Znaczenie analizy morfogenetycznej w ocenie wrażliwości środowiska gruntowo-wodnego na zanieczyszczenia antropogeniczne na obszarze Równiny Bielskiej

• Autorzy: Falkowska E.

Warianty tytułu

EN

Importance of morphogenetical analysis in assessing the sensitivity of the soil-water environment to anthropogenic pollution on the Bielsk Plain

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania prowadzone na obszarze Równiny Bielskiej, ukształtowanej w trakcie zlodowacenia Warty, stadiału Wkry (Mojski, 1972; Lindner i Marks, 1999), wskazują, że osady budujące wyróżnione formy rzeźby terenu różnią się wartościami parametrów izolacyjnych (geochemicznych i filtracyjnych). Istnieje więc związek między morfogenezą tego postglacjalnego obszaru a zdolnościami do zatrzymywania zanieczyszczeń osadów budujących ich strefę przypowierzchniową. Powiązanie właściwości izolacyjnych osadów z ich układem przestrzennym i genezą pozwoliło także stworzyć dla tego typu obszaru klasyfikację zdolności izolacyjnych osadów budujących wydzielone formy rzeźby terenu.

EN

The studies were conducted in region of Bielska Plain. Its landscape was formed as a result of deglaciation of ice sheets during the Wartanian Glaciation, the Wkra Stadial (Mojski, 1972; Lindner i Marks, 1999). These investigations reveal that deposits of distinct geomorphological units are characterized by different value of isolation (geochemical and permeable) parameters. Therefore, there existed relationship between morphogenesis of this postglacial area and ability to hold pollution of deposits building their subsurface zone. Linking the isolation properties of the sediments and their origin also allowed creating for this type of area classification of isolation capacity of sediments building distinguished geomorphological units.

Słowa kluczowe

PL

morfogeneza; zdolność izolacyjna; CEC; Równina Bielska

EN

morphogenesis; isolation properties; CEC; Bielsk Plain

• Wydawca: Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
• Czasopismo: Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska
• Rocznik: 2014
• Tom: Vol. 23, No. 3
• Strony: 201--214
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., mapy, rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Falkowska E.

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geologii, ul. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa, Poland

Bibliografia

• Appleton, J.D., Adlam, K.A.M. (2012). Geogenic control on soil chemistry in urban areas: A novel method for urban geochemical mapping using parent material classified data. Appl. Geochem. 27, 161-170. doi: 10.1016/j.apgeochem.2011.10.001.
• Brud, S. i Boratyn, J. (2006). Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1 : 50 000, Arkusz Orla. PIG.
• Brud, S. i Kupryjanowicz, M. (2002). Eemian Interglacial deposits at Haćki near Bielsk Podlaski: implication for the limit of the last glaciation in northeastern Poland. Geol. Quart., 46(1), 75–80.
• Ciszewski, D. i Malik, I. (2004). The use of heavy metal concentrations and dendrochronology in the reconstruction of sediment accumulation, Mała Panew River Valley, southern Poland. Geomorphology, 58, 161-174. doi:10.1016/S0169-555X(03)00230-7.
• Evans, D. i Davies, B.E. (1994). The influence of channel morphology on the chemical portioning of Pb and Zn in contaminated river sediments. Appl. Geochem., 9, 45-52.
• Falkowska, E. (2001). Regularities in the occurrence of protection zones in polygenetic river valleys from the eastern part of the Polish Lowlands. Acta Geol. Pol., 51, 163-192.
• Falkowska, E. (2009). Geomorfologiczne uwarunkowania występowania naturalnych geologicznych barier izolacyjnych na wybranych obszarach Polski Środkowej. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Griffioen, J., Klein, J. i van Gaans, P.F.M. (2012). Reaction capacity characterization of shallow sedimentary deposits in geologically different regions of the Netherlands. J. Contaminant Hydrology, 127, 30-46. doi:10.1016/j.jconhyd.2011.04.001
• Helios-Rybicka, E. (1986). Rola minerałów ilastych w wiązaniu metali ciężkich przez osady górnej Wisły. Zeszyty Naukowe AGH, 32, 1-121.
• Holman, I.P., Palmer, R.C. i Leonaviciute, N. (2000). Using soil and Quaternary geological information to assess the intrinsic groundwater vulnerability of shallow aquifers: an example from Lithuania. Hydrogeol. J., 8, 636-645.
• Kumar, K.V. i Sivanesan, S. (2005). Prediction of optimum sorption isotherm: comparison of linear and non-linear method. J. Hazard. Mater., B126, 198-201. doi: 10.1016/j.jhazmat.2005.06.007.
• Lindner, L. i Marks, L. (1999). New approach to stratigraphy of paleolake and glacial sediments of the younger Middle Pleistocene in mid-eastern Poland. Geol. Quart., 43(1), 1-8.
• Miller, J.R. i Orbock Miller, S. (2007). Contaminated Rivers: A GeomorphologicalGeochemical Approach to Site Assessment and Remediation. Dordrecht: Springer.
• Maxe, L. i Johansson, P-O., (1998). Assessing groundwater vulnerability using travel time and specific surface area as indicators. Hydrogeol. J., 6, 441-449.
• Mojski, J.E. (1972). Nizina Podlaska. W: Geomorfologia Polski. 2. Galon R. (red.). Warszawa: PWN.
• Myślińska, E. (2001). Laboratoryjne badania gruntów. Warszawa: PWN.
• Ostrowska, A., Gawliński, S. i Szczubiałka, Z. (1991). Metody analizy właściwości gleb i roślin. Warszawa: Instytut Ochrony Środowiska.
• Pazdro, Z. i Kozerski, B. (1990). Hydrogeologia ogólna. Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne.
• Rdzany, Z. (1997). Kształtowanie rzeźby terenu między górną Rawką a Pilicą w czasie zaniku lądolodu warciańskiego. Acta Geogr. Lodz., 73, 1-146.
• Rawlins, B.G.,Webster, R. i Lister, T.R. (2003). The influence of parent material on top soils geochemistry in eastern England. Earth Surf. Process. and Landforms, 28, 1389-1409. doi: 10.1002/esp.507.
• Rhoads, B.L. i Cahill, R.A. (1999). Geomorphological assessment of sediment contamination in urban stream system. Appl. Geochem., 14, 459-483.
• Schweich, D. i Saradin, M. (1981). Adsorption, partition, ion exchenge and chemical reaction in batch reactors or in columns – A rewiev. J. Hydrology, 50, 1-30.
• Sharma, R.S. i Phanikumar, B.R. (2006). Geoenvironmental investigation of contamined site. Engineering Geol., 85, 229-237. doi:10.1016/j.enggeo.2005.09.048.
• Sharma, M., Tobschall, H.J. i Singh, I.B., (2003). Environmental impact assessment in the Moradabad industrial area (rivers Ramganga-Ganga interfluve), Ganga Plain, India. Environ. Geol., 43, 957-967. doi: 10.1007/s00254-002-0718-5.
• Tortensson, B.A. (1984). A new system for ground water monitoring. Groundwater Monitoring and Remediation, 4(4),131-138.
• Van Gaans, P.F.M., Griffioen, J., Mol, G. i Klaver, G. (2011). Geochemical reactivity of subsurface sediments as potential buffer to anthropogenic inputs: a strategy for regional characterization in the Netherlands. J. Soil Science, 11, 336-351.doi: 10.1007/s11368-010-0313-4.