Influences of Social Context to Architecture of Yugoslavia 1945-1990

• Autorzy: Zoranić Adnan

Identyfikatory

DOI

10.29227/IM-2024-02-75

Warianty tytułu

PL

Wpływ kontekstu społecznego na architekturę Jugosławii w latach 1945-1990

• Konferencja: 9th World Multidisciplinary Congress on Civil Engineering, Architecture, and Urban Planning - WMCCAU 2024 : 2-6.09.2024
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Architecture of some building, but definitely of some particular area and particular time is never result of accidentally composed circumstances. It is always limited by reality and defined by social and economical conditions. In our travels and visiting of some places we always read and try to understand their history, tradition, way of life and culture through remains of architecture. Cities and their parts planned and developed accordingly modernist principles and authentic modernist architecture from the period of existence of Socialist Yugoslavia are specific, but very honest storytellers which can help as to realize what kind of society was intention to be established. Our duty is to learn to hear, read, see and recognize the value of these tangible stories as specific testimonies about period and civilization that disappeared, but which legacy in many aspects still exist. Those are stories about progressive and avant-garde architecture and urbanism that was in accordance and on the level of some of the best examples of modernism based on universal values tried to be establish in the first half of 20th century as revolutionary change in the history of architecture so far from just stylish determinations. Revolutionary architectural appearance was recognized by the society that believed they launched socialist revolution. Modernist architecture was more or less intentionally recognized as visual and formal manifestation of proclaimed ideas of modernization, urbanization, industrial, cultural, social and economic progress of entire society. Article research relations between social, political and economical conditions from one side and development of extraordinary architectural achievements based on human needs, public interest and artistic excellences as result of similar intentions and movements in this authentic kind of society.

PL

Architektura niektórych budynków, ale niezaprzeczalnie w szczególnych lokalizacjach i w danym czasie, nigdy nie jest wynikiem przypadkowych okoliczności. Zawsze bywa ograniczona przez rzeczywistość i definiowana przez społeczne oraz ekonomiczne warunki. W naszych podróżach i odwiedzając różne miejsca, zawsze próbujemy zrozumieć ich historię, tradycję, styl życia i kulturę poprzez pozostałości architektury. Miasta i ich części planowane w oparciu o zasady modernizmu oraz autentyczna architektura modernistyczna z okresu istnienia socjalistycznej Jugosławii stanowią sprawne opowieści, a ich analiza pozwala określić, jaki rodzaj społeczeństwa miał zostać ustanowiony. Naszym zadaniem jest, aby umieć usłyszeć, przeczytać, zobaczyć i dostrzec wartość tych namacalnych opowieści jako specyficznych świadectw o epokach i cywilizacji, które zniknęły, ale ich dziedzictwo istnieje w wielu aspektach wciąż. Przykładowe, progressive i avant-garde architektury i urbanistyki, które powstały na bazie uniwersalnych wartości, próbówano wprowadzić w pierwszej połowie XX wieku, to sukces na miarę wielkich osiągnięć w historii architektury, daleko od jedynie stylizacyjnych determinacji. Rewolucyjne osiągnięcie architektoniczne zostało zauważone przez społeczeństwo, które wierzyło, że zainaugurowano rewolucję socjalistyczną. Architektura modernistyczna była mniej lub bardziej celowo postrzegana jako wizualna i formalna manifestacja ogłoszonych idei modernizacji, urbanizacji, przemysłu, kultury, społecznego i gospodarczego postępu całego społeczeństwa. Artykuł bada relacje między społecznymi, politycznymi i ekonomicznymi warunkami z jednej strony a rozwojem nadzwyczajnych osiągnięć architektonicznych opartych na ludzkich potrzebach, publicznym interesie i artystycznej doskonałości jako wynikiem podobnych intencji i ruchów w tym autentycznym społeczeństwie.

Słowa kluczowe

EN

Yugoslavia; modernist architecture and urbanism; social context

PL

Jugosławia; architektura i urbanistyka modernistyczna; kontekst społeczny

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Przeróbki Kopalin
• Czasopismo: Inżynieria Mineralna
• Rocznik: 2024
• Tom: Vol. 2, no. 2
• Strony: art. no. 75
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz.

Twórcy

autor

Zoranić Adnan

• Architecture Department, International University of Sarajevo, Hrasnička cesta 12, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina

• https://orcid.org/0000-0002-7677-6636

Bibliografia

• 1. T. Jakovina, “Povijesni uspjeh šizofrene države: modernizacija u Jugoslaviji 1945. – 1974.,” in Socijalizam i modernost: umjetnost, kultura, politika 1950.–1974., edited by Lj. Kolešnik (Institut za povijest umjetnosti – Muzej suvremene umjetnosti, Zagreb, 2012), pp. 48-49.
• 2. D. Bilandžić, Historija Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (Školska knjiga, Zagreb,1978), pp. 396 and 241.
• 3. Platforma za pripremu stavova i odluka Desetog kongresa SKJ (Komunist, Beograd, 1973), pp.75.
• 4. Program SKJ (Kultura, Beograd, 1958), pp.36.
• 5. Le Sarraz Declaration, Congres Internationaux d'Architecture Moderne, 1928.
• 6. K. Frampton, Modern architecture a critical history (Thames & Hudson world of art, London, 2007), pp. 270.
• 7. V. Kulić, „The Scope of Socialist Modernism, Architecture and State Representation in Postwar Yugoslavia“, in Sanctioning Modernism: Architecture and the Making of Postwar Identities, edited by V. Kulić, T. Parker, M. Penick (University of Texas Press, Austin, 2014), pp. 39, 61.
• 8. N. Makuljević, „Jugoslavenska umetnost i kultura: od umetnosti nacije do umetnosti teritorije.“ yuhistorija.com. http://yuhistorija.com/culture_religion_txt01.html, (accessed: 02/08/2019).
• 9. T. Damljanović Conley, J. Jovanović, „Housing Architecture in Belgrade (1950-1980) and its Expansion to the Left Bank of the River Sava“, in Unfinished Modernisation Between Utopia and Pragmatism, edited by M.Mrduljaš, V. Kulić (UHA/CCA, Zagreb, 2012), pp. 310.
• 10. V. Kulić, „Architecture and Ideology in Socialist Yugoslavia“, in Unfinished Modernisation Between Utopia and Pragmatism, edited by M.Mrduljaš, V. Kulić (UHA/CCA, Zagreb, 2012) pp. 36-63.
• 11. H. Redžić, Razvoj arhitekture – stari vijek (Univerzitet u Sarajevu, Sarajevo, 1979), pp. 9.
• 12. Đ. Alfirević, S. Simonović Alfirević, „The ‘Socialist Apartment’ in Yugoslavia: Paradigm or Tendency?“, Spatium, no. 40, (Institut za arhitekturu i urbanizam Srbije, Beograd, 2018), pp. 8-17.
• 13. G. Pischel, Opća povijest umjetnosti 3 (Mladost, Zagreb, 1975), pp. 221.
• 14. V. Kulić, „East? West? Or Both? Foreign perceptions of architecture in Socialist Yugoslavia“, The Journal of Architecture, vol. 14, no. 1 (Routledge for the Royal Institute of British Architects, London, 2009), pp. 139.
• 15. B. Nestorović, Uvod u arhitekturu (Zavod za izdavanje udžbenika SR Srbije, Beograd, 1966), pp. 14.
• 16. A. Ignjatović, „Dva modernizma u dve Jugoslavije: arhitektura i ideologija, 1929-1980.“ yuhistorija.com. http://www.yuhistorija.com/serbian/kultura_religija_txt02.html, (accessed: 05/08/2019).
• 17. S. Križić-Roban, „Obilježja modernosti na području arhitekture, urbanizma i unutrašnjeg uređenja nakon drugoga svjetskog rata“, in Socijalizam i modernost: umjetnost, kultura, politika 1950.–1974., edited by Lj. Kolešnik (Institut za povijest umjetnosti – Muzej suvremene umjetnosti, Zagreb, 2012), pp. 61.
• 18. Lj. Kolešnik, „Hrvatska poslijeratna moderna umjetnost u jugoslavenskom kontekstu“, in Socijalizam i modernost: umjetnost, kultura, politika 1950.–1974., edited by Lj. Kolešnik (Institut za povijest umjetnosti – Muzej suvremene umjetnosti, Zagreb, 2012), pp. 144.
• 19. N. Šegvić, „Stvaralačke komponente arhitekture FNRJ”, Urbanizam i arhitektura, no. 5-6, Zagreb, pp.31, (1950).
• 20. A. Šmid, „The similarities of ex-Yugoslav cities“, Ph.D. thesis, TU Graz, Austria, 2018.
• 21. Z. Paladino, „Lavoslav Horvat svjetioničar industrijske arhitekture.“, in article of A. Žapćič, pogledaj.to. http://pogledaj.to/arhitektura/lavoslav-horvat-svjetionicar-industrijske-arhitekture/, (accessed: 29/11/2019).
• 22. A. Mohorovičić, „ Arhitektura“, Svijet oko nas – enciklopedija za djecu i omladinu, vol. 1 (Školska knjiga, Zagreb, 1967), pp. 30.
• 23. G. Castillo, Cold war on the home front: The soft power of midcentury design (University of Minessota Press, Minessota, 2010)
• 24. N. Makuljević, „Jugoslavenska umetnost i kultura: od umetnosti nacije do umetnosti teritorije.“ yuhistorija.com. http://yuhistorija.com/culture_religion_txt01.html, (accessed: 02/08/2019).
• 25. L. Mrenović, „ Arhitektura Sava centra u kontekstu urbanističkog razvoja Novog Beograda“, Artum, no. 3 (Odelenje za Istoriju umetnosti Filozofskog fakulteta u Beogradu, Beograd, 2016), pp. 39.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2025).