Odwzorowania kartograficzne nieregularnych obiektów pozaziemskich

• Autorzy: Pędzich P. , Latuszek K.

Warianty tytułu

EN

Map projections of irregular extraterrestrial objects

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Informacja przestrzenna może dotyczyć nie tylko powierzchni Ziemi, ale także innych ciał niebieskich. Sondy kosmiczne przesyłają na Ziemię coraz więcej danych, które są następnie przetwarzane i na ich podstawie tworzone są różnego rodzaju opracowania kartograficzne, takie jak mapy hipsometryczne, topograficzne, albedo, wirtualne globusy, bazy danych przestrzennych, modele terenu itp. W przypadku planet Układu Słonecznego takich jak Wenus, Mars, a także większych księżyców planet zewnętrznych typowa mapa zawiera najczęściej informacje o rzeźbie terenu oraz o wzajemnych relacjach przestrzennych i kształcie charakterystycznych form ukształtowania terenu (np. kraterów, równin, pasm górskich). Za powierzchnię odniesienia dla tych ciał niebieskich z reguły można przyjąć elipsoidę obrotową, gdyż są one na tyle masywne, by siłami własnej grawitacji uzyskać kształt zbliżony do kulistego. Istnieje jednak w Układzie Słonecznym znaczna liczba tzw. małych ciał niebieskich, o średnicy do kilkuset kilometrów (głównie planetoidy i komety), których kształt jest nieregularny. Bodźcem do rozwoju kartografii obiektów tego typu jest pozyskiwanie coraz dokładniejszych danych źródłowych dotyczących ich powierzchni. Na szczególną uwagę zasługują tutaj satelity Marsa: Fobos i Deimos. Opracowanie mapy takich obiektów wymaga zastosowania niekonwencjonalnych rozwiązań w zakresie doboru powierzchni oryginału oraz odwzorowań kartograficznych. Autorzy w artykule przedstawili podstawowe problemy współczesnej kartografii planetarnej. Szerzej opisali problem zastosowania odwzorowań kartograficznych obiektów nieregularnych. Przedstawili podstawowe rodzaje odwzorowań kartograficznych, ich charakterystykę, a także przykładowe mapy opracowane na ich podstawie.

EN

Spatial information may relate not only to the Earth's surface, but also to other celestial bodies. Space probes send back to Earth more and more data, which are then processed and on their basis different kinds of cartographic products are created, such as hypsometric, topographic and albedo maps, virtual globes, spatial databases, terrain models etc. In the case of solar system planets such as Venus, Mars, and the larger moons of the outer planets, typical map contains most often information about the terrain and the mutual spatial relations and the shape of characteristic forms of terrain (e.g, craters, plains, mountain ranges). The ellipsoid of rotation is usually taken as reference surface for these celestial bodies, because they are so massive that their own gravity forces get them close to a spherical shape. However, in the solar system there is a significant number of so-called small celestial bodies with a diameter of up to several hundred kilometers (mainly asteroids and comets) whose shape is irregular. The impulse for the development of this kind of mapping is to obtain more accurate data source related to their surface. Particular attention should be paid to the satellites of Mars: Phobos and Deimos. The mapping of these objects requires the use of unconventional solutions in the selection of the reference surface and map projections. The authors presented the basic problems of modern planetary cartography. They broadly described the problem of the use of map projections of irregular objects. They present basic types of map projections, their characteristics, as well as sample maps.

Słowa kluczowe

PL

kartografia planetarna; mapy planet; mapy obiektów pozaziemskich; odwzorowania kartograficzne ciał niebieskich

EN

planetary cartography; maps of planets; maps of other extraterrestrial objects; map projections of celestial bodies

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej
• Czasopismo: Roczniki Geomatyki
• Rocznik: 2014
• Tom: T. 12, z. 2(64)
• Strony: 231--244
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Pędzich P.

• Politechnika Warszawska, Wydział Geodezji i Kartografii, Zakład Kartografii

autor

Latuszek K.

• Politechnika Warszawska, Wydział Geodezji i Kartografii, Zakład Kartografii

Bibliografia

• 1. Asmar, S. W., Konopliv, A. S., Park, R. S., Bills, B. G., Gaskell, R., Raymond, C.A., Russell, C. T., Smith, D. E., Toplis, M. J., Zuber, M. T., 2012: The gravity field of vesta and implications for interior structure. 43rd Lunar and Planetary Science Conference, http://www.lpi.usra.edu/meetings/lpsc2012/pdf/2600.pdf
• 2. Bugayevskiy L., Snyder J., 1995: Map projections. A reference manual. Taylor&Francis.
• 3. Byrd P., 1954: Handbook of elliptic integrals for engineers and physicists. Springer-Verlag.
• 4. GIS Research Centre of the Institute of Geography of the Russian Academy of Sciences,2012: Cartographical Projections of Triaxal Ellipsoid http://geocnt.geonet.ru/en/3_axial
• 5. Fu, R. R., Hager, B A., Ermakov, A. I., Zuber, M. T., 2014: Efficient early global relaxation of asteroid Vesta. Icarus, Academic Press Elsevier, doi:10.1016/j.icarus.2014.01.023.
• 6. Nyrtsov, M. V., Bugayevskiy, L. M., Shingareva, K. B., 2006: Mathematical Basis for Non-Spherical Celestial Bodies Maps, Journal of Geospatial Engineering 2 (2): 45–50.
• 7. Nyrtsov, M. V., Bugayevskiy L. M., Stooke , P. J., 2007: The multiple axis ellipsoids as reference surfaces for mapping of small celestial bodies, W: Proceedings of XXIII International Cartographic Conference, Moskwa, http://icaci.org/files/documents/ICC_proceedings/ICC2007/html/Proceedings.htm
• 8. Nyrtsov M., Fleis M., Borisov M., Stooke P., 2014: Jacobi conformal projection of the triaxial ellipsoid: new projection for mapping of small celestial bodies. [In:] M. Buchroithner at al. Cartography from Pole to Pole. Lecture Notes in Geinformation and Cartography, Springer-Verlag, 235-246.
• 9. Wahlish M., Stooke, P. J., Karachevtseva, I. P., Kirk R., Oberst, J., Willner, K., Nadejdina, I,A., Zubarev, A.E., Konopikhin, A.A., Shingareva, K. B., 2013: Phobos and Deimos Cartography, Planetary and Space Science, http://dx.doi.org/10.1016/j.pss.2013.05.012
• 10. http://cartsrv.mexlab.ru/geoportal/
• 11. http://pds.jpl.nasa.gov/
• 12. http://webgis.wr.usgs.gov/index.html
• 13. http://sbn.psi.edu/pds/asteroid
• 14. http://sbn.psi.edu/pds/asteroid/EAR_A_3_RDR_STOOKEMAPS_V1_0/maps