Ocena możliwości pozyskiwania niektórych surowców krytycznych w Polsce w związku z realizacją koncepcji gospodarki o obiegu zamkniętym

• Autorzy: Jarosiński A. , Kulczycka J.

Identyfikatory

DOI

10.29227/IM-2018-01-44

Warianty tytułu

EN

Possibilities of Obtaining Certain Critical Raw Materials in Poland in the Contex of Circular Economy Implementation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Kraje UE są ubogie w większość surowców mineralnych co wymusza oszczędne gospodarowanie zasobami i uniezależnienie się od monopolistów takich jak Chiny, Rosja, Australia itd. Niezbędne dla funkcjonowania i dalszego rozwoju krajów UE jest zapewnienie ciągłości dostaw surowców nieenergetycznych, w tym surowców krytycznych, poszukiwania nowych złóż lub technologii pozyskiwania surowców z odpadów. Surowce te cechują się ograniczoną bazą surowcową i znacznym rozproszeniem minerałów oraz niewielką możliwością ich substytucji. Komisja Europejska opracowała i po raz drugi zaktualizowała w roku 2017 listę surowców krytycznych, tj. tych niezbędnych dla harmonijnego i zrównoważonego rozwoju gospodarczego oraz postępu technologicznego wszystkich krajów UE. KE wskazując iż wszystkie surowce, nawet jeśli nie są zaklasyfikowane jako surowce krytyczne, są ważne dla gospodarki europejskiej, ponieważ znajdują się na początku produkcyjnych łańcuchów wytypowała aż 27 do grupy surowców krytycznych. W Polsce również opracowano listę surowców kluczowych dla gospodarki w 2016 r. W artykule, uwzględniając przede wszystkim aspekty technologiczne i ekonomiczne, a także biznesowe związane z nową koncepcją gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ), dokonano oceny możliwości pozyskiwania wybranych surowców krytycznych/kluczowych z pierwotnych i wtórnych źródeł w warunkach krajowych. Scharakteryzowano takie surowce krytyczne, jak metale ziem rzadkich, platynowce, magnez, gal, ind i german, w aspekcie ich przydatności technologicznej. Ponadto wskazano nowe rozwiązania organizacyjne w obszarze symbiozy gospodarczej, które są coraz częściej stosowane również przez firmy wydobywcze w związku z realizacja koncepcji gospodarki o obiegu zamkniętym i szerszego wykorzystania odpadów.

EN

EU countries are poor in most mineral raw materials, which forces resource efficiency and independence from monopolies such as China, Russia, Australia, etc. It is essential for the functioning and further development of EU countries to ensure the continuity of non-energy supplies, including critical raw materials, or technologies for extracting raw materials from waste. These raw materials are characterized by a limited raw material base and considerable dispersion of minerals and a small possibility of their substitution. The European Commission has developed and, for the second time updated, the list of critical raw materials, i.e. those essential for harmonious and sustainable economic development and technological progress in all EU countries. The EC points out that all raw materials, even if they are not classified as critical raw materials, are important to the European economy because they are at the beginning of the production chain and have selected as many as 27 critical raw materials. In Poland, a list of key raw materials for the economy was prepared in 2016. In the article, taking into account first of all the technological and economic aspects, but also business one connected with implementation of circular economy, the possibility of obtaining selected critical / primary raw materials from primary and secondary sources in the national context was assessed. Critical materials such as rare earth metals, platinum, magnesium, gallium, indium and germanium have been characterized in terms of their technological usability. In addition, new organizational solutions in the area of economic symbiosis have been identified, which are increasingly being used by mining companies as a result of the concept of closed-loop recycling and wider use of waste.

Słowa kluczowe

PL

surowce krytyczne; gospodarka o obiegu zamkniętym; możliwość pozyskania

EN

critical raw materials; circular economy; possibility of obtaining

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Przeróbki Kopalin
• Czasopismo: Inżynieria Mineralna
• Rocznik: 2018
• Tom: R. 19, nr 1
• Strony: 315--324
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., wykr.

Twórcy

autor

Jarosiński A.

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków

autor

Kulczycka J.

• WZ AGH, Kraków

Bibliografia

• 1. Becker K., Szołomicki Z., Gotfryt L., Leszczyńska–Sejda K., Grzegorczyk M., Piwońska J., Pietek G., Zbadanie możliwości odzysku indu ze szlikrów miedziowych z rafinacji ołowiu [w]: Nowe technologie oraz nowe konstrukcje maszyn i urządzeń do wzbogacania i metalurgicznego przerobu surowców mineralnych, wyd. Instytut Metali Nieżelaznych Gliwice 2013
• 2. Bilans gospodarki surowcami mineralnymi Polski i świata 2013,Państwowy Instytut Geologiczny, Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2015
• 3. Całus-Moszko J., Białecka B., Potencjał i zasoby metali ziem rzadkich w świecie oraz w Polsce, Artykuł przeglądowy, Prace Naukowe GIG, 4, 61-71, 2012
• 4. Całus-Moszko J., Białecka B., Analiza możliwości pozyskiwania metali ziem rzadkich z węgla kamiennego i popiołów lotnych elektrowni, Gospodarka Surowcami Mineralnymi, 29, 67-80, 2013
• 5. Charewicz W., Pierwiastki ziem rzadkich. Surowce, technologie, zastosowania, WNT Warszawa 1990
• 6. Jarosiński A., Kulczycka J., Pietrzyk-Sokulska E., Wybrane aspekty ekologicznio-technologiczne pozyskiwania galu i germanu w Polsce, w Innowacje technologiczne procesów produkcji w ochronie środowiska, Monografia pod redakcją W.M. Bajdura, J. Kulczycka, Wydział Zarządzania Politechnika Częstochowska, Częstochowa 2013
• 7. Jarosiński A., Wybrane zagadnienia z technologii pozyskiwania metali ziem rzadkich, wyd. IG¬SMiE PAN, Kraków 2016
• 8. Jarosiński, A. Odzysk metali z ZSEE, Ekoinnowacje w gospodarce odpadami, dodatek promocyjny do Przeglądu Komunalnego. Przegląd Komunalny, 2014. ISSN 1232-9126
• 9. Kucharski M., Recykling metali nieżelaznych, Wyd. AGH, Kraków 2010
• 10. Kul M., Topkaya, Recovery of germanium and Rother valuablemetals from zinc plant residues, Hydrometallurgy vol. 92,2008
• 11. Kulczycka J.; Kowalski Z.; Smol M.; Wirth. H. Evaluation of the recovery of Rare Earth Elements (REE) from phosphogypsum waste – case study of the WIZÓW Chemical Plant (Poland). JOURNAL OF CLEANER PRODUCTION, 2016. ISSN 0959-6526
• 12. Kulczycka J. (red), Surowce kluczowe dla polskiej gospodarki, Wyd. IGSMiE PAN Kraków 2016
• 13. Mayfield D.B., Lewis A., Environmental review of coal cash as a resource for rare earth and strategic elements, WOCA Lexington, April 22-25, 2013
• 14. Moskalyk R.R., Review of germanium processing worldwide, Minerals Engineering vol. 17, 2004
• 15. Pietrzyk-Sokulska E., Recykling jako potencjalne źródło pozyskiwania surowców mineralnych z wybranych grup odpadów. Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią, 92, 141-162, 2016
• 16. Piwońska J., Technologie odzysku indu-przegląd literaturowy, Rudy i Metale 54,2, 76-82, 2009
• 17. Zhi-Hua Zhou, Precipitation of high-purity indium by method of physical-chemical purification and electrorefining, Journal of Materials Science 40, 6529-6533, 2005

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).