Operacjonalizacja modelu Presja-Stan-Reakcja w badaniu cenności ekologicznej gmin wiejskich na przykładzie województwa lubelskiego

• Autorzy: Guzal-Dec D.

Warianty tytułu

EN

Operationalization of the Pressure-State-Response Model in the Study of Ecological Value of Rural Communes Illustrated on the Example of Lublin Voivodeship

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Local governments are obliged by law tasks assigned to them to take a lot of pro-ecology actions. Authorities’ activities should be included in the long-term development strategy of a municipality together with measures for the protection of environment taken by other local actors. The effectiveness of these measures depends on proper recognition of the need to protect environment. The reaction of local government should correspond to the identified pressures on environment and serve keeping it in at least unchanged state. Effective environmental policy pursued by local authorities depends largely on systematic monitoring of its condition and the degree of human pressure. Therefore, appropriate monitoring instruments in the form of indicators measuring the pressure, state and response to changes in environment are essential. The following paper presents a proposal of indicators assessing pressure, state and response to environmental changes in a rural municipality. The indicators can and should be used to: evaluate the effectiveness of environmental policies of individual municipalities, evaluate environmental values of rural municipalities, determine strategic areas due to environmental values, conduct effective interregional policy of environmental protection and distribution of measures allowing more optimal protection of environment, indicate problem municipalities as far as environment is concerned, facing particular difficulties in the implementation of sustainable development policies, inform local community about environmental issues in the municipality. During the operationalization of the P-S-R model two major problems of its full implementation were recognised: limited availability of mass statistics data for the level of municipalities hinders detailed analysis of the PSR model for individual elements of environment: for example, pressure on soil- soil condition-soil protection, limited scope of the monitoring of environment for rural/urban-rural municipalities (short-term study, financial constraints of monitoring and lack of current representative research of the state of soils for example). Conducted analysis and undertaken project activities in the designation of the indicators of P-S-R for municipalities allow to formulate the following recommendations: the need to adapt CSO LDB to the needs of monitoring local sustainable development policy, propose financial preferences for supporting wastewater management in rural municipalities in Lublin Voivodeship (apart from the matters of information noise in the case of the indicator of the length of the sewerage system, e.g. in the form of commonly occurring solutions like home wastewater treatment plants because of which the indicator itself does not fully illustrate the state of access to wastewater treatment), there is still a very low level of rural municipal sewerage as compared to the urban municipalities of the voivodeship and rural municipalities of the country, the need to draw the central government’s attention to the need to increase rather than reduce the possibility of monitoring the state of environment by institutions set up to assess the needs of local environment, universal application of the framework of PSR method to assess ecological values of municipalities.

Słowa kluczowe

PL

badanie cenności; województwo lubelskie

• Wydawca: Politechnika Koszalińska
• Czasopismo: Rocznik Ochrona Środowiska
• Rocznik: 2013
• Tom: Tom 15, cz. 3
• Strony: 2925--2941
• Opis fizyczny: Bibliogr. 39 poz., tab.

Twórcy

autor

Guzal-Dec D.

• Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II, Biała Podlaska

Bibliografia

• 1. Barszczewski J., Twardy S., Liziński T., Wasilewski Z.: Trwałe użytki zielone jako przedmiot interdyscyplinarnych badań naukowych. http://www.imuz.edu.pl
• 2. Bezkowska G.: Problemy oceny walorów przyrodniczych dla turystyki rekreacji na obszarze Nizin Środkowopolskich. Turystyka i Hotelarstwo, 4, WSTiH, Łódź 2003.
• 3. Bołtromiuk A.: Ekonomiczne aspekty funkcjonowania obszarów funkcjonowania obszarów chronionych. Wyd. UwB, Białystok 2003.
• 4. Borys T.: Wskaźniki zrównoważonego rozwoju. Wyd. Ekonomia i Środowisko, 82, Białystok 2005.
• 5. Dyrektywa azotanowa (Dyrektywa Rady 91/676/EEC, z gr.1991 r).
• 6. Environmental Indicators – OECD Core set, OECD, Paris, 1994.
• 7. Fijałkowski D.: Ochrona przyrody i środowiska na Lubelszczyźnie. Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Lublin 2003.
• 8. Fijałkowski D.: Waloryzacja przyrodnicza gmin, makroregionów środkowo wschodniej Polski. UMCS, Lublin 1993.
• 9. Górka K., Poskrobko B.: Ekonomika ochrony środowiska, PWE, 63, Warszawa 1991.
• 10. Guidelines for Data Collection for The Dobrie + 3 Raport, EEA, Copenhagen 1996.
• 11. Jóźwiak M.: Zintegrowane wskaźniki stanu środowiska przyrodniczego. http://www.ujk.edu.pl
• 12. Jurzyk-Nordlow S., Kiełsznia M.: Ochrona środowiska przyrodniczego a rozwój obszarów wiejskich. [w] Kryk B. (red.): Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich aspekty ekologiczne. Economicus, 127–128, Szczecin 2010.
• 13. Kostrowicki A.S.: System człowiek – środowisko w teorii ocen, PG IGiPN PAN, 156, 1992.
• 14. Majewski E.: Trwały rozwój i trwałe rolnictwo – teoria i praktyka gospodarstw rolniczych, SGGW, 86–87. Warszawa 2008.
• 15. Michalczyk Z.: Rola obszarów wiejskich w tworzeniu i wykorzystaniu zasobów wodnych w Polsce. Woda-Środ.-Obsz. Wiej. 4, 2a (11): 13–24 (2004).
• 16. Podstawowe problemy środowiska w Polsce – Raport wskaźnikowy, IOŚ 2000 Warszawa.
• 17. Poskrobko T. (red.): Zrównoważony rozwój obszarów cennych przyrodniczo. Tom 1 Planistyczne i implementacyjne aspekty rozwoju obszarów przyrodniczo cennych. WSE, 96–116, Białystok 2011.
• 18. Raport o stanie lasów w Polsce 2011. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa czerwiec, 7, 2012.
• 19. Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2008 roku, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Lublin 2009.
• 20. Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2010 roku. Biblioteka monitoringu Środowiska, Lublin 2011.
• 21. Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2011 roku. Biblioteka monitoringu Środowiska, Lublin 2012.
• 22. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 12.01. 11 w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz.U. Nr 25, poz. 1330).
• 23. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów PEM w środowisku (Dz. U. z 2007 r. Nr 221, poz. 1645).
• 24. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (Dz. U. Nr 122, poz. 1055)
• 25. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów PEM w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883).
• 26. Ryszkowski L.: Idea rolnictwa ekologicznego– postawienie zagadnienia Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 286: 17–44 (1984).
• 27. Sikorska-Wolak T.: Możliwości rozwoju i specyficzne formy turystyki na obszarach prawnie chronionych w Polsce. [w]: Jalinik M. (red.): Regionalne aspekty rozwoju turystyki. EkoPress, Białystok 2009.
• 28. Stan środowiska w Polsce na tle celów i priorytetów Unii Europejskiej, raport wskaźnikowy 2004, IOŚ, BMŚ, Warszawa 2006.
• 29. Stanny M., Czarnecki A.: Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Zielonych Płuc Polski Próba analizy empirycznej, IRWiR PAN, 166, Warszawa 2011.
• 30. Stręk M., Lipka K.: Metoda oceny wartości przyrodniczej obszaru gminy ze szczególnym uwzględnieniem roli mokradeł, Inżynieria Ekologiczna Nr 29, 2012.
• 31. Suchta J. (red.): Wycena i gospodarowanie nieruchomościami na obszarach cennych ekologicznie ZCO, 75–90. Olsztyn-Zielona Góra 1997.
• 32. Towards Sustainnable Development Environmental Indicators, UN CSD, New York 1998.
• 33. Tucki A.: Formy ochrony przyrody jako element atrakcyjności turystycznej na przykładzie regionu lubelskiego Krajobrazy rekreacyjne – kształtowanie, wykorzystanie, transformacja. Problemy Ekologii Krajobrazu t. XXVII. red. A. Richling, PSW im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej, PAEK, 363–370. Biała Podlaska 2010.
• 34. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Dz.U. 2004 Nr 92 poz. 880.
• 35. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603, z późn. zm.).
• 36. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. 2001 Nr 62 poz. 628, z późn. zm.).
• 37. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Dz.U. z 2008 nr 25 poz. 150.
• 38. Witkowska-Dąbrowska M., Łąguna T. M. red.: Zarządzanie zasobami środowisk. FEŚiZN, 66–76, Białystok 2010.
• 39. Witkowska-Dąbrowska M.: Wyznaczanie strategicznych obszarów ekologicznie cennych. [w] Łaguna T. M., IIisio Manuel de Jesus (red.): Analiza uwarunkowań wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich na przykładzie powiatu olsztyńskiego ziemskiego z wykorzystaniem doświadczeń Portugalii. Wyd. UWM. 110–126, Olsztyn 2010.