Ewolucja konstrukcji elektrycznych pojazdów trakcyjnych na przykładzie lokomotyw Škody

• Autorzy: Graff Marek

Identyfikatory

DOI

10.36137/1972P

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule opisano ewolucję lokomotyw elektrycznych Škody, począwszy od pojazdów zasilanych napięciem 3 kV DC oraz 25 kV 50 Hz, wyposażonych w rozruch początkowo rezystorowy (dla zasilania DC), ewentualnie wysokonapięciową regulację napięcia (dla zasilania AC), a następnie w rozruch impulsowy (tyrystorowy). Sieć kolejowa ówczesnej Czechosłowacji początkowo była zelektryfikowana napięciem stałym (m.in. węzeł Pragi), jednak poznanie zalet napięcia 25 kV 50 Hz, opracowanego w Niemczech spowodowało, iż część nowych odcinków sieci ČSD zelektryfikowano prądem przemiennym. Równocześnie, krajowy producent Škoda opracował pojazdy (lokomotywy, ezt) przystosowane do eksploatacji pod napięciem stałym i przemiennym, choć początkowo były to pojazdy jednosystemowe, ponieważ opracowanie pojazdów wielosystemowych było wówczas skomplikowane technicznie (praktykowano jedynie wytwarzanie ich krótkich serii). Pojawienie się impulsowego rozruchu silników trakcyjnych nie tylko zapewniło bardziej ekonomiczne czy prostsze ich sterowanie, ale także pozwoliło na uproszczenie budowy pojazdów wielosystemowych. W artykule omówiono specyfikę obu systemów rozruchu silników oraz ewolucję budowy pojazdów na napięcie stałe i przemienne oraz ich eksploatację.

Słowa kluczowe

PL

lokomotywy; Skoda; rozruch silnika elektrycznego; tyrystor; tranzystor; GTO; IGBT; CD; ZSR; CSD

• Wydawca: Instytut Kolejnictwa
• Czasopismo: Problemy Kolejnictwa
• Rocznik: 2022
• Tom: Z. 197
• Strony: 23--52
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Graff Marek

• Instytut Chemii i Techniki Jądrowej

Bibliografia

• 1. Nowak M., Barlik R.: Poradnik inżyniera energoelektronika, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne WNT, Warszawa, 1998.
• 2. Nicolai U. et.al.: Application Manual IGBT and MOSFET Power Modules, 1. Edition, ISLE Verlag 1998.
• 3. Shah P.B. et.al: Power Elect, IEEE Trans, vol. 17,p. 1073 (2002).
• 4. Wintrich A. et.al.: Application Manual Power Semiconductors 2011 (2nd ed.) Semikron Nuremberg 2011.
• 5. Schrötter J., Fultner B.: Svět lokomotiv, 1. Wyd., CPress Brno, 2014.
• 6. Baliga Jayant B.: Temperature behavior of insulatedgate transistor characteristic, Solid-State Electronics, 28 (3): 289–297 (1985).
• 7. Baliga Jayant B.: Th e IGBT Device: Physics, Design and Applications of the Insulated Gate Bipolar Transistor, William Andrew. pp. xxviii, 5–12 (2015).
• 8. Nakagawa A. et.al.: Non-latch-up 1200V 75A bipolar-mode MOSFET with large ASO, International Electron Devices Meeting, pp. 860–861 (1984).
• 9. Jansa F.: Vozidla elektrické trakce Nakladatelství Dopravy a Spojů, Praha 1987.
• 10. Dvořáček V., Palík F.: Stejnosměrné posunovací lokomotivy E 458.0 a E 426.0, Nakladatelství dopravy a spojů, Praha 1974.
• 11. Etmanowicz A.: Berlin Warszawa Express. 20 lat pociągów EuroCity Warszawa – Poznań – Berlin, Kolpress, 2012.
• 12. Świat kolei EmiPress Łódź / PKMK Poznań, roczniki 2000–2019.
• 13. Technika transportu szynowego, Instytut Naukowo-Wydawniczy TTS Radom, roczniki 2015−2019.
• 14. Pernička J.: Atlas vozidel 1. díl, Elektrické lokomotivy ČD a ŽSR, Modellbahnpresse s.r.o., 2004.
• 15. Železniční Magazín 11/98, Modellbahnpresse s. r. o., 2004.
• 16. Dejanow D.: Lokomotiwnoto stopanstvo na BDŻ 1947–1990 Sofi ja 1993.
• 17. Dejanow D., Dejanow S.: Lokomotiwite na Bulgarskite durżawni żeleznicy, Sofi ja, 2008.
• 18. Railvolution Modellbahnpresse s.r.o. roczniki 2009–2019.
• 19. Kuhlmann B.: Abschied von der Baureihe 180 / Erste Zwei–System–Lokomotiven der DR auf dem Abstellgleis. Verkehrsgeschichtliche Blätter, 40. Jahrgang, Heft 4 (Juli/August 2013).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).