Sieć kolejowa jako wyznacznik krajobrazów historyczno-kulturowych w obszarach przemysłowych

• Autorzy: Soczówka Andrzej

Identyfikatory

DOI

10.30450/201910

Warianty tytułu

EN

The railway network as a determinant of historical and cultural landscapes in industrial areas

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Artykuł stanowi uzupełnienie badań w zakresie wyodrębnienia krajobrazów kulturowych Polski. Do badań wybrano 5 przemysłowych i zurbanizowanych regionów historyczno-kulturowych Polski południowej. Historycznie obszar badań należał do 3 państw. Styk układów przemysłowych i osadniczych przyczynił się do intensywnego rozwoju kolei na tym obszarze. Kolej nie wpasowuje się w granice wyznaczonych regionów, a z racji istotnej roli kolei w rozwoju i funkcjonowaniu tego obszaru, tej rozbieżności nie należy pomijać. Stworzono bazę linii kolejowych funkcjonujących w 1989 r. i 2019 r., przyporządkowując linie lub ich fragmenty do poszczególnych regionów i na jej podstawie dokonano analiz. Badania dowiodły, że na tym obszarze zatarły się różnice w stopniu rozwoju sieci kolejowej pomiędzy dawnymi państwami, a region historyczno-kulturowy konurbacja katowicka należałoby rozdzielić na dwa podregiony: konurbację katowicką i konurbację Rybnicką.

EN

This article is a supplement to research in the field of identifying the cultural landscapes of Poland. Five industrial and urbanized historical-cultural regions of southern Poland were selected for the study. Historically, the research area covered three countries. The interface between industrial and settlement systems contributed to the intensive development of railways in this area. The railway does not fit into the boundaries of the designated regions and, due to the important role of the railway in the development and functioning of this area, this divergence should not be overlooked. A database of railway lines operating in 1989 and 2019 was created, assigning lines or their fragments to individual regions. Based on this, analyses were made. Studies have shown that in this area the differences in the degree of development of the railway network between former countries have blurred, and the historical-cultural region of the Katowice conurbation should be divided into two subregions: the Katowice conurbation and the Rybnik conurbation.

Słowa kluczowe

PL

sieć kolejowa; krajobraz; regionalizacja; konurbacja katowicka; konurbacja rybnicka; linia kolejowa

EN

railway network; landscape; regionalization; Katowice conurbation; Rybnik conurbation; railway line

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2019
• Tom: nr 41 (1)
• Strony: 167--184
• Opis fizyczny: Bibliogr. 43 poz., ryc., tab.

Twórcy

autor

Soczówka Andrzej

• University of Silesia in Katowice, Poland, Faculty of Natural Sciences

Bibliografia

• Balińska G., Baliński J., Balińska D., 2011: Krajobraz z koleją. Drogi żelazne Wielkopolski. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
• Bebenow F., 2017: Współczesne wykorzystanie trakcji parowej do obsługi transportu kolejowego w Polsce, Prace Komisji Geografii Komunikacji Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 20 (3): 62-76.
• Brown J., 2017: The Railway Preservation Revolution: A History of Britain’s Heritage Railways, Pen and Sword Books Ltd., Barnsley: 301 pp.
• Burman P., Stratton M. (ed.), 1997: Conserving the Railway Heritage. E & FN Spon, London.
• Chmielewski T.J., Myga-Piątek U., Solon J., 2015: Typologia aktualnych krajobrazów Polski. Przegląd Geograficzny, 2015, 87, 3: 377-408.
• Chmielewski T. J., Śleszyński P., Chmielewski Sz., Kułak A., 2018: Ekologiczne i fizjonomiczne koszty bezładu przestrzennego. IGiPZ PAN, Warszawa.
• Ciechański A., 2013: Rozwój i regres sieci kolei przemysłowych w Polsce w latach 1991-2010. IGiPZ PAN, Warszawa.
• Ciechański A., 2018: Koleje normalnotorowe jako składnik transportu międzyzakładowego w polskim górnictwie. Technika Transportu Szynowego TTS, no. 1-2: 41-48.
• Conlin M.V., Bird G.R., 2014: Railway Heritage and Tourism: Global Perspective. Channel View Publications, Bristol: 296 pp.
• Coombes R., Coombes T., 2018: Railways in the British Landscape. Amberley Publishing Ltd., Stroud: 128 pp.
• Dojazdy do pracy. Narodowy spis ludności i mieszkań, 2014. GUS, Warszawa
• Dominas P., 2010: Kolej Wałbrzych – Kłodzko. Księży Młyn Dom Wydawniczy, Łódź.
• Dominas P., 2013: Kolej Kłodzko – Kudowa Zdrój. Księży Młyn Dom Wydawniczy, Łódź.
• Dominas P., 2014: Kolej Kłodzko – Lądek Zdrój - Stronie Śląskie. Księży Młyn Dom Wydawniczy, Łódź.
• Garratt C., 1995: The Golden Years of British Trams, Milepost Publishing, Newton Harcourt, 164 pp.
• Halsall D.A., 2001: Railway Heritage and the Tourist Gaze: Stoomtram Hoorn-Medemblik. Journal of Transport Geography, no. 9: 151-160.
• Harley R.J., 2008: North London Trams. Capital Transport Publishing Ltd., St Leonards On Sea, 160 pp.
• Jerczyński M., Koziarski S., 1992: 150 lat kolei na Śląsku, Instytut Śląski, Opole.
• Kido E.M., 2006: Railway Landscape Design and Relationship with Form, Function and Aesthetic, Japan Railway & Transport Review, 45: 22-30.
• Koziarski S., 1992: Sieć kolejowa Polski w latach 1842-1918. Państwowy Instytut Naukowy – Instytut Śląski, Opole.
• Koziarski S., 1993: Sieć kolejowa Polski w latach 1918-1992. Państwowy Instytut Naukowy – Instytut Śląski, Opole.
• Kurowska-Ciechańska J., Ciechański A., 2007: Koleje. Carta Blanca Sp. z o.o., Warszawa.
• Liszaj T., Kastelik M., 2011: Zabytkowe dworce w Polsce, Dragon, Bielsko-Biała.
• Löfgren S., Nilsson K.L, Johansson Ch.M., 2018: Considering landscape in strategic transport planning, Transportation Research, Part D, 65: 396-408.
• Myga-Piątek U., Jankowski G., Soczówka A., 2017: Sieci komunikacyjne w krajobrazie kulturowym. Wybrane przykłady w perspektywie historycznej [in:] Krajobrazy Kulturowe. Sposoby konstruowania i narracji (eds): R. Traba, V. Julkowska, T. Stryjakiewicz, Wyd. Neriton-CBH PAN Warszawa – Berlin: 239-277.
• Piskozub A., 1982: Gospodarowanie w transporcie. Podstawy teoretyczne. Wyd. Komunikacji i Łączności, Warszawa.
• Plit J., 2015: Regionalizacja współczesnych krajobrazów historyczno-kulturowych Polski. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, t. 27: 79-94.
• Plit J., 2016: Krajobrazy kulturowe Polski i ich przemiany. IGIPZ PAN, Warszawa.
• Rechłowicz M., Soczówka A., 2012a: Publiczny transport zbiorowy w przestrzeni konurbacji rybnickiej. Wydział Nauk o Ziemi UŚ, Sosnowiec.
• Rechłowicz M., Soczówka A., 2012b: Linia tramwajowa jako element krajobrazu kulturowego wschodnich dzielnic Sosnowca. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, t. 16: 171-180.
• Recommendation of the Committee of Minister to Member States on the guidelines for the implementation of the European Landscape Convention, 2008. Council of Europe.
• Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie sporządzania audytów krajobrazowych z dnia 11 stycznia 2019 r. (Dz.U. 2019 poz. 394)
• Rusak R., 2003: Koleje piaskowe po dwóch latach działalności. Technika Transportu Szynowego TTS, nr 10: 35-41.
• Sieciowy Rozkład Jazdy Pociągów PKP 1989/90. Kolejowa Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
• Sitek S., Szajnowska-Wysocka A., 2018: Proces rewitalizacji obszarów poprzemysłowych i jego wpływ na krajobraz miejski, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, nr 40: 225-242, DOI 10.30450/201824.
• Soczówka A., 2012: Zróżnicowanie struktury przestrzennej komunikacji miejskiej w konurbacji katowickiej. Wydział Nauk o Ziemi UŚ, Sosnowiec.
• Soida K., Furtek M., Roszak T., 2007: Koleje piaskowe, tom 1. Wydawnictwo „Betezda”, Rybnik.
• Stankiewicz R., Stiasny M., 2014: Atlas linii kolejowych Polski 2014. Wyd. Eurosprinter, Warszawa.
• Stretton J., Townsend P., 2010: The Fall and Rise of British Railways Steam. Silver Link Publishing Ltd, Horncastle: 160 pp.
• Taylor Z., 2007: Rozwój i regres sieci kolejowej w Polsce. IGiPZ PAN, Warszawa.
• Welch M., 2018: Steam in the English Landscape, Capital Transport Publishing Ltd., St Leonards On Sea: 112 p.
• https://www.bazakolejowa.pl/ – Polish Railway Database
• https://www.atlaskolejowy.net/ – Railway Atlas of Poland, Czechia and Slovakia