Analiza przestrzenna toponimów odnoszących się do „złych duchów” z bazy danych Państwowego Rejestru Nazw Geograficznych

• Autorzy: Jażdżewska Iwona , Pabijan Krzysztof

Warianty tytułu

EN

Spatial analysis of toponyms referring to ‘evil spirits’ from the database of the Register of Geographical Names

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W języku polskim wstępuje wiele synonimów określających „złe duchy”, które w języku potocznym i wielu przypowieściach straszą pod różnymi postaciami. Są wśród nich między innymi: diabeł, czart, strzyga, wampir czy wilkołak. Interesujące może być poszukiwanie odpowiedzi na pytania: Gdzie występują takie nazwy w Polsce? Jakie obiekty geograficzne wskazują? Czy można zauważyć prawidłowości występowania nazw w stosunku do takich klas obiektów jak: miejscowość, obiekt ukształtowania terenu, płynący obiekt wodny, stojący obiekt wodny, inny obiekt fizjograficzny a także ich podklas. Czy istnieje regionalizacja tych nazw w Polsce ? Źródłem informacji o toponimach mogą być mapy i plany analogowe a także współczesne bazy danych i informacje, które można uzyskać na różnego typu portalach internetowych. Do poszukiwania odpowiedzi na postawione pytania wykorzystano bazę danych pozyskaną z Państwowego Rejestru Nazw Geograficznych, którą z wykorzystaniem języka SQL przeszukano pod kątem nazw zawierających wyrazy będące synonimami „złego ducha”. W wyniku badań zostały opracowane mapy: rozmieszczenia toponimów określających „złe duchy” w Polsce oraz mapy gęstości z podziałem na klasy obiektów takie jak: obiekty ukształtowania terenu, inne obiekty fizjograficzne, obiekty wodne i nazwy miejscowości. Wizualizacja przestrzenna danych i analiza statystyczna pozwoliła na uzyskanie odpowiedzi na postawione na wstępie pytania.

EN

In Polish, there are many synonyms describing “evil spirits”, which in common language and many parables are haunting in various forms. They include such names as: diabeł, czart, strzyga, wampir or wilkołak. It may be interesting to look for answers to questions: Where do such names exist in Poland? What geographical objects do they describe? Is it possible to notice any regularity in the occurrence of names in relation to such classes of objects as: town, terrain, flowing water, standing water, other physiographic objects and their subclasses? Is there a regionalisation of these names in Poland? Toponyms can be obtained from maps and analogue plans, as well as from contemporary databases and information available on various types of web portals. In order to find answers to the these questions, a database obtained from the State Register of Geographical Names was used, which was searched using SQL language for names containing words that are synonymous with “evil spirit”. As a result of the research, maps were prepared for: the distribution of toponyms defining “evil spirits” in Poland, as well as density maps with division into classes of objects such as: terrain, other physiographic objects, water objects and place names. Spatial visualisation of data and statistical analysis made it possible to obtain answers to the initial questions.

Słowa kluczowe

PL

regionalizacja; analiza przestrzenna; geowizualizacja

EN

regionalization; spatial analysis; geovisualization

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej
• Czasopismo: Roczniki Geomatyki
• Rocznik: 2020
• Tom: T. 18, z. 1(88)
• Strony: 101--116
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Jażdżewska Iwona

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych

autor

Pabijan Krzysztof

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych

Bibliografia

• Baranowski M., 2006: Metody geowizualizacji (Geovisualisation methods). Roczniki Geomatyki, 2, s. 29–34.
• Czerny A., 2011: Teoria nazw geograficznych (Theory of geographical names). Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
• Gaweł A., 2014: Niematerialne dziedzictwo kulturowe wsi podlaskiej – współczesny stan zachowania oraz główne problemy jego ochrony (Intangible cultural heritage of rural areas of Podlasie – current state of preservation and main problems of its protection). Ochrona Zabytków, 1, s. 41–51.
• Ireson N., Ciravegna F., 2010: Toponym resolution in social media. [w:] P. F. Patel-Schneider P. Yue, P. Hitzler, P. Mika L. Zhang Horrocks J. Z. Pan I. Horrocks, i B. Glimm (ed.), The Semantic Web – ISWC 2010, 9th International Semantic Web Conference, ISWC 2010, Shanghai, China, November 7-11, 2010, Revised Selected Papers, Part I (s. 370–385). Springer-Verlag. https://doi.org/10.1007/978-3-642-17746-0_24
• Jażdżewska I., 2017: Changes in population density of the urban population in southern Poland in the period 1950-2011 against the background of political and economic transformation. Miscellanea Geographica, 21(3), 1073113. https://doi.org/10.1515/mgrsd-2017-0017
• Kleszczowa K., 2006: Słowotwórstwo gniazdowe – stan i perspektywy badawcze (Nesting wording – state and research perspectives). Facultatis Philosophicae Universitatis Prešoviensis, 21, (Jazykovedný Zborník), s. 263–276, http://olostiak.webz.cz/Publikovane/morfematika-2006.pdf#page=261
• Lechowski Ł., 2013: Analiza zmian pokrycia terenu wokół autostrad za pomocą metod GIS (Analysis of land cover changes for areas located around the motorways with use of GIS methods). Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica, 14(2), s. 59–76.
• Lewandowicz E., 2016: Geoinformatyczna ocena walorów geograficznych województwa warmińsko-mazurskiego na podstawie danych Państwowego Rejestru Nazw Geograficznych (Evaluation of geographical potential of the Warmia and Mazury Province based on the National Register of Geographical Names using geoinformation tools). Roczniki Geomatyki, 75, s. 583–595.
• Liu Y., Wang F., Kang C., Gao Y., Lu Y., 2014: Analyzing relatedness by toponym co-occurrences on web pages. Transactions in GIS. https://doi.org/10.1111/tgis.12023
• Luo, W., Hartmann J. F., Wang F., 2010: Terrain characteristics and Tai toponyms: a GIS analysis of Muang, Chiang and Viang. GeoJournal, 75, 93–104.
• Nalej M., 2019: Pokrycie terenu województwa łódzkiego w latach 2000–2018 w świetle danych Corine Land Cover. Acta Geographica Lodziensia, 109, 85–89. https://doi.org/10.26485/agl/2019/109/5
• Pasławski J., 2009: O klasyfikacji kartograficznych form prezentacji (On qualitative classification of cartographic forms of presentation). Polski Przegląd Kartograficzny, 41(3), 221–226.
• Solon J., Borzyszkowski J., Bidłasik M., Richling A., Badora K., Balon J., Brzezińska-Wójcik T., Chabudziński Ł., Dobrowolski R., Grzegorczyk I., Jodłowski M., Kistowski M., Kot R., Krąż P., Lechnio, J., Macias, A., Majchrowska A., Malinowska E., Migoń P., … Ziaja W., 2018: Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. Geographia Polonica, 91(2), s. 143–170, https://doi.org/https://doi.org/10.7163/GPol.0115
• Szczerbowska-Kopacz J., 2011: Klasyfikacja, znaczenie oraz pochodzenie nazw geograficznych w Polsce (Classification, importance and origin of geographical names in Poland). Językoznawstwo: Współczesne Badania, Problemy i Analizy Językoznawcze, 5, 177–184.
• Zelenskaya L. I., 1999: Development of a GIS for toponyms in Dnepropetrovsk Oblast, Ukraine. Mapping Sciences and Remote Sensing, 36(1), 62–67. https://doi.org/10.1080/07493878.1999.10642108

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).