconceptions, ICME, Ottawa
358. Tlustoš P., Pavlikova D., Szakova J., Balik J. (2006), Plant accumulation capacity for potentially toxic elements, Phytoremediation of Metal - Contaminated Sites, 53-84; Springer, Dordrecht
359. Turski R., Baran S. (1995), Degradacja ochrona i rekultywacja gleb, wyd. AR, Lublin, 52-84
360. Turski R. (1996), Substancja organiczna i jej znaczenie w ekosystemach, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z 437, s. 375-381
361. Tyler G., Olsson T. (2001), Concentrations of 60 elements in the soil solution as related to the soil acidity, Europ. J. Soil Scie., 52, p. 151-165
362. Ure A.M., Quevauviller Ph., Muntau H., Gripink B. (1993), Speciation of heavy metals in soils and sediments. An account of the improvement and harmonization of extraction techniques undertaken under auspicies of the BCR of the Commision of the European Communities, International Journal of Environmental Analytical Chemistry, 51, p. 135-151
363. Van Nostrand (1964), International Encyclopaedia of Chemical Science, New Jersey
364. Verkleij J.A.C., Golan-Goldhirsh A., Antosiewicz D.M., Schwitzguebel J.P., Schroder P. (2009). Dualities in plant tolerance to pollutants and their uptake and translocation to the upper plant parts, Environmental and Experimental Botany, 67, p. 10-22
365. Wagner W., Błażczak P. (1986), Statystyka matematyczna z elementami doświadczalnictwa, Poznań
366. Wang L.K. Veysel E., Ferruh E. (2009), Handbook of Advanced Industrial and Hazardous Wastes Treatment, CRC Press, Taylor Sc Francis Group, Boca Raton
367. Weber J. (1993), Wpływ związków próchnicznych na kumulowanie i migrację w glebie niektórych metali ciężkich emitowanych przez przemysł, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z 411, s. 283-293
368. Webster R. (2001), Statistics to support soil research and their presentation, European Journal of Soil Science, 52, p. 331-340
369. Webster R. (2007), Analysis of variance, inference, multiple comparisons and sampling effects in soil research, European Journal of Soil Science, 58, p. 74-82
370. Wilkins B.J., Brummel N., Loch, J.P.G. (1998). Influence of pH and zinc concentration on cadmium sorption in acid, sandy soils, Water, Air, Soil Pollution, 101, p. 349-362
371. Wise D.L., Trantolo D.J., Cichon E.J., Inyang H.I., Stottmeister U. (2000), Remediation engineering of contaminated soil, Marcel Dekker, Inc., New York
372. Wolt J.D. (1994), Soil Solution Chemistry, Applications to environmental science and agriculture, J. Wiley and Sons, Inc
373. www.r-project.org
374 Xian X. (1989), Effect of chemical forms of cadium, zinc and lead in polluted soils on their uptake by cabbage plants, Plant and Soil, 113, p. 257-264
375. Zaniewicz-Bajkowska A. (1998a), Wpływ następczy nawożenia organicznego (międzyplony ozime, obornik słoma) i wapnowania gleby na zawartość kadmu i ołowiu w korzeniach buraka ćwikłowego odm. Czerwona kula, [w:] VII Konf. Nauk. "Efektywność stosowania nawozów w uprawach ogrodniczych", Lublin, s. 184-186
376. Zaniewicz-Bajkowska A. (1998b), Zawartość w glebie dostępnych dla roślin norm kadmu i ołowiu w pierwszym roku po zastosowaniu wapnowania oraz po nawożeniu organicznym w postaci międzyplonów ozimych, obornika i słomy, [w:] VII Konf. Nauk. "Efektywność stosowania nawozów w uprawach ogrodniczych", Lublin, s. 187-190
377. Zaniewicz-Bajkowska A. (1998c), Zawartość w glebie dostępnych dla roślin norm kadmu i ołowiu w drugim roku po zastosowaniu wapnowania oraz po nawożeniu organicznym w postaci międzyplonów ozimych, obornika i słomy, [w:] VII Konf. Nauk. "Efektywność stosowania nawozów w uprawach ogrodniczych", Lublin, 191-194
378. Zaniewicz-Bajkowska A. (2000a), Następczy wpływ nawożenia organicznego i wapnowania na pH gleby, zawartość kadmu i ołowiu w glebie i w sałacie kruchej odmiany Samba uprawianej w trzecim roku po nawożeniu, Ann. UMCS Sectio EBE Hort. 8, Supp., s. 183-188
379. Zaniewicz-Bajkowska A. (2000b), Zależność zawartości kadmu i ołowiu w glebie oraz w korzeniach buraka ćwikłowego od nawożenia organicznego i wapnowania, Ann. UMCS Sectio EEE Hort. 8, Supp., s. 123-128
380. Zawadzki S. ed. (1999), Gleboznawstwo, Państwowe Wyd. Rolnicze i Leśne, Warszawa
381. Zeien H., Brümmer G.W. (1989), Chemische Extraktionen zur Bestimmung von Schwermetallbindungsformen in Boden, Mit. Detsch. Bodenk. Gesellsch, 19 (1), p. 505-510
382. Żurek G. (2009), Rośliny alternatywne w fitoekstrakcji metali ciężkich z obszarów skażonych, Problemy Inżynierii Rolniczej, 3, s. 83-89

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-f7fd5fd1-ee00-4e38-853c-a2ef37809344