Dostępność przestrzenna straży pożarnej do miejsc potencjalnych interwencji na terenie województwa łódzkiego

• Autorzy: Wiśniewski S.

Identyfikatory

DOI

10.12845/bitp.43.3.2016.2

Warianty tytułu

EN

Fire Service Accessibility to Potential Intervention Areas in Łódź Voivodship

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Cel: Głównym celem analizy jest określenie przestrzennego dopasowania lokalizacji i rangi jednostek straży pożarnej do rozmieszczenia ludności, elementów zagospodarowania terenu i ukształtowania środowiska województwa łódzkiego, które zasadniczo wpływają na działania straży pożarnej. Projekt i metody: Do analizy wykorzystano metodę określania obszarów rynkowych (ang. two-step floating catchment area method) w wersji klasycznej oraz zmodyfikowanej, która pozwoliła zbadać różnorodne elementy przestrzeni, których mogą dotyczyć interwencje strażackie. Zastosowano trzy zakresy czasowe dojazdu straży pożarnej na miejsce potencjalnej interwencji – nie dłuższy niż 5, 15 i 30 minut. Podstawową jednostką badania była gmina – w ujęciu gminnym przedstawione zostało zróżnicowanie przestrzenne poziomu dostępności. Odległość pomiędzy każdą z analizowanych jednostek straży (punktem na segmencie sieci drogowej na wysokości jednostki) a poszczególnymi elementami zagospodarowania gminy (ich centroidami) wyrażono w jednostkach czasu przejazdu wozu bojowego na miejsce interwencji. Dzięki wykorzystaniu statystyki lokalnej Getisa-Orda badanie pozwoliło wskazać obszary o szczególnie wysokim i niskim poziomie dostępności dla działań straży pożarnej. W badaniu wzięto pod uwagę rozmieszczenie ludności, zabudowy, infrastruktury drogowej, infrastruktury kolejowej, lasów, cieków i zbiorników. Wyniki: W świetle uzyskanych wyników najlepiej zabezpieczone przez działania straży pożarnej pozostają gminy przy północnej i południowej granicy regionu. Wyraźne jest pogarszanie się poziomu dostępności gmin wraz ze zmniejszaniem się ich odległości od centrum regionu. Obszar, który wymaga szczególnego zainteresowania ze strony straży pożarnej, jest jednak nieznacznie przesunięty na południowy zachód i obejmuje głównie gminy powiatów: pabianickiego i łódzkiego wschodniego. Wnioski: Ujęcie działalności straży pożarnej na płaszczyźnie przestrzennej może stanowić materiał diagnostyczny, pomocny przy przeprowadzeniu działań mających na celu podniesienie efektywności funkcjonującego systemu straży pożarnej lub utworzeniu na problemowych obszarach nowych jednostek. Wskazane wydaje się zestawienie wyników powyższej analizy z analizą rozmieszczenia rzeczywistych interwencji straży pożarnej, ich rodzaju, czasu trwania czy efektywności.

EN

Aim: This analysis provides a spatial focus on the determination of firefighting resource requirements and matching the distribution of resources according to needs created by the concentration of population and terrain profile. Matching of resources will shape the Łódź Voivodship environment for the essential operation of the Fire Brigade. Project and Methods: For each topic a “two step floating catchment area” analysis method was applied, in the classic and modified versions. Modifications may be applied in such a manner so as to admit different elements, which may impact on firefighting operations. Three response time scales were stipulated for arrival at a potential intervention scene; duration of no more than 5, 15 and 30 minutes. The basic area exposed to scrutiny is a commune. It is in this context that differentiated spatial accessibility is determined. The distance between each firefighting establishment under scrutiny (a point on the segment of the road network at fire station level) and individual management elements of the municipality (their centroids), is expressed in units of time taken by an appliance to reach the scene of an incident. With the use of local statistics “Getisa-Orda”, the entire study was able to identify areas with particularly high and low accessibility levels to intervention scenes. The study took account of population, building configuration, road infrastructure, rail infrastructure, forests, watercourses and reservoirs. Results: Study results reveal that the best protected areas by the Fire Service are found in communes near the northern and southern area of the region. There is a clear deterioration in the level of accessibility to communities as the distance from the centre of the region decreases. The area, which merits special attentions is somewhat offset towards the southwest of the region and mainly includes municipalities of Pabianice and Łódź East. Conclusion: A spatial focus on Fire Service activities may provide a diagnostic tool for eventual action intended to improve the effectiveness of the Fire Service. It can also be used during implementation to address problematic issues for new fire stations. It is advisable that the results obtained by this study should be compared with an analysis of actual Fire Service interventions for the region with a focus on: type of incident, duration and effectiveness.

Słowa kluczowe

PL

straż pożarna; województwo łódzkie; dostępność przestrzenna; zagospodarowanie przestrzenne

EN

Fire Service; Łódzkie Voivodeship; spatial accessibility; spatial organization

• Wydawca: Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza
• Rocznik: 2016
• Tom: Vol. 43, nr 3
• Strony: 21--36
• Opis fizyczny: Bibliogr. 39 poz., rys., wz.

Twórcy

autor

Wiśniewski S.

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• [1] Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz.U. 1991 Nr 88, poz. 400).
• [2] Taylor Z. (rec.), Ryzdzykowski W., Wojewódzka-Król K. (red.), PWN, Warszawa 1997, Transport, „Przegląd Geograficzny” 1998, 70(3-4), 357-359.
• [3] Śleszyński P., Demograficzne i ekonomiczne aspekty lokalizacji planowanego portu lotniczego w okolicach Warszawy (artykuł dyskusyjny), „Przegląd Komunikacyjny” 2004, 43(3), 13-19.
• [4] Komornicki T., Śleszyński P., Regionalne porty lotnicze na Mazowszu – wprowadzenie [w]: Studia nad lokalizacją regionalnych portów lotniczych na Mazowszu, PAN IGiPZ, Warszawa 2009, 9-22.
• [5] Domański R., Accessibility, Efficiency and Spatial Organization, “Environment and Planning A” 1979, 11(10), 1189-1206.
• [6] Warakomska K., Zagadnienie dostępności w geografii transportu, „Przegląd Geograficzny” 1992, 64(1-2), 67-76.
• [7] Sobczyk W., Dostępność komunikacyjna w układach osadniczych miast, PWN, Warszawa 1985.
• [8] Baradaran S., Ramjerdi F., Performance of Accessibility Measures in Europe, “Journal of Transportation and Statistics” 2001, 4(2-3), 31-48.
• [9] Rosik P., Zróżnicowanie dostępności drogowej regionów Polski, „Transport Miejski i Regionalny” 2008, nr 5, 2-8.
• [10] Rosik P., Dostępność lądowa przestrzeni Polski w wymiarze europejskim, „Prace Geograficzne IGiPZ PAN” 2012, nr 233.
• [11] Komornicki T., Śleszyński P., Rosik P., Pomianowski W., Dostępność przestrzenna jako przesłanka kształtowania polskiej polityki transportowej, „Biuletyn KPZK PAN” 2009, z. 241.
• [12] Pietrusiewicz W., Problemy metodyczne opracowywania map dostępności czasowej Polski, „Przegląd Kartograficzny” 1996, 28(2), 87-99.
• [13] Śleszyński P., Dostępność czasowa i jej zastosowania, „Przegląd Geograficzny” 2014 86(2), 171-215.
• [14] Stępniak M., Wykorzystanie metody 2SFCA w badaniach dostępności przestrzennej usług medycznych, „Przegląd Geograficzny” 2013, 85(2), 199–218.
• [15] Wiśniewski S., Dostępność policji do miejsc potencjalnych interwencji na terenie województwa łódzkiego, „Policja. Kwartalnik Kadry Kierowniczej Policji” 2015, nr 3.
• [16] Plan działania systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne dla województwa łódzkiego z 23 czerwca 2015 r.
• [17] Portal internetowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, www.msw.gov.pl. [dostęp: 06.08.2015].
• [18] Bartosiewicz B., Pielesiak I., Powiązania transportowe w Łódzkim Obszarze Metropolitalnym; „Studia KPZK PAN” 2012, t. 147, 105-137.
• [19] Diagnoza Polskiego Transportu - stan w 2009 roku, Załącznik 1 do Strategii Rozwoju Transportu, Ministerstwo Infrastruktury, Warszawa 2011.
• [20] Wiśniewski S., Zróżnicowanie dostępności transportowej miast w województwie łódzkim, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2015.
• [21] Albert D.P., Butar F.B., Estimating the de-designation of single-county HPSAs in the United States by counting naturopathic physicians as medical doctors, “Applied Geography” 2005, 25, 271–285.
• [22] Langford M., Higgs G., Measuring potential access to primary healthcare services: the influence of alternative spatial representations of population, “The Professional Geographer” 2006, 58(3), 294–306.
• [23] Cervigni F., Suzuki Y., Ishii T., Hata A., Spatial accessibility to pediatric services, “Journal of Community Health” 2008, 33, 444–448.
• [24] Peng Z.R., The jobs-housing balance and urban commuting, “Urban Studies” 1997, 34(8), 1215-1235.
• [25] Ngui A.N, Apparicio P., Optimizing the two-step floating catchment area method for measuring spatial accessibility to medical clinics in Montreal, “BMC Health Services Research” 2011, Vol. 11, 166.
• [26] Neis P., Zielstra D., Zipf A., The street network evolution of crowdsourced maps: OpenStreetMap in Germany 2007–2011, “Future Internet” 2012, 4(1), 1-21.
• [27] Drop P., Gajewski P., Mackiewicz M., Zastosowanie danych OpenStreetMap oraz wolnego oprogramowania do badań dostępności komunikacyjnej w skali lokalnej, Acta Universitatis Lodziensis, „Folia Geographica Socio-Oekonomica” 2013, 14.
• [28] Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. 1997 Nr 98, poz. 602).
• [29] Załącznik 2.1 do regulaminu przydzielania tras pociągów i korzystania z przydzielonych tras pociągów przez licencjonowanych przewoźników kolejowych w ramach rj 2013/2014 (w. 0), udostępnionego przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.
• [30] Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz.U. 1991 Nr 101, poz. 444).
• [31] Borowska-Stefańska M., Zagospodarowanie terenów zagrożonych powodziami w województwie łódzkim, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2015.
• [32] Plan operacyjny ochrony przed powodzią dla województwa łódzkiego, Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego, Łódzki Urząd Wojewódzki, Łódź 2011.
• [33] Więzik B., Wpływ zagospodarowania międzywala na zagrożenia powodziowe, [w:] B. Więzik (red.), Prawne, administracyjne i środowiskowe uwarunkowania dolin rzecznych, Wyższa Szkoła Administracji, Bielsko Biała, 2010, 227–242.
• [34] Mikulski Z., Charakterystyka powodzi w Polsce, „Gospodarka Wodna” 1957, nr 9, 424-428.
• [35] Getis A., Ord K., Testing for Local Spatial Autocorrelation in the Presence of Global Spatial Autocorrelation, “Journal of Regional Science”, 2001, 41(3), 411-432.
• [36] Arbia A., The role of spatial effects in the empirical analysis of regional concentration, “Journal of Geographical Systems”, 2001, 3(3), 271-281.
• [37] Zhang S., Zhang K., Comparison between General Moran’s Index and Getis-Ord General G of Spatial Autocorrelation, “Acta Scientiarum Naturalium Universitatis Sunyatseni” 2007, 4.
• [38] Songchitruks P., Zang X., Getis-Ord Spatial Statistics to Identify Hot Spots by Using Incident Management Data, “Transportation Research Record: Journal of the Transportation Research Board” 2010, 2165, 42-51.
• [39] Suchecki B., Ekonometria przestrzenna. Metody i modele analizy danych przestrzennych, C.H. Beck, Warszawa 2010.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.