Naftalen

• Autorzy: Sitarek K.

Warianty tytułu

EN

Naphthalene

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Naftalen jest powszechnie stosowany jako surowiec i półprodukt w przemyśle chemicznym, w produkcji tworzyw sztucznych i barwników, a także jako środek odstraszający mole, odświeżający powietrze i środek powierzchniowo czynny. Naftalen wykorzystuje się w procesach produkcji insektycydów, fungicydów, lakierów, pokostów oraz do zabezpieczania drewna. W medycynie był stosowany w chorobach skóry w postaci pudru oraz jako środek antyseptyczny i lek przeciwrobaczy. Śmiertelna dawka naftalenu dla człowieka waha się w granicach 5 ÷ 15 g. Dane toksykologiczne dotyczące ostrych zatruć naftalenem drogą pokarmową dotyczą głównie wypadków przypadkowego lub umyślnego połknięcia, przez osoby dorosłe lub dzieci, kulek naftalinowych stosowanych jako środek przeciw molom. Toksycznymi efektami działania naftalenu u ludzi po zatruciu drogą pokarmową są: nudności, wymioty, biegunka, bóle brzucha, krwiomocz, niewydolność nerek, martwica kanalików nerkowych, zmiany zachowania, drgawki i śpiączka, która jest następstwem obrzęku mózgu, a także powiększenie wątroby i większa aktywność enzymów wątrobowych oraz anemia hemolityczna. Wdychanie par naftalenu powoduje bóle głowy, brak łaknienia i nudności, a także podrażnienie oczu, a nawet zaćmę. Wyraźne objawy działania drażniącego na oczy stwierdzono u pracowników, którzy przebywali w pomieszczeniach, w których stężenie naftalenu w powietrzu wynosiło powyżej 79 mg/m3 (15 ppm). Wielokrotny kontakt skóry z naftalenem powoduje zaczerwienie i zapalenie skóry, głównie u osób wrażliwych. Wartości medialnych dawek śmiertelnych pozwalają zaliczyć naftalen do substancji szkodliwych. Naftalen nie wywiera działania mutagennego. Istnieją pewne dane doświadczalne, w których sugeruje się, że związek ten jest rakotwórczy dla samic myszy, ponieważ powoduje wzrost częstości gruczolaków pęcherzykowo- oskrzelowych u samic myszy narażanych 2 lata na naftalen o stężeniu 157 mg/m3 (30 ppm). Naftalen ulega dość szybko wchłonięciu do organizmu w układzie oddechowym, natomiast wolniej w układzie pokarmowym i przez skórę. Metabolizm naftalenu prowadzi przez aktywny produkt pośredni 1,2-epoksyd do dihydrodiolu i 1-naftolu. W moczu zwierząt (myszy, królików i szczurów) narażanych na naftalen drogą dożołądkową stwierdzono obecność: 1-naftolu, 2-naftolu, 1,2-dihydroksynaftaleno-1,2-diolu, kwasu 1-naftylosiarkowego i 1-naftyloglikuronidu. Normatywy higieniczne naftalenu w większości państw ustalono na podobnym poziomie: wartość NDS wynosi 50 mg/m3, a wartość NDSCh – 75 mg/m3. Wartość NDS naftalenu w Unii Europejskiej wynosi również 50 mg/m3. Dotychczasowe normatywy w Polsce wynosiły: wartość NDS – 20 mg/m3 i wartość NDSCh – 75 mg/m3. Polski normatyw jest opatrzony dodatkowo literami „Ft” – substancja fetotoksyczna i „I” – substancja działająca drażniąco. Zespół Ekspertów przyjął wartość NDS naftalenu równą 20 mg/m3 i wartość NDSCh równą 50 mg/m3 oraz dodatkowe oznakowanie związku literami „Sk” – wchłania się przez skórę i „I” – działa drażniąco.

EN

Naphthalene is a white, crystalline powder with a characteristic odor. It is insoluble in water, slightly soluble in methanol, ethanol, and soluble in benzene, ether and chloroform. Naphthalene is widely used in industrial processes. It is used in the manufacture of dyes, naphthols, and as a moth repellent, as a preservative, a disinfectant, and an illuminant. Inhaled naphthalene fumes produce visual disturbances, headache, nausea, and vomiting. Naphthalene may be acutely irritant to eyes and the respiratory tract. Oral intoxication in industry is unlikely. Naphthalene is rapidly absorbed by the human body when inhaled, but slowly by skin and by ingestion. Experiments in the rat showed that naphthalene was readily converted to 1- or 2-naphthol and 1,2-dihydro-1,2-naphthalenediol, and excreted free or as 1- or 2-hydroxyglucuronide or 1-sulfate. Naphthalene was negative for the induction of gene mutations in Salmonella typhimurium, induced sister chromatid exchanges in a test with Chinese hamster ovary cells. Under the conditions of these 2-year inhalation studies there was no evidence of carcinogenic activity of naphthalene in male B6C3F1 mice exposed to 10 or 30 ppm (50 and 150 mg/m3). There was some evidence of carcinogenic activity in female B6C3F1 mice, based on increased instances of pulmonary alveolar/bronchiolar adenomas. The Expert Group recommends a MAC of 20 mg/m3 for naphthalene and – according to its irritative effects – MAC-STEL of 50 mg/m3. Because percutaneous absorption of naphthalene has caused systemic toxicity, the “Sk” notation is considered appropriate. The ”I” – irritation notation is also recommended.

Słowa kluczowe

PL

NDS; naftalen; numer CAS 91-20-3

EN

OEL; naphtalene; CAS No 91-20-3

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2006
• Tom: Nr 2 (48)
• Strony: 143--158
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Sitarek K.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. hab. med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. św. Teresy 8

Bibliografia

• 1.ACGIH (2000) Documentation of the treshold limit values. Ed. 6. Cincinnati.
• 2.ACGIH (2001) Guide to occupational exposure values ACGIH.
• 3.Adkins B. Jr. i in. (1986) Oncogenic response of strain A/J mice to inhaled chemicals. J. Toxicol. Environ. Health 17, 311-322.
• 4.Buckpitt A.R. i in. (1984) Hepatic and pulmonary microsomal metabolism of naphthalene to glutathione adducts. Factors affecting the relative rates of conjugate formation. J. Pharmacol. Exp. Ther. 231, 291-300.
• 5.Dawydzik L. i in. (2001) Sprawozdanie z realizacji umowy nr IMP-6/01. Opracowanie w ujęciu tabelarycznym danych o narażeniu zawodowym w nadzorowanych przez inspekcję sanitarną zakładach pracy w 2000 roku. Łódź, IMP.
• 6.Dyrektywa Komisji 2000/39/EC z dnia 8 lipca 2000 r.
• 7.Dyrektywa Rady 67/548/EWG o ujednoliceniu ustaw, rozporządzeń i innych przepisów prawnych i administracyjnych dotyczących klasyfikacji pakowania i oznakowania niebezpiecznych substancji chemicznych z późniejszymi poprawkami do 28 ATP włącznie (Dyrektywa Komisji 2001/59/WE z dnia 6 sierpnia 2001 r.).
• 8.Dziennik Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej nr 11, poz. 84 z dnia 14 lutego 2001 r.
• 9.Eisele G.R. (1985) Naphthalene distribution in tissues of laying pullets, swine, and dairy cattle. Bull. Environ. Contam. Toxicol. 34, 549-556.
• 10.Gidron E., Leurer J. (1956) Naphthalene poisoning. Lancet (February 4) 228-230.
• 11.IUCLID Dataset (2000) European Commission – European Chemicals Bureau.
• 12.Kanekal S. i in. (1990) Metabolic activation and bronchiolar Clara cell necrosis from naphthalene in the isolated perfused mouse lung. J. Pharmacol. Exp. Ther. 252, 428-437.
• 13.MAK, List of MAK and BAT Values (2001) Deuts Forschungsgemeinschaft. Commission for the Investigation of Health Hazards of Chemical Compounds in the Work Area. Report No. 37. Wiley-VCH.
• 14.NTP (1992) NTP Technical report on the toxicology and carcinogenesis studies of naphthalene (CAS NO. 91-20-3) IN B6C3F1 mice (inhalation studies). U.S. Department of Health and Human Services.
• 15.O’Brien K.A. i in. (1989) Tolerance to multiple doses of the pulmonary toxicant, naphthalene. Toxicol. Appl. Pharmacol. 99, 487-500.
• 16.Patty`s Industrial hygiene and toxicology (1982) [Red.] G.D. Clayton, F.E. Clayton. 3rd rev. ed. T. 2B. Toxicology. New York, John Wiley & Sons.
• 17.Plasterer M.R. i in. (1985) Developmental toxicity of nine selected compounds following prenatal exposure in the mouse: naphthalene, p-nitrophenol, sodium selenite, dimethyl phthalate, ethylenethiourea and four glycol ether derivatives. Toxicol. Environ. Health 15, 25-38.
• 18.Rao G.S., Pandya K.P. (1981) Biochemical changes induced by naphthalene after oral administration in albino rats. Toxicol. Lett. 8, 311-315.
• 19.Robin H., Harley J.D. (1966) Factors influencing response of mammalian species to the methemoglobin reduction test. Aust. J. Exp. Biol. Med. Sci. 44, 519-526.
• 20.Robins M.C., Los Alamos N.M. (1951) Determination of naphthalene in air. Ind. Hyg. Occup. Med.
• 21.RTECS (2001) [komputerowa baza danych].
• 22.Shopp G.M. i in. (1984) Naphthalene toxicity in CD-1 mice. General toxicology and immunotoxicology. Fundam. Appl. Toxicol. 4, 406-419.
• 23.Toxicological Profile for naphthalene, 2-methylnaphthalene (1990) U.S. Department of Health & Human Services.
• 24.Toxicological Profile for naphthalene, 1-methylnaphthalene, and 2-methylnaphthalene (1995) U.S. Department of Health and Human Services.
• 25.Valaes T. i in. (1963) Acute hemolysis due to naphthalene inhalation. J. Pediatr. 63, 904-915.
• 26.Yamauchi T. i in. (1986) Serum lipid peroxide levels of albino rats administered naphthalene. Biochem. Int. 13, 1-6.
• 27.Zuelzer W.W., Apt L. (1949) Acute hemolytic anemia due to naphalene poisoning. A clinical and experimental study. JAMA 141, 185-190.