Ślady Wielkiej Wojny w Karpatach. Badania i dokumentacja elementów umocnień w rejonie Jaślisk i Moszczańca w latach 2015–2016

• Autorzy: Kołodziejczyk P. , Czarnowicz M. , Ochał-Czarnowicz A.

Identyfikatory

DOI

10.17425/WK46CARPATHIA

Warianty tytułu

EN

Traces of the Great War in the Carpathian Mountains. Research and documentation of elements of fortifications in the region of Jaśliska and Moszczaniec in the years 2015–2016

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Polsko-słowackie pogranicze w rejonie Podkarpacia usiane jest licznymi i widocznymi w krajobrazie pozostałościami po walkach, jakie toczyły się tu w latach 1914–1915. W rejonie miejscowości Jaśliska i Moszczaniec znajdują się setki niszczejących obiektów militarnych będących elementami umocnień zbudowanych przez armię austro-węgierską. Ich lokalizacja do niedawna była białą kartą na naukowej i konserwatorskiej mapie regionu. Od 2015 roku trwają prace w ramach projektu „Karpackie epizody Wielkiej Wojny”, którego celem jest zdokumentowanie i zbadanie ziemianek, okopów, cmentarzy, magazynów i wielu innych konstrukcji powojskowych zlokalizowanych w tym rejonie, oraz przywrócenie pamięci o tragicznych i krwawych wydarzeniach pierwszego etapu Wielkiej Wojny, których ślady skrywają podkarpackie lasy. W ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy udało się nie tylko zlokalizować i zdokumentować dziesiątki obiektów, ale także odnaleźć pierwsze dokumenty przekazujące wiedzę o ich funkcjach i historii.

EN

The Polish-Slovakian borderlands in the Podkarpacie region abound in numerous relics, visible in the landscape, remaining after fights that took place here in the years 1914–1915. In the vicinity of Jaśliska and Moszczaniec there are hundreds of deteriorating military objects which were elements of fortifications built by the Austro-Hungarian army. Until recently, their location and contents used to be an uncharted territory on the scientific and conservation map of the region. Since 2015, work has been conducted for the project entitled “Carpathian episodes of the Great War” the aim of which is documentation and research of dugouts, trenches, cemeteries, magazines and many other post-military constructions located within the region, as well as restoring the memory of tragic and bloody events of the first stage of the Great War whose traces remain hidden in the woods of Podkarpacie. During the last several months it was possible not only to locate and document tens of objects, but also find first documents containing knowledge about their functions and history.

Słowa kluczowe

PL

Wielka Wojna; I wojna światowa; Jaśliska; pobojowisko

EN

Great War; World War I; Jaśliska; battlefi elds; archaeologia militaris

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2016
• Tom: Nr 46
• Strony: 110--118
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., bibliogr. il., fot.

Twórcy

autor

Kołodziejczyk P.

• Instytut Archeologii, Uniwersytet Jagielloński

autor

Czarnowicz M.

• Instytut Archeologii, Uniwersytet Jagielloński

autor

Ochał-Czarnowicz A.

• Instytut Archeologii, Uniwersytet Jagielloński

Bibliografia

• [1] Baczkowski M. (2003). Pod czarno-żółtymi sztandarami. Galicja i jej mieszkańcy wobec austro i węgierskich struktur militarnych 1868–1914. Kraków, 2003.
• [2] Baczkowski M., Ruszała K. (red.), (2013). Front wschodni I wojny światowej. Studia z dziejów militarnych i polityczno-społecznych. Kraków, 2013.
• [3] Borodziej W., Górny M. (2014). Nasza Wojna, tom I Imperia 1912-1916. Warszawa, 2014.
• [4] Bator J. (2008). Wojna Galicyjska. Działania armii austriacko-węgierskiej na froncie północnym (galicyjskim) w latach 1914–1915. Kraków, 2008.
• [5] Chwalba A. (2014). Samobójstwo Europy. Kraków, 2014.
• [6] Czarnowicz M., Ochał-Czarnowicz A., Kołodziejczyk P. (2016). Karpackie epizody Wielkiej Wojny – badania, ochrona i rewitalizacja zespołu pobojowisk z okresu I Wojny Światowej, w rejonie Kamienia nad Jaśliskami i Jasiela, Topiarius-Studia Krajobrazowe 2016, 2.
• [7] Glaise von Horstenau E. (ed.), (1938). Österreich- Ungarns letzter Krieg 1914–1918. Verl. der Militärwiss. Mitteilungen, Wien, 1938.
• [8] Kołodziejczyk P., Czarnowicz M. Great War in mountain landscape: case of Italian Dolomites. In: Kołodziejczyk P., Kwiatkowska-Kopka B. (eds.), (2016). Landscape as impulsion for culture: research, perception & protection. Landscape in the past & forgotten landscapes, Cracow Landscape Monographs 2, Kraków, 2016:223–232.
• [9] Patoczka P. (1978). Cmentarze wojenne Beskidu Niskiego.Teka Komisji Urbanistyki i Architektury 1978(XII):81–88.
• [10] Przyboś K. (2006). Walki w Karpatach jesień 1914 – wiosna 1915 roku. Almanach Muszyny 2006:131–138.