Ocena warunków hydromorfologicznych zurbanizowanych dolin rzecznych na przykładzie zlewni Kłodnicy

• Autorzy: Hamerla A. , Pierzchała Ł.

Warianty tytułu

EN

Hydromorphological assessment of urban river valleys of the Kłodnica catchment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule wskazano najważniejsze czynniki degradujące stan ekologiczny rzek na podstawie wyników oceny warunków hydromorfologicznych dla odcinków dolin rzecznych zlokalizowanych w górnej, zurbanizowanej i uprzemysłowionej części zlewni rzeki Kłodnicy. Ocenę uwarunkowań hydromorfologicznych przeprowadzono przeznaczoną dla terenów miejskich brytyjską metodą Urban River Survey. Na podstawie analizy wyników badania określone zostały najważniejsze kierunki działań oraz rekomendacje dla ochrony walorów ekologicznych i krajobrazowych miejskich przestrzeni nadrzecznych.

EN

This paper finds most important impacts for river valley ecosystem. Survey based on hydromorphological assessment for parts of river valley located in urbanized and industrialized part of Kłodnica catchment. The research was carried by British method destined for urban areas – Urban River Survey. As a result of the tests factors determining the value of assessing hydromorphological conditions and conditions affecting the catchments river valley were indicated. The effect of the analysis are recommendations for the protection of ecological values and landscape of riverside urban spaces.

Słowa kluczowe

PL

ocena hydromorfologiczna; Kłodnica; teren zurbanizowany; metoda URS

EN

hydromorphological assessment; Kłodnica; urban areas; URS method

• Wydawca: Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
• Czasopismo: Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska
• Rocznik: 2016
• Tom: Vol. 25, No. 1
• Strony: 83--99
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz., mapy, tab.

Twórcy

autor

Hamerla A.

• Główny Instytut Górnictwa, ul. Plac Gwarków 1, 40-166 Katowice, Poland

autor

Pierzchała Ł.

• Główny Instytut Górnictwa, ul. Plac Gwarków 1, 40-166 Katowice, Poland

Bibliografia

• Bartnik, J., Bonenberg, J. i Florek, J. (2009). Wpływ utraty naturalnej retencji zlewni na charakterystykę morfologiczną zlewni i cieku. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 2. Kraków: Katedra Technicznej Infrastruktury Wsi.
• Belletti, B., Rinaldi, M., Buijse, A.D., Gurnell, A. M. i Mosselman, E. (2014). A review of assessment methods for river hydromorphology. Environmental Earth Sciences, 73(5), 2079-2100.
• Bondaruk, J. i Góral, R. (2011). Kierunki zmian w prowadzeniu efektywnej gospodarki wodnej zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju na przykładzie wybranych jednostek samorządowych województwa śląskiego. Prace Naukowe GIG, Górnictwo i Środowisko. Katowice: Główny Instytut Górnictwa.
• Bucała, A. i Starkel, L. (2013). Postępująca recesja rolnictwa a zmiany w środowisku przyrodniczym polskich Karpat. Przegląd Geograficzny, 85, 15-29.
• Davenport, A.J., Gurnell, A.M. i Armitage, P.D. (2004). Habitat survey and classification of urban rivers. River Research and Applications, 20(6), 687-704.
• Des Roches, S., Brinkmeyer, M.S., Harmon, L.J. i Rosenblum, E.B. (2015). Ecological release and directional change in White Sands lizard trophic ecomorphology. Evolutionary Ecology, 29(1), 1-16.
• Dietrich, A.L., Nilsson, C. i Jansson, R. (2015). A phytometer study evaluating the effects of stream restoration on riparian vegetation. Ecohydrology. doi:10.1002/eco.1663.
• Du, S., Shi, P., Van Rompaey, A. i Wen, J. (2015). Quantifying the impact of impervious surface location on flood peak discharge in urban areas. Natural Hazards, 76(3), 1457-1471.
• Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz.U.UE. L. 2000 r. nr 327, poz. 1 z późn. zm.)
• Gurnell, A. i Shuker, L. (2011). Urban River Survey Manual 2011. London: Queen Mary University of London.
• Hamerla, A.M., Trząski, L. i Łabaj, P. (2015). Ocena warunków hydromorfologicznych cieków miejskich metodą Urban River Survey. Inżynieria Ekologiczna, 41, 26-35.
• Januschke, K., Brunzel, S., Haase, P. i Hering, D. (2011). Effects of stream restorations on riparian mesohabitats, vegetation and carabid beetles. Biodiversity and Conservation, 20(13), 3147-3164.
• Jarosiewicz, A. (2007). Proces samooczyszczania w ekosystemach rzecznych. Słupskie Prace Biologiczne, 4, 27-41.
• Krzemińska, A., Medwecka-Szklanna, M., Dzikowska, A. i Wawrzyniak, P. (2010). Ekomorfologiczna waloryzacja rzeki Oławy w km od 01 +400 do 04 +800. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 8(2), 65-77.
• Meyer, J.L., Wallace, J.B., Press, M.C., Huntly, N.J. i Levin, S. (2001). Lost linkages and lotic ecology: rediscovering small streams. W Ecology: achievement and challenge: the 41st Symposium of the British Ecological Society sponsored by the Ecological Society of America held at Orlando, Florida, USA, 10-13 April 2000. (strony 295-317). USA: Blackwell Science.
• Miles, B. i Band, L.E. (2015). Green infrastructure stormwater management at the watershed scale: urban variable source area and watershed capacitance. Hydrological Processes, 29(9), 2268-2274.
• Oglęcki P. (2006). Ocena hydromorfologiczna rzek nizinnych na przykładzie rzeki Wkry. Infrast. i Ekol. Ter. Wiej., 4(1), 175-184.
• Paul, M.J. i Meyer, J.L. (2001). Streams in the urban landscape. Annual Review of Ecology and Systematics, 32, 333-365.
• Pierzchała, Ł. i Łabaj, P. (2015). Procesy adaptacyjne do zmian klimatu na terenach zurbanizowanych. Przestrzenny i środowiskowy wymiar zrównoważonego rozwoju terenów zurbanizowanych. Katowice: Główny Instytut Górnictwa.
• Radecki-Pawlik, A. (2011, 2014). Hydromorfologia rzek i potoków górskich – działy wybrane. Kraków: Uniwersytet Rolniczy w Krakowie.
• RSPB NRA, RSNC. (1994). The New Rivers and Wildlife Handbook. Bedfordshire, UK: RSPB.
• Shields, C. i Tague, C. (2015). Ecohydrology in semiarid urban ecosystems: Modeling the relationship between connected impervious area and ecosystem productivity. Water Resources Research, 51(1), 302-319.
• Szoszkiewicz K., Zgoła J., Jusik SZ., Hryc-Jusik B., Davson F.H. i Raven P. (2007). Hydromorfologiczna ocena wód płynących. Podręcznik do badań terenowych według metody River Habitat Survey. Poznań-Warrington: Wyd. Bogucki.
• Teufl, B., Weigelhofer, G., Fuchsberger, J. i Hein, T. (2013). Effects of hydromorphology and riparian vegetation on the sediment quality of agricultural low-order streams: consequences for stream restoration. Environmental Science and Pollution Research, 20(3), 1781-1793.
• Tippler, C., Wright, I.A. i Hanlon, A. (2012). Is catchment imperviousness a keystone factor degrading urban waterways? A case study from a partly urbanised catchment (Georges River, South-Eastern Australia). Water, Air, & Soil Pollution, 223(8), 5331-5344.
• Trząski, L., Korczak, K., Bondaruk, J. i Łabaj, P. (2006). Użytkowe funkcje zasobów wodnych oraz uszczelnienie zlewni-kryteria nowego podejścia do gospodarowania ciekami miejskimi. Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko. Katowice: Główny Instytut Górnictwa.
• Victorian Committee. (1999). Urban Stormwater: Best-Practice Environmental Management Guidelines. Clayton: CSIRO Publishing.
• Wyżga, B., Amirowicz, A., Radecki-Pawlik, A. i Zawiejska, J. (2009). Hydromorphological conditions, potential fish habitats and the fish community in a mountain river subjected to variable human impacts, the Czarny Dunajec, Polish Carpathians. River Research and Applications, 25(5), 499-659.
• Wyżga, B., Oględzki, P., Radecki-Pawlik, A. i Zawiejska, J. (2011). Diversity of Macroinvertebrate Communities as a Reflection of Habitat Heterogeneity in a Mountain River Subjected to Variable Human Impacts. W A. Simon, S.J. Bennett, J.M. Castro (red.). Stream Restoration in Dynamic Fluvial Systems: Scientific Approaches, Analyses, and Tools, Geophysical Monograph, 194. (strony 189-207). Washington, DC: American Geophysical Union (AGU).
• Wyżga, B., Oglecki, P., Radecki-Pawlik, A., Skalski, T. i Zawiejska, J. (2012a). Hydromorphological complexity as a driver of the diversity of benthic invertebrate communities in the Czarny Dunajec River, Polish Carpathians. Hydrobiologia, 696(1), 29-46.
• Wyżga, B., Zawiejska, J., Radecki-Pawlik, A. i Hajdukiewicz H. (2012b). Environmental change, hydromorphological reference conditions and the restoration of Polish Carpathian rivers. Earth Surface Processes and Landforms, 37(11), 1213-1226.
• Wyżga, B., Oglęcki, P., Hajdukiewicz, H., Zawiejska, J., Radecki-Pawlik, A., Skalski, T. i Mikuś, P. (2013a). Interpretation of the invertebrate-based BMWP-PL index in a gravel-bed river: insight from the Polish Carpathians. Hydrobiologia 712(1), 71-88.
• Wyżga, B., Oglęcki, P., Hajdukiewicz, H., Zawiejska, J., Radecki-Pawlik, A., Skalski, T. i Mikuś, P. (2013b). Interpretacja makrozoobentosowego indeksu BMWP-PL dla rzeki żwirodennej na przykładzie badań z polskich Karpat. W B. Wyżga (red.), Stan środowiska rzek południowej Polski – znaczenie środowiskowe, degradacja i możliwości rewitalizacji rzek wielonurtowych. (strony143-168). Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN.
• Żelazo, J. i Popek, J. (2002). Podstawy renaturyzacji rzek. Materiały kartograficzne, 171. Warszawa: Wyd. SGGW.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).