Problem zamulania zbiorników kaskady Soły

Jaguś, A.

doi:10.12912/23920629/76230

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Problem zamulania zbiorników kaskady Soły

Autorzy

Jaguś A.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.12912/23920629/76230

Warianty tytułu

Sediment accumulation problem in Soła River dam cascade

Języki publikacji

Abstrakty

W artykule przedstawiono problem zamulania zbiorników zaporowych. Studia dotyczyły kaskady rzeki Soły, składającej się z trzech zbiorników: Tresna, Porąbka, Czaniec. Pełni ona ważną rolę w gospodarce wodnej województwa śląskiego. Wykazano, że obszar zlewniowy jest niewłaściwie zagospodarowany, co w warunkach górskich sprzyja procesom spływu powierzchniowego i erozji. Soła, zwłaszcza podczas wezbrań, transportuje duże ilości rumowiska, które prawie w całości jest deponowane w zbiorniku Tresna. Tempo zamulania zbiornika Tresna wynosi 0,309 mln m³ rocznie, a zbiornika Porąbka 0,042 mln m³ rocznie. Zbiornik Czaniec jako silnie przepływowy nie gromadzi osadów. Działania zapobiegające zamulaniu są niewystarczające – powinny być realizowane systemowo zwłaszcza w zlewni Soły powyżej zbiornika Tresna, aby utrzymać jego możliwości retencyjne.

The paper focuses on the problem of sediment accumulation in dam reservoirs. The studies were conducted in Soła River dam cascade containing three reservoirs: Tresna, Porąbka, Czaniec. It plays an important role in the water management in Silesian province. It was revealed that the catchment area is improperly managed which, under the mountainous conditions, leads to surface runoff and erosion processes. Soła, especially during the floods, transports large quantities of debris that are almost entirely deposited in the Tresna reservoir. The rate of deposit accumulation in Tresna water body amounts to 0.309 million m,sup>3 per year, and in the Porąbka reservoir it is estimated to 0.042 million m³ per year. The Czaniec reservoir, as fast flow reservoir, does not accumulate deposits at all. The actions aiming at prevention of sediments accumulation are insufficient – they should be realized systemically particularly in the Soła catchment above Tresna reservoir in order to maintain its retention capability.

Słowa kluczowe

zbiornik zaporowy kaskada Soły osady denne ochrona zasobów wodnych

dam water reservoir Soła River dam cascade bottom sediments water resources protection

Wydawca

Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej

Czasopismo

Inżynieria Ekologiczna

Rocznik

2017

Tom

Vol. 18, nr 5

Strony

92--102

Opis fizyczny

Bibliogr. 23 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Jaguś A.

ajagus@ath.bielsko.pl

Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej, Wydział Inżynierii Materiałów, Budownictwa i Środowiska, Instytut Ochrony i Inżynierii Środowiska, ul. Willowa 2, 43-309 Bielsko-Biała

Bibliografia

1. Bałus S., Boros-Meinike D., Drzyżdżyk W., Fiedler K., Olszewski A., Osuch-Chacińska L., Ryżak R., Stanach-Bałus K.: Kaskada rzeki Soły – Zbiorniki Tresna, Porąbka, Czaniec. Monografie Budowli Hydrotechnicznych w Polsce. IMGW, RZGW w Krakowie, Warszawa 2007.
2. Cyberski J.: Badania akumulacji rumowiska w zbiornikach retencyjnych w Polsce. Gospodarka Wodna, 1970, nr 2, 43–46.
3. Dmitruk U., Kloze J., Sieinski E.: Zamulenie polskich zbiorników retencyjnych. Diagnoza stanu i proponowane przeciwdziałania. [W:] Zrównoważone gospodarowanie zasobami wodnymi oraz infrastrukturą hydrotechniczną w świetle prognozowanych zmian klimatycznych (red. W. Majewski i T. Walczykiewicz). Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej PIB, Warszawa 2012, 161–229.
4. Fatyga J.: Zapobieganie erozji na gruntach ornych w terenach górskich – zalecenia praktyczne. Materiały informacyjne IMUZ, 36. Instytut Melioracji i Użytków Zielonych, Falenty 2001.
5. Heliasz Z.: Zjawiska geodynamiczne w strefach brzegowych zbiorników Solina-Myczkowce i Tresna-Porąbka. [W:] Dynamiczna ocena i prognoza geologicznych zagrożeń wywołanych powodzią – na przykładzie Nysy Kłodzkiej, górnej Soły i górnego Sanu-Solinki (red. S. Ostaficzuk). Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków 2000, 169–190.
6. Kostecki M.: Wstępne informacje nad transformacją brzegów zbiornika w Tresnej. Gospodarka Wodna, 1975, nr 4, 144–145.
7. Kurek S., Głuszecki K., Jagła S., Kostuch R., Pawlik-Dobrowolski J.: Przyrodnicze podstawy użytkowania ziemi w Karpatach. Materiały instruktażowe IMUZ 25. Instytut Melioracji i Użytków Zielonych, Falenty 1978.
8. Leszczyński W., Mroziński J. (wraz z zespołem): Badania zmian pojemności zbiornika Tresna. Zadanie „Przeciwdziałanie degradacji polskich zbiorników retencyjnych”. Ośrodek Technicznej Kontroli Zapór IMGW, Warszawa 2010 (maszynopis).
9. Łajczak A.: Studium nad zamulaniem wybranych zbiorników zaporowych w dorzeczu Wisły. Monografie Komitetu Gospodarki Wodnej Polskiej Akademii Nauk, 8. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1995.
10. Łajczak A.: Retencja rumowiska w zbiornikach zaporowych Karpackiego dorzecza Wisły. Czasopismo Geograficzne, 1986, nr 1, 47–75.
11. Łajczak A.: Deltas in dam-retained lakes in the Carpathian part of the Vistula drainage basin. Prace Geograficzne UJ, 2006, nr 116, 99–109.
12. Majewski W. i Walczykiewicz T. (red.): Zrównoważone gospodarowanie zasobami wodnymi oraz infrastrukturą hydrotechniczną w świetle prognozowanych zmian klimatycznych. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej PIB, Warszawa 2012.
13. Mroczek J., Ratomski J., Wacławski M.: Sedymentacja rumowiska w zbiorniku Tresna. Monografie Komitetu Gospodarki Wodnej Polskiej Akademii Nauk, 13. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1997, 31–45.
14. Niescieruk P., Wójcik A., Perski Z., Wojciechowski T., Warmuz B., Dacka J.: Dokumentacja geologiczna z prac monitoringowych wykonanych na osuwisku w m. Międzybrodzie Bialskie / Łaski. Państwowy Instytut Geologiczny PIB (Oddział w Krakowie), Ministerstwo Środowiska, Kraków 2013 (maszynopis).
15. Pasternak K.: Właściwości osadów zbiornika zaporowego w Porąbce. Acta Hydrobiologica, 1969, nr 3, 361–376.
16. Pasternak K., Gliński J.: Occurrence and cumulation of microcomponents in bottom sediments of dam reservoirs of Southern Poland. Acta Hydrobiologica, 1972, nr 3, 225–255.
17. Prochal P.: Przyrodnicze i techniczne podstawy walki z erozją gleb w górnym dorzeczu Soły. Roczniki Nauk Rolniczych, 1960, 74-F-2, 287–327.
18. Rutkowski J.: Osady jezior w Polsce – charakterystyka i stan rozpoznania, metodyka badań, propozycje. Studia Limnologica et Telmatologica, 2007, 1(1), 17–24.
19. Rzętała M.: Funkcjonowanie zbiorników wodnych oraz przebieg procesów limnicznych w warunkach zróżnicowanej antropopresji na przykładzie regionu górnośląskiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2008.
20. Rzętała M.A., Jaguś A., Machowski R., Rzętała M.: The development of freshwater deltas and their environmental and economic significance. Ecological Chemistry and Engineering S, 2015, vol. 22, no. 1, 107–123.
21. Sobczak J., Stonawski J.: Ocena stanu i prognoza zalądowania istniejących i projektowanych zbiorników retencyjnych w dorzeczu górnej Wisły. Projekt PR-7.05.08.14. Politechnika Krakowska, Kraków 1983 (maszynopis).
22. Spaleny M.: Badanie zamulenia zbiornika Tresna na Sole. Gospodarka Wodna, 1977, nr 10, 304–309.
23. Stachowicz K., Czernoch M.: Charakterystyka ekologiczna zbiorników zaporowych na Sole. Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Warszawa 1992.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-f573f859-be25-48d9-8a30-3acb7cbcc34f