Zieleń i woda w zabytkowych założeniach dworskich. Historia przekształceń wybranych przykładów założeń z Krakowa

• Autorzy: Łyziak-Dyga P.

Identyfikatory

DOI

10.4467/25438700ŚM.18.026.8707

Warianty tytułu

EN

Greenery and water in historic manor estates. The history of transformations of selected examples of architectural concepts from Krakow

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Artykuł przybliża problematykę aranżacji krajobrazu w zabytkowym budownictwie dworskim. Zarówno woda jak i zieleń stanową istotne elementy kształtujące charakter przestrzeni wokół zabudowy. Niniejsze czynniki w kontekście budynków zabytkowych stanowią rozległą tematykę, którą można podzielić na dwie grupy. Pierwszą z nich jest forma, drugą funkcja. Zarówno formę – swobodną i urządzoną, jak i funkcję – reprezentacyjną, rekreacyjną i użytkową, można rozpatrywać w kontekście historycznym (powstania danego założenia) oraz współczesnych aranżacji. Na przykładzie wybranych trzech obiektów znajdujących się w Krakowie zilustrowano zabytkowe założenia dworskie z uwzględnieniem wyżej wskazanego podziału.

EN

This article introduces the problem of landscape arrangement in historic manorial construction. Both water and vegetation are important elements shaping the character of the space around the building. These factors in the context of historic buildings constitute a vast subject matter that can be divided into two groups. The first is form, the second function. Both the form - free and decorated, as well as, the function - representative, recreational and functional, can be considered in the historical context (creation of a given complex) and contemporary arrangements. Using three selected objects, located in Krakow, as examples of historical manorial complexes have been illustrated, taking into account the aforementioned division.

Słowa kluczowe

PL

historyczna architektura; krajobraz kulturowy; krajobraz przyrodniczy; aranżacja konserwatorska

EN

historical architecture; cultural landscape; natural landscape; conservation arrangement

• Wydawca: Katedra Kształtowania Środowiska Mieszkaniowego, Instytut Projektowania Urbanistycznego, Wydział Architektury, Politechniki Krakowskiej
• Czasopismo: Środowisko Mieszkaniowe
• Rocznik: 2018
• Tom: nr 22
• Strony: 97--106
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz., il.

Twórcy

autor

Łyziak-Dyga P.

• Instytut Historii Architektury i Konserwacji Zabytków A-1, Katedra Historii Architektury, Urbanistyki i Sztuki Powszechnej A-12, Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki

Bibliografia

• [1] Böhm A., Fabijanowska K., Zachariasz A., Aktualizacja ekspertyzy konserwatorskiej parku w zespole pałacowym w Krakowie Bieżanowie ul. ks.Jerzego Popiełuszki 36, (Park przy Dworze Czeczów), mps, Kraków 2006
• [2] Borkowska U., Janczykowski J., Filipowicz M., Putniorz J., Kisiel R., Kossowski J., Zin A. , Ekspertyza konserwatorska – Park w Bieżanowie, mps, Kraków 1982
• [3] Dettloff P., Tak zwany Zajazd Kościuszkowski w Krakowie. Burzliwe dzieje jednego zabytku, Ochrona zabytków 2013
• [4] Gancarz-Żebracka J., Współczesne adaptacje historycznych założeń pałacowo-parkowych. Wybrane przykłady, Teka Kom. Arch. Urb. Stud. Krajobr. OL PAN, 2013, IX/2
• [5] Kowalski P., Materiały źródłowe w badaniach zabytkowych założeń ogrodowych, Przestrzeń i Forma, Szczecin 2008
• [6] Lamert M., Zapomniane dziedzictwo Nowej Huty, Krzesławice, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Kraków 2011
• [7] Mitkowska A., Siewniak M., Tezaurus sztuki ogrodowej, Rytm, Warszawa1998,
• [8] Mitkowska A., Zagrożenia ogrodów zabytkowych wynikające z restrykcyjnych postaw służb konserwatorskich, Przestrzeń, Urbanistyka, Architektura, nr 1/2015, Politechnika Krakowska, Kraków 2015
• [9] Przesmycka E., Boguszewska K., Wybrane elementy wodne w założeniach pałacowych i dworskich województwa lubelskiego. Stan zachowania, Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych, Lublin 2012
• [10] Wójcik W., 550-lecie parafii Bieżanów, Bieżanów 1972
• [11] Zachariasz A., Dlaczego warto ocalić dwór w krajobrazie. O ochronie założeń dworskich i pałacowych, na wybranych przykładach z polski południowe, Topiarius. Studia krajobrazowe, wydanie monograficzne , t. 2j, Rzeszów 2017
• [12] Zachariasz A., Odczytywanie historii zapisanej w krajobrazie, Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej, rocznik Geomatyki 2007, tom V, Zeszyt 8,