Buta-1,3-dien : metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy

• Autorzy: Kowalska J.

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0011.5833

Warianty tytułu

EN

1,3-Butadiene : determination in workplace air

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Buta-1,3-dien jest bezbarwnym gazem o łagodnym, aromatycznym zapachu produkowanym na całym świecie na znaczną skalę przemysłową. Celem pracy było opracowanie i walidacja metody oznaczania buta-1,3-dienu w powietrzu na stanowiskach pracy. Opracowana metoda oznaczania buta-1,3-dienu polega na: przepuszczeniu powietrza zawierającego buta-1,3-dien przez rurkę pochłaniającą zawierającą dwie warstwy węgla aktywnego (200/50 mg), desorpcji disiarczkiem węgla i analizie otrzymanego roztworu z wykorzystaniem techniki chromatografii gazowej z detekcją płomieniowo-jonizacyjną (GC-FID). Do analizy chromatograficznej stosowano kolumnę Rtx-5ms o długości 60 m, średnicy wewnętrznej 0,32 mm i o grubości filmu 0,25 µm. Opracowana metoda jest liniowa w zakresie stężeń 0,98 ÷ 19,6 µg/ml, co odpowiada zakresowi 0,22 ÷ 4,36 mg/m3 dla próbki powietrza o objętości 4,5 l. Zastosowana metoda pobierania próbek umożliwia ilościowe zatrzymanie analitów podczas przepuszczania badanego powietrza przez rurkę pochłaniającą. Opracowana metoda analityczna umożliwia oznaczanie buta-1,3-dienu w powietrzu na stanowiskach pracy w obecności substancji współwystępujących. Metoda charakteryzuje się dobrą precyzją i dokładnością, spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482 dla procedur dotyczących oznaczania czynników chemicznych. Metoda może być wykorzystana do oceny narażenia zawodowego na buta-1,3- -dien w powietrzu na stanowiskach pracy. Opracowana metoda oznaczania buta-1,3-dienu została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku.

EN

1,3-Butadiene is a colorless gas with a mild, aromatic odor. It is produced worldwide on a large industrial scale. The aim of this study was to develop and validate a method for determining concentrations of 1,3- -butadiene in workplace air. The determination method is based on the adsorption of 1,3-butadiene on activated charcoal (200/50 mg sections), desorption with carbon disulfide and the analysis of the resulting solution with gas chromatography with flame ionization detection (GC-FID). A capillary column Rtx-5ms (60 m × 0.32 mm, i.d. × 0.25 μm film thickness) was used. The method is linear within the working range from 0.98 µg/ml to 19.6 µg/ml, which is equivalent to air concentrations from 0.22 to 4.36 mg/m3 for a 4.5-L air sample. The analytical method described in this paper enables selective determination of analytes in workplace air in presence of coexisting substances. The method is precise, accurate and it meets the criteria for procedures for measuring chemical agents listed in Standard No. EN 482. The method can be used for assessing occupational exposure to 1,3-butadiene and associated risk to workers’ health. The developed method of determining 1,3-butadiene has been recorded as an analytical procedure (see appendix).

Słowa kluczowe

PL

buta-1,3-dien; czynnik rakotwórczy; metoda analityczna; metoda chromatografii gazowej; powietrze na stanowiskach pracy

EN

1,3-butadiene; carcinogen; determination method; gas chromatographic analysis; workplace air

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2018
• Tom: Nr 1 (95)
• Strony: 73--85
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Kowalska J.

• Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16

Bibliografia

• 1. CHEMPYŁ (2017). Baza wiedzy o zagrożeniach chemicznych i pyłowych – CHEMPYŁ. Warszawa, CIOP-PIB.
• 2. ECHA, European Chemicals Agency (2014). SUBSTANCE EVALUATION REPORT: buta-1,3-diene [dostęp: 28.08.2017, https://echa.europa.eu/documents/ 10162/13628/sev1_203-450-8_report_3086_en.pdf].
• 3. GESTIS (2017). Substance database. BG Institute for Occupational Safety and Health. Sankt Augustin, Germany.
• 4. Hendricks W. (1985). OSHA, Sampling and analytical methods: 1,3-butadiene (Organic Method #56). Occupational Safety & Health Administration, 200 Constitution Ave., NW, Washington.
• 5. HSDB, Hazardous Substances Data Bank (2017). National Institutes of Health. Health & Human Services. U.S. National Library of Medicine 8600 Rockville Pike, Bethesda, USA.
• 6. Koradecka D., Skowroń J. (2016). Działalność Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy w latach 2014-2016. Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 4(90), 5–39.
• 7. Lunsford R.A., Gagnon Y.T. (1994). NIOSH method no 1024. 1,3-Butadiene. National Institute for Occupational Safety and Health. Manual of analytical methods. Fourth Edition.
• 8. Obwieszczenie ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z dnia 7.06.2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU 2017, poz. 1348.
• 9. Petrochemicals Europe (2017). Petrochemicals Europe. Cefic Petrochemicals Industry Sector. Avenue E. Van Nieuwenhuyse 4, B – 1160 Brussels, Belgium [dostęp: 28.08.2017; http://www.petrochemistry.eu/about-petrochemistry/facts-and-figures/quarterly-production-statistics.html, Quarterly Petrochemical Production Statistics 2007-2016.pdf].
• 10. PN-EN 482+A1:2016 Narażenie na stanowiskach pracy. Wymagania ogólne dotyczące charakterystyki procedur pomiarów czynników chemicznych.
• 11. PN-Z-04438:2011 Ochrona czystości powietrza – Oznaczanie buta-1,3-dienu na stanowiskach pracy metodą chromatografii gazowej.
• 12. Sakurai K., Miyake Y., Amagai T. (2013). Reliable passive-sampling method for determining outdoor 1,3-butadiene concentrations in air. Atmospheric Environment 80, 198–203.
• 13. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16.12.2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniającego i uchylającego dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (zwanego rozporządzeniem GHS). Dz. Urz. UE z dnia 31.12.2008 r., L 353.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).