Wpływ antropopresji na asymetrię fluktuacyjną igieł sosny zwyczajnej

Bęś, A.; Warmiński, K.; Błaszczok, A.; Roczeń, A.; Rutkowska, K.

doi:10.12912/23920629/82952

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Wpływ antropopresji na asymetrię fluktuacyjną igieł sosny zwyczajnej

Autorzy

Bęś A. , Warmiński K. , Błaszczok A. , Roczeń A. , Rutkowska K.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.12912/23920629/82952

Warianty tytułu

The impact of human pressure on the fluctuating asymmetry of Scots pine needles

Języki publikacji

Abstrakty

W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczących wykorzystania igieł sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) jako biomarkera. Do oceny wpływu antropopresji na drzewostany sosny zwyczajnej wybrano wskaźniki asymetrii fluktuacyjnej (FAM i FAL) igieł. Materiał roślinny do badań pobrano z drzewostanów sosnowych rosnących przy drodze o dużym natężeniu ruchu, zakładzie petrochemicznym oraz składowisku odpadów innych niż obojętne i niebezpieczne. Przeprowadzone analizy wykazały istotne różnice w wartościach wskaźników asymetrii fluktuacyjnej (FA) igieł pobranych z drzewostanów rosnących najbliżej drogi szybkiego ruchu oraz składowiska odpadów komunalnych. Wraz ze zwiększaniem odległości od źródła zanieczyszczenia wartość wskaźników FAM i FAL malała. W świetle przeprowadzonych badań można uznać, iż wskaźnik asymetrii fluktuacyjnej (FA) igieł sosny zwyczajnej można zastosować do oceny wpływu antropopresji na drzewostany sosnowe jako uzupełniający dotychczas wykorzystywane.

This paper presents the results of a study investigating the use of Scots pine needles as bioindicators. The impact of human pressure on Scots pine (Pinus sylvestris L.) stands was evaluated based on two indicators (FAM and FAL) of the fluctuating asymmetry (FA) of needles. The samples of plant material were collected from the Scots pine stands in the immediate vicinity of a road with high traffic intensity, a petroleum refinery and a landfill site for non-hazardous and inert wastes. The analysis revealed significant differences in the FA of needles collected from the stands beside the freeway and the municipal landfill site. The values of FAM and FAL decreased with an increasing distance from the pollution sources. The results of this study indicate that the FA of Scots pine needles could be a reliable indicator for assessing the impact of human pressure on Scots pine stands, complementary to those used traditionally.

Słowa kluczowe

bioindykator sosna zwyczajna igły zanieczyszczenia stres środowiskowy czynniki antropogeniczne

bioindicator Scots pine needles pollutions environmental stress anthropogenic factors

Wydawca

Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej

Czasopismo

Inżynieria Ekologiczna

Rocznik

2018

Tom

Vol. 19, nr 1

Strony

86--95

Opis fizyczny

Bibliogr. 31 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Bęś A.

agnieszka.bes@uwm.edu.pl

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Katedra Chemii, Zespół Toksykologii Środowiska, ul. Prawocheńskiego 17, 10-720 Olsztyn

autor

Warmiński K.

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Katedra Chemii, Zespół Toksykologii Środowiska, ul. Prawocheńskiego 17, 10-720 Olsztyn

autor

Błaszczok A.

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Katedra Chemii, Zespół Toksykologii Środowiska, ul. Prawocheńskiego 17, 10-720 Olsztyn

autor

Roczeń A.

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Katedra Chemii, Zespół Toksykologii Środowiska, ul. Prawocheńskiego 17, 10-720 Olsztyn

autor

Rutkowska K.

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Katedra Chemii, Zespół Toksykologii Środowiska, ul. Prawocheńskiego 17, 10-720 Olsztyn

Bibliografia

1. Bajorek-Zydroń K., Krzaklewski W., Pietrzykowski M. 2007. Ocena zaopatrzenia sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) w składniki pokarmowe w warunkach zwałowiska zewnętrznego KWB „Bełchatów”. Górnictwo i Geoinżynieria, 31(2), 67-74.
2. Barniak J., Krąpiec M. 2009. Wpływ działalności przemysłowej na drzewostany sosnowe w rejonie Tarnobrzega w świetle analizy dendrochronologicznej. Sylwan 153(12), 825-835.
3. Błocka A., Staszewski T. 2007. Asymetria fluktuacyjna igliwia - niespecyficzny wskaźnik stresu sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.). Leśne Prace Badawcze 4, 125-131.
4. Czubaszek R., Bartoszuk K., 2011. Zawartość wybranych metali ciężkich w glebach w zależności od ich odległości od ulicy i sposobu użytkowania terenu. Budownictwo i Inżynieria Środowiska 2, 27-34.
5. Chudzińska E., Urbaniak L. 2008. Reakcja sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) na zanieczyszczenia metalami ciężkimi w cechach anatomii igieł. W: Kannenberg K i Szramka H (red.) Zarządzanie Ochroną Przyrody w Lasach Tom II. Wyższa Szkoła Zarządzania Środowiskiem, Tuchola, 72-83.
6. Chudzińska E., Pawlaczyk E.M., Celiński K., Diatta J.T. 2014. Response of Scots pine (Pinus sylvestris L.) to stress induced by different types of pollutants – testing the fluctuating asymmetry. Water Environ. J. 28: 533–53. doi:10.1111/wej.12068.
7. Czerniak A., Górna M., Kayzer D. 2009. Wpływ drogi o dużym natężeniu ruchu na cechy fizyczne igieł sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.). Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 5, 19-26.
8. Dynowska M., Ciecierska H. (red.) 2013. Biologiczne metody oceny stanu środowiska. Wyd. UWM w Olsztynie. ISBN 978-83-62860-20-3.
9. Fair J.M., Breshears D.D., 2005. Drought stress and fluctuating asymmetry in Quercus undulata leaves: confounding effects of absolute and relative amounts of stress? J. Arid Environ. 62, 235–249. doi:10.1016/j.jaridenv.2004.11.010.
10. Filipek-Mazur B., Gondek K. 2002. Poziom wybranych metali ciężkich w glebach i runi łąkowej w granicach oddziaływania drogi krajowej nr 4 na terenie powiatu dębickiego. Acta Sci. Pol., Form. Cir. 1.1: 131–141.
11. GDKDIA 2010. Generalny Pomiar Ruchu w 2010 roku. On line: http://www.gddkia.gov.pl/userfiles/articles/g/GENERALNY–POMIAR–RUCHU–2010/0.1.1.4–SDR–w–pkt–pomiarowych– w–2010–roku.pdf.
12. Graham J.H., Dudab J.J., Brownc M.L., Kitchend S., Emlenb J.M., Malolc J., Bankstahlc E., Krzysike A.J., Balbachf H., Freemanc D.C., 2012. The effects of drought and disturbance on the growth and developmental instability of loblolly pine (Pinus taeda L.). Ecol. Indic. 20, 143–150. doi:10.1016/j. ecolind.2012.03.007.
13. Graham J.H., Raz S., Hel-Or H., Nevo E., 2010. Fluctuating asymmetry: methods, theory, and applications. Symmetry 2, 466-540. doi:10.3390/sym2020466.
14. Hardersen S. 2000. The role of behavioural ecology of damselflies in the use of fluctuating asymmetry as a bioindicator of water pollution. Ecol. Entomol. 25, 45-53.
15. Jaworska H., Dąbkowska-Naskręt H., Sawilska K. 2010. Wpływ pyłów cementowych na niektóre właściwości gleb oraz stan drzewostanów sosnowych w otoczeniu zakładów cementowo-wapienniczych „LAFARGE” w Bielawach. Proceedings of ECOpole, 4(1), 141-146.
16. Kluz J., Sznajder B. 1998. Czy symetria ma znaczenie w przyrodzie? Pismo Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika, 11(2419), 221-223.
17. Kostrz M., Satora P. 2017. Związki odpowiedzialne za zanieczyszczenie powietrza. Inżynieria Ekologiczna, 18(6), 89–95.
18. Kozlov M., Niemelä P. 1999. Difference in needles length - a new a objective indicator pollution impast on Scots pine (Pinus sylvestris). Water, Air Soil Poll. 116, 365-370.
19. Kozlov M., Niemelä P., Mälkönen E. 2002. Effects of compensatory fertilization on pollution- induced stress in Scots pine. Water, Air Soil Poll. 134, 307-318.
20. Kozlov M.V., Zvereva E., Zverev V., 2009. Impacts of point polluters on terrestrial biota. Environ. Pollut., Vol. 15, ss. 466.
21. Otronen M., Rosenlund H.-M., 2001. Morphological asymmetry and chlorophyll fluorescence in Scots pine (Pinus sylvestris): response to variation in soil moisture nutrients and defoliation. Ann. Bot. Fenn. 38, 285-294.
22. Makarenko E.S., Oudalova A.A., Geras’kin S.A., 2016. Study of needle morphometric indices in Scots pine in the remote period after the Chernobyl accident. Radioprotection 51(1), 19-23. DOI: 10.1051/radiopro/2015026.
23. Modrzewska B., Wyszkowski M., 2014. Trace metals content in soils along the state road 51 (northeastern Poland). Environ. Monit. Assess. 186, 2589–2597.
24. Modrzewska B., Wyszkowski M., 2015. Content of selected trace elements in soils along state road 51 (North-Eastern Poland). Pol. J. Nat. Sc., 30(2), 103–112.
25. Parzych A., Sobisz Z., 2012. Zawartość makro- i mikropierwiastków w szpilkach Pinus sylvestris L. i Pinus nigra J.F. Arn. w zespole Cladonio- Pinetum Słowińskiego Parku Narodowego. Leśne Prace Badawcze 73(4), 295-303. DOI: 10.2478/ v10111-012-0028-y.
26. Pérez-Contreras T., Soler J.J., Soler M., 2008. Needle asymmetry, pine vigour and pine selection by the processionary moth Thaumetopoea pityocampa. Acta Oecol. 33(2), 213-221.
27. Szydłowski K., Mielczarek M., Podlasińska J. 2017. Zanieczyszczenie wybranymi metalami ciężkimi gleb przyległych do obwodnic Stargardu (S10) oraz Nowogardu (S6). Inżynieria Ekologiczna, 18(3), 253–260.
28. Świercz A., Smorzewska E., Bogdanowicz M., 2014. State of scots pine needles’ epicuticular waxes and content of microelements in bioindication. Ecol. Chem. Eng. A. 21(3), 367-375. doi: 10.2428/ ecea.2014.21(3)30.
29. Wiater J. 2011. Wpływ składowisk odpadów komunalnych na jakość wód podziemnych i właściwości gleb. Inżynieria Ekologiczna Nr 26, 133-146.
30. WIOŚ, 2009-2015. Roczna ocena jakości powietrza w województwie mazowieckim. Raporty. Wyd. WIOŚ Warszawa.
31. Zimny H. 2006. Ekologiczna ocena stanu środowiska – Bioindykacja i biomonitoring. Agencja Reklamowo-Wydawnicza Arkadiusz Grzegorczyk, Warszawa.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-f4679e71-cf0b-427f-aa5b-a5a1cf377f3d