Decentralizacja nadzoru właścicielskiego nad spółkami Skarbu Państwa w Polsce

Krzywdziński, Krzysztof

doi:10.21008/j.0239-9415.2022.085.07

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Decentralizacja nadzoru właścicielskiego nad spółkami Skarbu Państwa w Polsce

Autorzy

Krzywdziński Krzysztof

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

krzywdzinski_krzysztof_decentralizacja_85_2022.pdf

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.21008/j.0239-9415.2022.085.07

Warianty tytułu

Decentralization of corporate governance of state-owned enterprises (SOE’s) in Poland

Języki publikacji

Abstrakty

W wyniku likwidacji Ministerstwa Skarbu Państwa, która nastąpiła 31 grudnia 2016 r., nadzór właścicielski nad 432 spółkami Skarbu Państwa, dotychczas sprawowany przez to ministerstwo, został przekazany 10 ministrom. Zmiana ta oznaczała decentralizację nadzoru właścicielskiego w Polsce. W ciągu kolejnych 5 lat następowały liczne, istotne zmiany organów i podmiotów nadzorujących poszczególne spółki Skarbu Państwa. Celem artykułu jest odpowiedzenie na pytanie, czy decentralizacja nadzoru właścicielskiego nad spółkami Skarbu Państwa oraz liczne zmiany organów i podmiotów nadzorujących poszczególne spółki dokonane w latach 2017-2021 przyczyniły się do poprawy jego efektywności. Krytyczna analiza wprowadzanych regulacji prawnych i piśmiennictwa związanego z tematyką artykułu prowadzi do wniosku, że decentralizacja nadzoru właścicielskiego oraz liczne zmiany regulacji prawnych dotyczące umiejscowienia organów nadzorujących spółki Skarbu Państwa w strukturach państwa nie przyczyniły się do poprawy jego efektywności, gdyż nie wynikały z przesłanek merytorycznych. Wniosek ten wynika z faktu, że zarówno przed decentralizacją nadzoru właścicielskiego, jak i w czasie wprowadzania zmian nie wdrożono odpowiednich narzędzi do ich oceny, m.in. raportu z funkcjonowania spółek Skarbu Państwa wraz z ich wyceną. Rzeczywiste powody wprowadzanych zmian miały charakter polityczny i wynikały z walki politycznej poszczególnych frakcji wewnątrz koalicji rządzącej pragnących nadzorować jak największą liczbę spółek Skarbu Państwa i czerpać z tego odpowiednie korzyści polityczne. W związku z tym ostateczna ocena wprowadzonych zmian jest negatywna.

As a result of the liquidation of the Ministry of the Treasury, as of December 31, 2016, ownership supervision over 432 state-owned enterprises, so far exercised by this ministry, was transferred to 10 ministers. This change meant the decentralization of corporate governance in Poland. Over the next 5 years, numerous and significant changes took place in the bodies and entities supervising individual state-owned enterprises. The aim of the article was to answer the question whether the decentralization of corporate governance of state-owned enterprises and the numerous changes to the bodies and entities supervising individual companies in 2017-2021 contributed to its improved effectiveness. A critical analysis of the introduced legal regulations and literature related to the subject of the article leads to the conclusion that the decentralization of corporate governance and numerous changes to legal regulations concerning the location of the supervisory bodies of state-owned enterprises within the state structures did not contribute to the improvement of its effectiveness, as they did not result from substantive premises. Before the decentralization of corporate governance and during the implementation of changes, appropriate tools to assess these changes were not implemented. The real reasons for the introduced changes were political and resulted from the political struggle of individual factions within the ruling coalition, which wanted to supervise the largest possible number of state-owned enterprises. Therefore, the final assessment of the presented changes is negative.

Słowa kluczowe

spółki Skarbu Państwa nadzór właścicielski Ministerstwo Aktywów Państwowych

state-owned enterprises corporate governance Ministry of State Assets

Wydawca

Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej

Czasopismo

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Organizacja i Zarządzanie

Rocznik

2022

Tom

Nr 85

Strony

115--131

Opis fizyczny

Bibliogr. 38 poz., rys.

Twórcy

autor

Krzywdziński Krzysztof

Uniwersytet Gdański, Wydział Zarządzania, Katedra Finansów Przedsiębiorstw

https://orcid.org/0000-0002-0411-887X

Bibliografia

1. Agence des participations de l’État (APE) (2018-2019). Annual Report 2018-2019.
2. Archiwum.rp.pl (2006). Żeby czymś zarządzać, trzeba to zmierzyć. Pobrano z: https://archiwum.rp.pl/artykul/593613-Zeby-czyms-zarzadzac-trzeba-to-zmierzyc.html (1.06.2022).
3. Bankier.pl (2021). Notowania GPW – akcje. Pobrano z: https://www.bankier.pl/ (30.10.2021).
4. Biznes Newseria (2020). Wydatki państwowych spółek kluczowe dla wychodzenia z recesji. Pomogą napędzić inwestycje sektora prywatnego. Pobrano z: https://biznes.newseria.pl/news/wydatki-pastwowych,p902203215 (22.09.2020).
5. Blume, D. (2012). Ownership Oversight and Board Practices for Latin American State-Owned Enterprises, OECD.
6. Bundesministerium der Finanzen (2019). Beteiligungsbericht Des Bundes 2019.
7. Dziennik Gazeta Prawna (2016). Sejm uchwalił ustawy dotyczące likwidacji MSP. Pobrano z: https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/artykuly/1002533,sejm-uchwalil-ustawy-dotyczace-likwidacji-msp.html (30.10.2021).
8. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów (2017). Zasady nadzoru właścicielskiego nad spółkami z udziałem Skarbu Państwa. Pobrano z: https://www.gov.pl/web/premier/lad-korporacyjny2 (30.10.2021).
9. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów (2018). Pobrano z: http://nadzor.kprm.gov.pl/spolki-z-udzialem-skarbu-panstwa (15.08.2018).
10. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów (2021). Spółki z udziałem Skarbu Państwa. Pobrano z: https://prezentacja.www.gov.pl/web/premier/wykaz-spolek (25.10.2021).
11. Kowalski, P., Büge, M., Sztajerowska, M., Egeland, M. (2013). State-Owned Enterprises: Trade effects and policy implications. Trade Policy Papers, 147.
12. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 kwietnia 2020 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o zasadach zarządzania mieniem państwowym (Dz. U. z 2020 r., poz. 735).
13. OECD (2005). Wytyczne OECD dotyczące nadzoru korporacyjnego w przedsiębiorstwach publicznych. Tłumaczenie – Ministerstwo Skarbu Państwa. Oryginalny dokument: OECD Guidelines on Corporate Governance of State-Owned Enterprises, OECD Publications, 2, Paris.
14. OECD (2015). OECD Guidelines on Corporate Governance of State-Owned Enterprises. 15. OECD Publishing, Paris. Retrieved from: http://dx.doi.org/10.1787/9789264244160-en (30.10.2021).
15. OECD (2018). Ownership and Governance of State-Owned Enterprises. A Compendium of National Practices.
16. PKN Orlen SA (2020). Raport zintegrowany Grupy Orlen 2020.
17. Polska Grupa Górnicza SA (2020). Sprawozdanie zarządu z działalności spółki Polska Grupa Górnicza Spółka Akcyjna w 2020 roku.
18. Postanowienie nr 1131.14.2016 Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 września 2016 r. o zmianie w składzie Rady Ministrów.
19. Postuła, I. (2013). Nadzór korporacyjny w spółkach Skarbu Państwa. Warszawa: Wolters Kluwer.
20. Puls Biznesu (2020). Raport Pekao: firmy państwowe kluczowe dla przezwyciężenia kryzysu. Pobrano z: https://www.pb.pl/raport-pekao-firmy-panstwowe-kluczowe-dla-przezwyciezenia-kryzysu-1000388 (26.08.2020).
21. RMF 24 (2016). Przyjęto uchwałę o likwidacji Ministerstwa Skarbu Państwa. Pobrano z: https://www.rmf24.pl/ ekonomia/ news-przyjeto-uchwale-o-likwidacji-ministerstwa-skarbu-panstwa,nId,2242471#crp_state=1 (30.10.2021).
22. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 27 marca 2019 r. w sprawie wykazu spółek, w których prawa z akcji Skarbu Państwa wykonują inni niż Prezes Rady Ministrów członkowie Rady Ministrów, pełnomocnicy Rządu lub państwowe osoby prawne, w tym jednoosobowe spółki Skarbu Państwa (Dz. U. z 2019 r., poz. 584).
23. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 10 lipca 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu spółek, w których prawa z akcji Skarbu Państwa wykonują inni niż Prezes Rady Ministrów członkowie Rady Ministrów, pełnomocnicy Rządu lub państwowe osoby prawne, w tym jednoosobowe spółki Skarbu Państwa (Dz. U. z 2019 r., poz. 1319).
24. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 stycznia 2017 r. w sprawie wykazu spółek, w których prawa z akcji Skarbu Państwa wykonują inni niż Prezes Rady Ministrów członkowie Rady Ministrów, pełnomocnicy Rządu lub państwowe osoby prawne (Dz. U. z 2017 r., poz. 10).
25. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 listopada 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie utworzenia Ministerstwa Energii (Dz. U. z 2019 r., poz. 2290).
26. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 grudnia 2019 r. w sprawie wykazu spółek, w których prawa z akcji Skarbu Państwa wykonują inni niż Prezes Rady Ministrów członkowie Rady Ministrów, pełnomocnicy Rządu lub państwowe osoby prawne, w tym jednoosobowe spółki Skarbu Państwa (Dz. U. z 2019 r., poz. 2369).
27. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 marca 2020 r. w sprawie wykazu spółek, w których prawa z akcji Skarbu Państwa wykonuje Prezes Rady Ministrów lub inni członkowie Rady Ministrów, pełnomocnicy Rządu lub państwowe osoby prawne, w tym jednoosobowe spółki Skarbu Państwa (Dz. U. z 2020 r., poz. 513).
28. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 stycznia 2021 r. w sprawie wykazu spółek, w których prawa z akcji Skarbu Państwa wykonuje Prezes Rady Ministrów lub inni członkowie Rady Ministrów, pełnomocnicy Rządu lub państwowe osoby prawne, w tym jednoosobowe spółki Skarbu Państwa (Dz. U. z 2021 r., poz. 168).
29. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 października 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu spółek, w których prawa z akcji Skarbu Państwa wykonuje Prezes Rady Ministrów lub inni członkowie Rady Ministrów, pełnomocnicy Rządu lub państwowe osoby prawne, w tym jednoosobowe spółki Skarbu Państwa (Dz. U. z 2021 r., poz. 1991).
30. Sawczuk, M. (2022). Nie można zarządzać i poprawiać czegoś, czego nie mierzymy. Pobrano z: https://www.controlengineering.pl/nie-mozna-zarzadzac-i-poprawiac-czegos-czego-nie-mierzymy/ (1.06.2022).
31. StockWatch (2021). Portfel inwestora. Pobrano z: https://www.stockwatch.pl/inwestor/Skarb-Panstwa.aspx (3.11.2021).
32. Szymański, D. (2020). Spółek Skarbu Państwa jest więcej, niż się wydaje. Wiele z nich to firmy zombie. Pobrano z: https://businessinsider.com.pl/firmy/spolki-skarbu-panstwa-w-polsce-ile-ich-jest-jak-wygladaja-ich-finanse-opinia-dot/7m9szef (17.01.2020).
33. The Government Offices of Sweden (2020a). Annual report for state-owned enterprises 2020.
34. The Government Offices of Sweden (2020b). State Ownership Policy and principles for state-owned enterprises.
35. Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. z 2016 r., poz. 543).
36. Ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym (Dz. U. z 2016 r., poz. 2259).
37. Ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę o zasadach zarządzania mieniem państwowym (Dz. U. z 2016 r., poz. 2260).
38. Ustawa z dnia 23 stycznia 2020 r. o zmianie ustawy o działach administracji rządowej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020 r., poz. 284).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-f7ab0660-0330-434a-852f-4a2ac734a5b8