Wyzwania i nierówności w zarządzaniu finansowaniem zadań jednostek samorządu terytorialnego : analiza krytyczna

• Autorzy: Ciach Arkadiusz

Identyfikatory

DOI

10.37055/nsz/203231

Warianty tytułu

EN

Challenges and inequalities in the management of financing the tasks of local government units : a critical analysis

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Cel badań i hipotezy/pytania badawcze : Celem jest analiza krytyczna wyzwań i nierówności w zarządzaniu finansowaniem zadań jednostek samorządu terytorialnego (JST) w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem wpływu czynników legislacyjnych, politycznych i finansowych na efektywność realizacji ich zadań. Pytania badawcze: - Czy obecność radnych zatrudnionych w jednostkach podległych JST prowadzi do konfliktu interesów, którego konsekwencją jest negatywny wpływ na przejrzystość i niezależność podejmowanych decyzji finansowych? - Czy wysokość przyznawanych subwencji i dotacji zależy wyłącznie od sytuacji ekonomicznej gmin, czy mają na nią wpływ także polityczne powiązania władz lokalnych z partią rządzącą na szczeblu centralnym? - Czy w wyniku niedoszacowania subwencji oświatowej JST są zmuszone do przekierowywania środków własnych na finansowanie zadań edukacyjnych kosztem innych obszarów działalności publicznej? - Czy obecnie stosowane algorytmy podziału subwencji odzwierciedlają rzeczywiste potrzeby JST i w efekcie występuje optymalna alokacja środków publicznych? - Czy JST mają równy dostęp do funduszy europejskich i krajowych? Metody badawcze: - Analiza danych empirycznych JST w latach 2019-2023. - Analiza porównawcza wskaźników finansowania JST w zależności od ich wielkości, dochodów własnych oraz powiązań politycznych. - Analiza statystyczna różnic w wysokości przyznawanych środków finansowych. - Analiza dokumentów źródłowych: prawnych, raportów NIK, lokalnych danych budżetowych JST. - Studium przypadku - analiza gmin z Powiatu Radomszczańskiego w kontekście niedoszacowania subwencji oświatowych i konfliktów interesów. - Krytyczna analiza literatury przedmiotu krajowej i zagranicznej. Główne wyniki: - Wysokość przyznawanych dotacji i subwencji często zależy od powiązań politycznych władz lokalnych z partią rządzącą. JST zarządzane przez przedstawicieli partii rządzącej otrzymywały znacznie większe wsparcie finansowe niż te zarządzane przez niezależnych włodarzy lub przedstawicieli opozycji. - Subwencje oświatowe nie pokrywają rzeczywistych kosztów realizacji zadań edukacyjnych, zmuszając JST do przekierowywania znacznych środków własnych na finansowanie oświaty kosztem innych zadań publicznych. - Obecność radnych zatrudnionych w jednostkach podległych JST prowadzi do konfliktu interesów, co negatywnie wpływa na przejrzystość i niezależność podejmowanych decyzji finansowych. - Procesy przydzielania dotacji w ramach rządowych programów wsparcia charakteryzowały się brakiem transparentności i jasnych kryteriów, co sprzyjało nadużyciom i uznaniowości w przyznawaniu środków. - Wsparcie finansowe było dystrybuowane w sposób nieproporcjonalny, co prowadziło do wzrostu nierówności pomiędzy bogatszymi i biedniejszymi regionami. Mniejsze gminy otrzymywały wyższe dotacje per capita, co jednak nie zawsze odzwierciedlało ich faktyczne potrzeby. Implikacje dla teorii i praktyki: Dla teorii: badania wniosły nową perspektywę do analizy decentralizacji i samorządności, ukazując wpływ czynników politycznych, legislacyjnych i finansowych na funkcjonowanie samorządów. W szczególności wyniki potwierdzają znaczenie teorii dystrybucji politycznej, wskazując na praktyki faworyzowania jednostek związanych z partią rządzącą, co odzwierciedla zjawisko politycznej alokacji zasobów. Problemy związane z nierówną alokacją środków i niedoszacowaniem subwencji oświatowych wnoszą nowe elementy do teorii sprawiedliwości dystrybucyjnej, podkreślając brak równowagi w dostępie do zasobów publicznych pomiędzy regionami. Dla praktyki: badania wskazują pilną potrzebę reform legislacyjnych mających na celu uproszczenie i stabilizację przepisów regulujących działalność JST. Rekomendacja dla wprowadzenia bardziej przejrzystych mechanizmów przyznawania środków publicznych. Podkreślenie znaczenia wsparcia dla mniej rozwiniętych JST, co pozwoliłoby na zmniejszenie nierówności regionalnych i bardziej efektywne wykorzystanie dostępnych funduszy.

EN

Research objectives and hypothesis/research questions: The aim is to critically analyze the challenges and inequalities in the management of the financing of the tasks of local government units (LGUs) in Poland, with particular emphasis on the impact of legislative, political, and financial factors on the effectiveness of their tasks. Research questions: - Does the presence of councilors employed in units subordinate to local government units lead to a conflict of interest, which negatively impacts the transparency and independence of financial decisions made? - Does the amount of subsidies and subsidies awarded depend solely on the economic situation of municipalities, or is it also influenced by political links between local authorities and the ruling party at the central level? - As a result of underestimating the educational subsidy, are local government units forced to redirect their funds to finance educational tasks at the expense of other public activity areas? - Do the currently used algorithms for the distribution of subsidies reflect the real needs of local government units, and, as a result, there is an optimal allocation of public funds? - Is there equal access for local government units to European and national funds? Research methods - Analysis of empirical data: Examination of data from local government units (LGUs) between 2019 and 2023. - Comparative analysis: Evaluation of financial indicators for LGUs based on their size, own revenues, and political affiliations. - Statistical analysis: Investigation of differences in the allocation of financial resources to identify disparities. - Analysis of source documents: Review legal documents, Supreme Audit Office (NIK) reports, and local budget data from LGUs. - Case study: Analysis of municipalities in the Radomsko focusing on underestimating educational subsidies and conflicts of interest. - Critical literature review: Examination of domestic and international literature to provide context and identify relevant issues. Main results - The amount of subsidies and grants awarded often depends on the political affiliations of local authorities with the ruling party. - Educational subsidies fall short of covering actual educational costs, straining resources for other public responsibilities. - Councilors employed by subordinate LGU units cause conflicts of interest, harming transparency and financial independence. - Under governmental support programs, grant allocation processes lacked transparency and clear criteria, enabling abuses and discretionary fund distribution. - Financial support was unevenly distributed, worsening inequalities between wealthier and poorer regions. Implications for theory and practice: For theory: the research brought a new perspective to the analysis of decentralization and self-government, showing the impact of political, legislative, and financial factors on the functioning of local governments. In particular, the results confirm the importance of political distribution theory, pointing to the practice of favoring individuals associated with the ruling party, reflecting the phenomenon of political allocation of resources. The problems of unequal allocation of resources and underestimation of education subsidies bring new elements to the theory of distributive justice, highlighting the imbalance in access to public resources between regions. For practice: research indicates an urgent need for legislative reforms aimed at simplifying and stabilizing the regulations governing the activities of local government units. Recommendation for the introduction of more transparent mechanisms for allocating public funds. Emphasize the importance of support for less developed local government units, which would reduce regional inequalities and make more efficient use of available funds.

Słowa kluczowe

PL

zarządzanie lokalne; finanse publiczne; decentralizacja zarządzania; nierówności regionalne; samorząd terytorialny

EN

local governance; public finance; decentralization of governance; regional inequalities; local government

• Wydawca: Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
• Czasopismo: Nowoczesne Systemy Zarządzania
• Rocznik: 2024
• Tom: T. 19, nr 3
• Strony: 65--84
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., tab.

Twórcy

autor

Ciach Arkadiusz

• Rada Powiatu Radomszczańskiego, Polska

• https://orcid.org/0009-0002-4679-5008

Bibliografia

• [1] Berry, C. R., Burden, B. C., Howell, W. G., 2010. The President and the Distribution of Federal Spending, American Political Science Review, vol. 104, nr 4, s. 783-799.
• [2] Brollo, F., Nannicini, T., 2012. Tying Your Enemy’s Hands in Close Races: The Politics of Federal Transfers in Brazil, American Political Science Review, vol. 106, nr 4, s. 742-761.
• [3] Faguet, J. P., 2014. Decentralization and Governance, World Development, nr 53, s. 2-13.
• [4] García-Milà, T., McGuire, T. J., 2007. Fiscal Decentralization in Spain: Asymmetric Transition and Political Bias, Review of Economic Dynamics, vol. 10, nr 4, s. 677-697.
• [5] Golden, M. A., Min, B., 2013. Distributive Politics Around the World, Annual Review of Political Science, nr 16, s. 73-99.
• [6] Kluza, K., 2018. Finansowanie inwestycji samorządowych ze środków zwrotnych w środowisku rosnących nadwyżek operacyjnych, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 532, s. 173-184.
• [7] Kołodziejczyk, A., Domańska-Szaruga, B., 2023. Morale of Uniformed Public Services in the Context of Contemporary Challenges and Threats, Polish Political Science Yearbook, vol. 52, nr 2, s. 211-236.
• [8] Kożuch, A. J., 2013. Rachunek kosztów jako instrument zapewniający sprawne zaspokajanie potrzeb publicznych w JST, Optimum. Studia Ekonomiczne, nr 1 (61), s. 93-105.
• [9] Larcinese, V., Rizzo, L., Testa, C., 2013. Why Do Small States Receive More Federal Money? U.S. Senate Representation and the Allocation of Federal Budget, Economics & Politics, vol. 25, nr 3, s. 257-282.
• [10] Nowak, P., Gajewski, L., 2020. Samorząd terytorialny w Polsce: wyzwania i szanse, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• [11] Plawgo, B., Klimczuk-Kochańska, M., Bojar, E., Juchniewicz, M., Olesiński, Z., Salachna, J., Grabska, A., Kaszuba, K., Perło, D., Perło, D., 2011. Potrzeby kompetencyjne pracowników jednostek samorządu terytorialnego (JST), Białystok: Białostocka Fundacja Kształcenia Kadr.
• [12] Raport, 2024. Dotacje dla swoich? Analiza rządowych dotacji inwestycji dla samorządów w latach 2019-2023, Warszawa: Instytut Finansów Publicznych.
• [13] Sikora-Gaca, M., 2015. Charakterystyka przedsięwzięć finansowanych z funduszy europejskich realizowanych w powiecie chojnickim i Gminie Miejskiej Chojnice w latach 2004-2013, [w:] Knopek, J., Finster, A. (red.), 25 lat samorządu terytorialnego. Polska - Pomorze - Chojnice, Chojnice: Urząd Miejski.
• [14] Skuza, S., 2014. Legal conditions limiting fundraising capabilities of local self-government units. Status and original propositions concerning introduction of changes together with Bank Gospodarstwa Krajowego, [w:] Gliniecka, J., Juchniewicz, E., Sowiński, T. (red.), Finanse publiczne jednostek samorządu terytorialnego. Źródła finansowania samorządu terytorialnego we współczesnych regulacjach, Warszawa: CeDeWu.
• [15] Smith, J., 2007. Transition to Democracy and Local Government Reforms, Cambridge: Cambridge University Press.
• [16] Stokes, S. C., 2005. Perverse Accountability: A Formal Model of Machine Politics with Evidence from Argentina, American Political Science Review, vol. 99, nr 3, s. 315-325.
• [17] Ustawa, 1990. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. 1990 nr 16, poz. 95 ze zm.).
• [18] Ustawa, 1998a. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. 1998 nr 91, poz. 578).
• [19] Ustawa, 1998b. Ustawa z dnia 5 marca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. 1998 nr 91, poz. 576 ze zm.).
• [20] Walczak-Duraj, D., 2011. Podstawowe uwarunkowania dysfunkcji administracji publicznej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.