Pomiary i obserwacje opadów atmosferycznych i zjawisk pogodowych w Bytowie (1891-1917)

• Autorzy: Kitowski Michał

Identyfikatory

DOI

DOI: 10.32045/PG-2021-019

Warianty tytułu

EN

Measurements and observations of the atmoshpheric precipitation and wheather phenomena in Bytów (1891-1917)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W niniejszej pracy dokonano próby analizy serii pomiarowej opadów atmosferycznych i zjawisk pogodowych w Bytowie w latach 1891-1917. Za materiał źródłowy posłużyły unikatowe, wcześniej niepublikowane meldunki opadowe pochodzące z terenów dawnego zaboru pruskiego. Na podstawie wyników analizy ustalono i opisano zarówno charakterystyki dobowe, sezonowe i roczne sum opadu, jak i określono warunki pluwialne panujące w Bytowie. W latach 1891-1917 średnia roczna suma opadów wynosiła 646,8 mm, a 33,1% sumy wszystkich opadów notowanych było w okresie lata. Średnia liczba dni z opadem atmosferycznym wyniosła 150. Najwięcej dni zostało sklasyfikowanych jako dni z opadem słabym (średnio 65), a najmniej jako dni z opadem bardzo silnym (średnio 3). Analiza warunków pluwialnych wykazała występowanie trzech charakterystycznych okresów (1891-1897, 1898-1907, 1908-1917) i pozwoliła na identyfikację charakteru pluwialnego poszczególnych lat. Dodatkowo przedstawiono strukturę występowania wybranych zjawisk pogodowych, wykazując m.in., że w miesiącach letnich zarejestrowano 68% przypadków wszystkich dni z burzą, a zimą 45% wszystkich przypadków "silnego wiatru”.

EN

This study is an attempt of analisys the atmoshpheric precipitation serie and wheather phenomena in Bytów (1891-1917). The source material is a unique, historical data from the former Prussian partition which has never been published before. Data was digitised from rain gauge reports. Due to results of the analysis: daily, seasonal and annual precipitation totals were determined and described, as well as classification of pluvial conditions in Bytów. In the period 1891-1917, the average annual total sums of precipitation was 646.8 mm, and 33.1% of the total precipitation was recorded during the summer. The average number of days with precipitation in Bytów in the years 1891-1917 was 150. Most days were classified as days with low precipitation rate (average 65) and the least as days with very high precipitation rate. The analysis of pluvial conditions showed the presence of 3 characteristic periods (1891-1897, 1898-1907, 1908-1917) and allowed for the identification of the pluvial character of particular years. Additionally, the structure of the occurrence of selected weather phenomena was presented, showing, among others things, that in the summer months 68% of all days with a storm were registered, and in winter 45% of all “strong wind” cases.

Słowa kluczowe

PL

opady atmosferyczne; warunki pluwialne; dane historyczne; pomiary meteorologiczne; historia pomiarów meteorologicznych; zjawiska pogodowe

EN

atmospheric precipitation; pluvial conditions; historical data; meteorological measurements; history of meteorological measurements; weather phenomena

• Wydawca: Polskie Towarzystwa Geofizyczne ; Komitet Geofizyki PAN
• Czasopismo: Przegląd Geofizyczny
• Rocznik: 2021
• Tom: Z. 1-2
• Strony: 21--41
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Kitowski Michał

• Uniwersytet Gdański, Instytut Geografii

Bibliografia

• [1]. Bielec-Bąkowska Z., 2013, Burze i grady w Polsce, Prace Geograficzne, 132, 132 s.
• [2]. Drzeniecka-Osiadacz A., Sawiński T., 2012, Możliwość wykorzystania automatycznych pomiarów opadu atmosferycznego oraz stężenia pyłu PM2,5 w wyznaczaniu współczynników wymywania, Przegląd geofizycznym, 2, 267-279.
• [3]. Gorączko M., Cukras M., 2018, Analiza opadów atmosferycznych w Uniejowie jako pretekst do badań klimatu lokalnego uzdrowiska, Biuletyn Uniejowski, 7, 97-117, DOI: 10.18778/2299-8403.07.07
• [4]. Harrington L.J., Lewis S., Perkins-Kirkpatrick S.E., King A.D., Otto F.E.L., 2019, Embracing the complexity of extreme weather events when quantifying their likelihood of recurrence in a warming world, Environmental Research. Letters, 14 (2), DOI: 10.1088/1748-9326/aaf2dc
• [5]. IPCC, 2013, Climate Change 2013: The Physical Science Basis, Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, T.F. Stocker, D. Qin, G.-K. Plattner, M. Tignor, S.K. Allen, J. Boschung, A. Nauels, Y. Xia, V. Bex and P.M. Midgley (red.), Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, 1535 s.
• [6]. Kaczorowska Z., 1962, Opady w Polsce w przekroju wieloletnim, Przegląd Geograficzny, 33, 112 s.
• [7]. Khodri M., D. Swingedouw, J. Mignot, M.-A. Sicre, E. Garnier, V. Masson-Delmotte, A. Ribes, L. Terray, 2015, Le climat du dernier millénaire, La Météorologie, 88, 36-47, DOI:10.4267/2042/56360
• [8]. Kirschenstein M., 2005, Wieloletnie zmiany sum opadów atmosferycznych na wybranych stacjach północno-zachodniej Polski, Słupskie Prace Geograficzne, 2, 199-214.
• [9]. Kondracki J., 2002, Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 440 s.
• [10]. Kossowska-Cezak U., Martyn D., Olszewski K., Kopacz-Lembowicz M., 2000, Meteorologia i klimatologia. Pomiary, obserwacje, opracowania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 260 s.
• [11]. Kossowska-Cezak U., Twardosz R., 2017, Współczesne anomalie termiczne na historycznych ziemiach polskich, Przegląd Geofizyczny, 1-2, 29-43.
• [12]. Kozłowska-Szczęsna T., Limanówka D., Niedźwiedź T., Ustrnul Z., Paczos S., 1993, Charakterystyka termiczna Polski, Zeszyty Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, 18, 87 s.
• [13]. Kożuchowski K., 2005, Meteorologia i klimatologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 332 s.
• [14]. Kumari S., Haustein K., Javid H., Burton C., Allen M.R., Paltan H., Dadson S., Otto F.E.L., 2019, Return period of extreme rainfall substantially decreases under 1.5°C and 2.0°C warming: a case study for Uttarakhand, India, Environmental Research Letters, 14 (4), DOI: 10.1088/1748-9326/ab0bce
• [15]. Lorenc H., 2000, Studia nad 220-letnią (1779-1998) serią temperatury powietrza w Warszawie oraz ocena jej wiekowych tendencji, Materiały Badawcze IMGW. Seria Meteorologia, 31, 103 s.
• [16]. Łupikasza E., 2008, Zależność występowania rodzajów opadów od temperatury powietrza w Hornsundzie (Spitsbergen) w okresie 1978-2007, Problemy Klimatologii Polarnej, 18, 99-112.
• [17]. McGuffie K., Henderson-Sellers A., 2014, The Climate Modelling Primer, Willey-Blackwell, 456 s.
• [18]. Miętus M., 2016, Korespondencja z pruskiej sieci posterunków opadowych na dzisiejszych ziemiach polskich. Wielkopolska 1919-1920, Uniwersytet Gdański, Dom Wydawniczy Elipsa, Gdynia, 317 s.
• [19]. Miętus M., Chwalczewska W., 1997, Historia obserwacji meteorologicznych w Chojnicach w okresie do roku 1919 oraz w czasie II wojny światowej, Wiadomości IMGW, XX (XLI), 3, 103-108.
• [20]. Miętus M., Chwalczewska W., Wielbińska D., 1999, Historia obserwacji meteorologicznych w Kościerzynie w okresie przed rokiem 1919 i w czasie II wojny światowej, Wiadomości IMGW, XXII (XLIII), 3, 162-164.
• [21]. Miętus M., Filipiak J., Owczarek M., Jakusik E., 2005, Zmienność warunków opadowych polskiego wybrzeża Morza Bałtyckiego w świetle kwantylowej klasyfikacji opadowej, Materiały Badawcze IMGW. Seria Meteorologia, 37, 59 s.
• [22]. Miętus M., Wielbińska D., Owczarek M., 1994, Historia obserwacji meteorologicznych na niektórych stacjach polskiego wybrzeża, Wiadomości IMGW, 4, 149-162.
• [23]. Olechnowicz-Bobrowska B., 1970, Częstość dni z opadem w Polsce, Prace Geograficzne, 86, 75 s.
• [24]. Przybylak R., Araźny A., Kejna M., Maszewski R., Wyszyński P., 2009, Zróżnicowanie opadów atmosferycznych w rejonie Kaffiory (NW Spitsbergen) w sezonie letnim w latach 1980-2008, Problemy Klimatologii Polarnej, 19, 189-202.
• [25]. Pospieszyńska A., Przybylak R., 2013, Ekstremalne warunki klimatyczne w Toruniu w okresie pomiarów instrumentalnych, 1871-2010, [w:] Od powietrza, głodu, ognia i wojny… Klęski elementarne na przestrzeni wieków, T. Głowiński, E. Kościk, Wrocławskie Spotkania z Historią Gospodarczą, Wrocław, 187-196.
• [26]. Przybylak R., Oliński P., Koprowski M., Filipiak J., Pospieszyńska A., Chorążyczewski W., Puchałka R., Dąbrowski H.P., 2020, Droughts in the area of Poland in recent centuries in the light of multi-proxy data, Climate of the Past, 16 (2), 627-661, DOI: 10.5194/cp-16-627-2020
• [27]. Trepińska J., 2010, Obserwacje i zapisy stanu pogody w Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Komisji Historii Nauki PAU, 10, 171-190.
• [28]. Wołoszyn E., 2009, Meteorologia i Klimatologia w zarysie, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk, 358 s.
• [29]. Woś A., 1999, Klimat Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 301 s.
• Źródła internetowe
• [30] https://www.dwd.de/DE/service/lexikon/Functions/glossar.html (data dostępu 18.04.2020)

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).