Modelowanie, badania eksperymentalne i ocena jakości oświetlenia sylwetki pieszego na przejściu dla pieszych

• Autorzy: Tomczuk P.

Warianty tytułu

EN

Modeling, experimental researches and quality assessment of pedestrian figure lighting on pedestrian crossing

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zagadnienia podejmowane w niniejszej monografii mają na celu zidentyfikowanie i eliminację zagrożeń pochodzących od warunków oświetleniowych, które mają wpływ na bezpieczeństwo pieszych na przejściu. Czynniki te wpływają na poziom bezpieczeństwa drogowej infrastruktury transportowej. Problematyka zawarta w pracy dotyczy modelowania, badań eksperymentalnych i oceny jakości oświetlenia sylwetki pieszego na przejściu dla pieszych. Na wstępie zaprezentowano zagadnienia związane z warunkami postrzegania obiektów przez kierowcę pojazdu. Następnie przedstawiono zalecenia formalne, dotyczące standardów oświetlenia przejść dla pieszych zarówno w Polsce, jak i na świecie. Wsród wytycznych normalizacyjnych zaprezentowano zalecenia Międzynarodowej Komisji Oświetleniowej CIE oraz model obliczeniowy widzialności obiektu standardowego metodą STV (ang. Small Target Visibility), służący do oceny jakości oświetlenia rzeczywistych obiektów infrastruktury drogowej w USA. W celu weryfikacji dostępnych metod oceny sytuacji oświetleniowej na przejściu dla pieszych zastosowano zaawansowane narzędzia symulacyjne. Na podstawie wyników badań symulacyjnych dokonano wstępnej oceny projektów oświetlenia przejść dla pieszych z wykorzystaniem wymagań normalizacyjnych oraz metody STV. W dalszej części pracy przedstawiono własną propozycję metody wyznaczania luminancji sylwetki człowieka i luminancji tła na przejściu dla pieszych. Stosując zaproponowaną metodę wyznaczania luminancji sylwetki czlowieka na przejściu dla pieszych, przeprowadzono komputerowe analizy symulacyjne oraz badania terenowe. Na podstawie przeprowadzonych analiz symulacyjnych i badań terenowych ustalono wartości luminancji i kontrastu luminancji sylwetki pieszego z tłem, jakie są w stanie wytworzyć zainstalowane oprawy oświetleniowe. Uzyskane wyniki zostały wykorzystane do stworzenia zasad oceny jakości oświetlenia sylwetki pieszego na przejściu dla pieszych. W pracy zaproponowano model obliczeniowy, służący do oceny jakości oświetlenia sylwetki człowieka na przejściu dla pieszych. Model wykorzystuje modelowanie rozmyte i może być zastosowany przez projektantów oświetlenia oraz audytorów bezpieczeństwa ruchu drogowego jako element kompleksowej oceny bezpieczeństwa przejścia dla pieszych. Ocena przeprowadzona na podstawie parametrów luminancji pieszego i jego kontrastu luminancji z tłem pozwala jednoznacznie zidentyfikować warunki postrzegania pieszego przez kierowcę pojazdu na wytypowanym do badań przejściu dla pieszych. Należy nadmienić, że utrzymanie założonego poziomu luminancji sylwetki pieszego i dodatniego kontrastu luminancji w obrębie całego przejścia dla pieszych może przyczynić się do zagwarantowania kierowcy odpowiednich warunków obserwacji pieszego, znajdującego się na przejściu dla pieszych.

EN

The problems undertaken in the present monograph aim at identification and elimination of risks originating from lighting conditions influencing the safety of pedestrians on the crossing. These factors have an impact on the safety level of road transport infrastructure. The topics covered in the paper concern modeling, experimental research and quality assessment of pedestrian figure lighting on the crossing. The introductory part of the paper deals with the issues referring to perception conditions of objects by a vehicle driver. Then, formal recommendations are presented for pedestrian crossing lighting standards both in Poland and worldwide. Among normative guidelines, the recommendations ofInternational Commission on Illumination CIE are mentioned, as well as calculation model of small target visibility by means of STV method used for assessment of the lighting state of real objects in the road infrastructure of the USA. For the sake of verification of available assessment methods of the lighting situation on pedestrian crossing, advanced simulation equipment has been used. On the basis of simulation research results, initial assessment of pedestrian crossing lighting projects has been conducted with the use of normative requirements and STV method. Further in the article, the author's proposal has been presented for the method of determination of pedestrian figure luminance as well as background luminance on pedestrian crossing. Making use of the proposed method of determining human figure luminance on pedestrian crossing, computer simulation analyses and field researches have been conducted. On the basis of conducted simulation analyses and field researches, the author established the values of luminance and human figure luminance contrast against background that the installed lighting frames are able to create. The results obtained have been used for creation of rules of quality assessment of pedestrian figure lighting on pedestrian crossing. The author's calculation model has been proposed for quality assessment of pedestrian figure lighting on the crossing. The model uses fuzzy modeling and can be applied by lighting designers and road traffic safety auditors as an element of complex safety assessment on pedestrian crossing. Assessment conducted on the basis of pedestrian figure luminance parameters and its contrast against background allow for unambignous identification of pedestrian figure perception conditions by a vehicle driver on a pedestrian crossing designated for research. It should be mentioned that maintaining the assumed level of pedestrian figure luminance and the positive luminance contrast within the area of the whole pedestrian crossing can contribute to ensuring the driver appropriate observation conditions of a pedestrian on the crossing.

Słowa kluczowe

PL

oświetlenie; przejście dla pieszych; luminancja; kontrast

EN

lighting; pedestrian crossing; luminance; contrast

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej
• Czasopismo: Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Transport
• Rocznik: 2013
• Tom: z. 91
• Strony: 1--185
• Opis fizyczny: Bibliogr. 302 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Tomczuk P.

• Politechnika Warszawska, Wydział Transportu

Bibliografia

• [1] Atkins S., Husain S., Storey A.: The influence of street lighting on crime and fear of crime, crime prevention unit, Paper no. 28, London, 1991.
• [2] Abdulsattar H.N., McCoy P.T.: Effects of drivers' age on the comprehension of a pedestrian right-of-way warning sign. Transportation Research Record Journal of the Transportation Research Board, National Research Council, Washington, D.C., 1674, p. 27÷31, 1999.
• [3] Abdulsattar H.N., Tarawneh M.S., McCoy P.T., Kachman S.D.: Effect on vehicle-pedestrian conflicts of 'turning traffic must yield to pedestrians' sign. Transportation Research Record Journal of the Transportation Research Board, National Research Council, National Academy Press, Washington, D.C., 1553, p. 38÷45, USA, 1996.
• [4] Adrian W., Gibbons R.: Fields of Visibility of the Nighttime Driver, Light & Engineering, Vol. 3, p. 1÷12. No. 3,1995.
• [5] Adrian W.K.: On the contrast sensitivity of the human eye, Public Works, Canada, 1982.
• [6] Adrian W.K.: Visibility levels in street lighting: An analysis of different experiments, Journal of IES, Summer, 1993.
• [7] Adrian W.K: Visibility of targets: Model for calculations, Lighting Research and Technology, 21(4), pp. 181÷188, 1989.
• [8] Arnold E.D.: Development of guidelines for in-roadway warning lights, Richmond, VA, Commonwealth of Virginia, USA, 2004.
• [9] Assum T., Bjørnskau T., Fosser S., Sagberg F.: Risk compensation - the case of road lighting, Accident Analysis & Prevention, Volume 31, Issue 5, 1999.
• [10] Bacelar A., Cariou J., Hamard M.: Calculational visibility model for road lighting installations, Lighting Research and Technology, 31: 177, 1999.
• [11] Balk S.A., Carpenter T.L., Brooks J.O., Tyrrell R.A.: Pedestrian conspicuity at night: How much biological motion is enough?, Transportation Research Board, USA, 2006.
• [12] Barcik J., Czech P.: Wpływ infrastruktury drogowej na bezpieczeństwo ruchu - część 1, seria: transport, z. 67, Nr kol. 1832, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, 2010.
• [13] Barcik J., Czech P.: Wpływ infrastruktury drogowej na bezpieczeństwo ruchu - część 2, seria: transport, z. 69, Nr kol. 1834, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, 2010.
• [14] Basile O., Persia L., Usami S.D.: A methodology to assess pedestrian crossing safety, Eur. Transp. Res. Rev 2, p. 129÷137, 2010.
• [15] Bąk J.: Komentarz do raportu technicznego PKN-CEN/TR 13201-1 oraz do normy PN-EN 13201-2, Oświetlenie dróg, COSiW SEP, 2007.
• [16] Bąk J.: Technika oświetlania, PWN, 1981.
• [17] Bean A.R., Simons R.H.: Lighting engineering: applied calculations, Architectural Press, 2001.
• [18] Bergman A.B., Gray B., Moffat J.M., Simpson E.S., Rivara F.P.: Mobilizing for pedestrian safety: an experiment in community action, Injury Prevention, 8, p. 264÷267, 2002.
• [19] Beyer F.R, Ker K.: Street lighting for preventing road traffic injuries, John Wiley & Sons, Ltd. 2010.
• [20] Blackwell H.R., Blackwell O.M.: Population data for 140 normal 20-30 year olds for use in assessing some effects of lighting upon visual performance, J. Illum. Eng. Soc., 9(3), p. 158÷174, 1980.
• [21] Blackwell H.R.: Contrast thresholds of the human eye. J. Opt. Soc. Am. 36(11): p. 624÷643, 1946.
• [22] Blackwell O.M., Blackwell H.R.: Visual performance data for 156 normal observers of various ages. J. Illum. Eng. Soc. 1(1), p. 3÷13, 1971.
• [23] Blaha Z.: Praktické možnosti osvetlování preechodu pro chodce, IIIrd Conference of the Visegrad Countries on Lighting, Lumen V4, 2010.
• [24] Błaszczak U.J., Rafałowski M.: Analiza współrzędnych kątowych w ocenie przestrzennego rozmieszczenia i rozmiaru źródeł światła przy pomiarze olśnienia cyfrową kamerą otworkową, Przegląd Elektrotechniczny, 1/2007.
• [25] Botha J.L., Zabyshny A.A., Day J.E., et al.: Pedestrian Countdown Signals: An Experimental Evaluation, Volume 1, 2005.
• [26] Bowie Jr., Waltz M.: Data analysis of the speed-related crash issue, Auto and Traffic Safety, Vol. 2, 1994.
• [27] Bowman B.L., Vecellio R.L.: Pedestrian walking speeds and conflicts at urban median locations, Transportation Research Record, 1438, p. 67÷73, 1994.
• [28] Boyce P.R., Eklund N.H., Hamilton B.J., Bruno L.D.: Perceptions of safety at night in different lighting conditions, Lighting Research and Technology, 32, p.79, 2000.
• [29] Boyce P.R: Glare and nighttime roadway visibility: Human factors, Lighting Research Center, Rensselaer Polytechnic Institute, USA, TRB 2003.
• [30] Boyce P.R.: Lighting for driving. roads, vehicles, signs, and signals, Taylor & Francis Group, USA, 2009.
• [31] Boyce P.R., Fotios S., Richards M.: Road lighting and energy saving, Lighting Research and Technology, 41 p. 245, 2009.
• [32] Braaksma, J. P.: A Survey of special crosswalks in Canada, Report TP981 CR7708, Carleton University, Ottawa, Ontario, Canada, 1976.
• [33] Brémond R., Dumont E., Ledoux V., Mayeur A.: Photometric measurements for visibility level computations, Lighting Research and Technology, 2010.
• [34] Brewer M.A., Pesti G., Schneide V.W.: Improving compliance with work zone speed limits: Effectiveness of selected devices, Transportation Research Record, no. 1948, p. 67÷76, 2006.
• [35] Brilon W., Blanke H.: Extensive traffic calming: results of the accident analysis in 6 model towns, UTE 1993 compendium of technical papers, Washington, D.C., Institute of Transportation Engineers, p. 119÷23, 1993.
• [36] Brown S.L.: Effect on vehicle speeds of signs warning of police enforcement in rural areas of South Australia, Road and Transport Research, Australian Road Research Board Ltd., Victoria, Australia, Vol. 4, No. 1, p. 86÷90, 1995.
• [37] Bullough J.D., Zhang X., Skinner N.P., Rea M.S.: Design and evaluation of effective crosswalk illumination, Final Raport FHWA-NJDOT-2009-003, Lighting Research Center, USA 2009.
• [38] Bullough J.D.: Physiology of glare, TRB, Washington, USA, 2003.
• [39] Carsten O.M.J., Sherborne D.J., Rothengatter J.A.: Intelligent traffic signals for pedestrians: evaluation of trials in three countries, Transportation Research, Part C, 6, p. 213÷229, 1998.
• [40] Catchpole J.: Further Development of the puffin pedestrian crossing, VicRoads, Victoria, Australia, 1996.
• [41] CDOT Lighting Design Guide, Clanton & Associates, Inc., USA, 2006.
• [42] Chu Xuehao, Baltes R.M.: Pedestrian mid-block crossing difficulty, Report No. NCTR-392-09, National Center for Transit Research, 2001.
• [43] Cirillo J.A.: Interstate system accident research study II. Interim Report II, Public Roads, Vol. 35, No.3, 1968.
• [44] Clear R, Berman S.: Target size, visibility and roadway performance, Journal of the Illuminating Engineering Society, Volume 15, nr. 1, p. 167÷180, 1985.
• [45] Clear R.: Relationships between the VL and reaction time models, J. Illum. Eng. Soc., 25(2), p.14÷24, 1996.
• [46] Cobb J., Hargroves R.A., Marsden A.M., Scott P.P.: Roadway lighting and accidents, Proceedings CIE, Kyoto, 1979.
• [47] Cole R.P.: Lighting of pedestrian crossings, Public Lighting. Vol. 47, p. 203÷205,1982.
• [48] Czyżewski D.: Monitoring pierwszych instalacji oświetleniowych, wykorzystujących diody elektroluminescencyjne w Warszawie, Przegląd Elektrotechniczny, R. 87, Nr 4, str.13÷16, 2011.
• [49] Dewar R.E., Olson P.L., Gerson J.A.: Human factors in traffic safety, Lawyers & Judges Publishing Company, USA, 2002.
• [50] Dijon J.M., Justin M.: Quality criteria for road lighting: Luminance and uniformity levels? Or visibility?, 2. National Illumination Congress, 26-27 November, Istanbul, Turkey, 1998.
• [51] Dougald L.E.: Development of guidelines for the installation of marked crosswalks, Department of Transportation, USA, 2004.
• [52] Duch W., Korbicz J., Rutkowski L.: Sieci neuronowe, Tom 6, Exit, 2000.
• [53] Dunbar C.: Necessary values of brightness contrast in artificially lighted streets, Trans. Ill. Eng. Soc., London, p.187÷194, 1938.
• [54] Dybczyński W., Golik W., Grzonkowski J.: Zalecenia techniczne dotyczące oświetlenia dróg i ulic, Wiadomości Elektrotechniczne, nr 2, s. 82÷86, 1998.
• [55] Dybczyński W.: Bryła fotometryczna opraw ulicznych, Przegląd Elektrotechniczny, R 87, nr 4, s. 84÷86, 2011.
• [56] Dybczyński W.: O projektowaniu odbłyśnikowych układów świetlno-optycznych, Przegląd Elektrotechniczny, R 85, nr II, s. 261÷262, 2009.
• [57] Dybczyński W.: O projektowaniu odbłyśnikowych układów świetlno-optycznych, Technika świetlna 2009, XVIII Krajowa Konferencja Oświetleniowa, s. 158÷162 Warszawa, 15÷16.10.2009.
• [58] Dybczyński W.: Olśnienie przeszkadzające kierowcom, Przegląd Elektrotechniczny, R 79, nr 4, s. 22÷26, 2011.
• [59] Dybczyński W.: Projektowanie faktury rozpraszającej odbłyśnika, Przegląd Elektrotechniczny, R. 83, nr 5, s. 42÷46, 2007.
• [60] Dybczyński W.: Zewnętrzne oświetlenie pośrednie, Przegląd Elektrotechniczny, nr 8/2008.
• [61] Eccles A.K., Tao R., Mangum B.C.: Evaluation of pedestrian countdown signals in Montgomery County, Maryland. Transportation Research Board, National Research Council, Washington, D.C., 83rd Annual Meeting, CD-ROM, 2004.
• [62] Edwards C.S., Gibbons R.B.: The Relationship of vertical illuminance to pedestrian visibility in crosswalks, TRB Visibility Symposium, College Station, TX: Transportation Research Board, 2007.
• [63] Ekman L., Draskocsky M.: Trials with microwave detection of vulnerable road users and preliminary empirical model test, University of Leeds, Institute for Transport Studies, Working Paper No 336, Leeds, England, 1992.
• [64] Eloholma M., Ketomaki J., Halonen L.: Luminance and visibility in road lighting - conditions, measurments and analysis, Raport No.30, Espoo, Finland ,2004.
• [65] Federal Highway Administration U. S. Department of Transportation, Safety benefits of roadway lighting using Small Target Visibility (STV) design, Final Report, Washington, USA, 1997.
• [66] Felhorski W.: Technika świetlna. Poradnik, Praca zbiorowa, PWT, Warszawa 1960.
• [67] Fildes B. N., Rumbold G., Leening A.: Speed behavior and drivers' attitude to speeding, Report No.16, Monash University Accident Research Centre, Victoria, Australia. 1991.
• [68] Final Report and Recommended Guidelines: Safety effects of marked versus unmarked crosswalks at uncontrolled locations, FHWA Publication, Number: HRT-04-100, USA, 2005.
• [69] Fitzpatrick K., Brewer M.A., Turner S.: Another look at pedestrian walking speed, Proceeding of TRB 2006.
• [70] Fontaine M.D., Carlson P.J.: Evaluation of speed displays and rumble strips at rural-maintenance work zones, Transportation Research Record, no 1745, p. 27÷38, 2001.
• [71] Fotios S., Cheal C.: Road lighting for pedestrians in residential areas: choosing the optimum lamp colour characteristics, Budapest, Hungary, CIE, 2009.
• [72] Freedman M., Janoff M.S., Kuth B.W., McCunney W.: Fixed illumination for pedestrian protection, Report FHWA-RD-76-8, Washington, DC Federal Highways Administration, USA, 1975.
• [73] Freedman M.: Fixed illumination for pedestrian protection; User's manual. FHWA-RD-76-9, Washington, DC Federal Highways Administration, USA, 1975.
• [74] Fujiyama T., Childs C., Boampong D. Tyler N.: Investigation oflighting levels for pedestrians - Some questions about lighting levels of current lighting standards, Walk21- VI, Everyday Walking Culture, 6th International Conference of Walking in the 21st Century, p. 1÷13, Walk21: Zurich, Switzerland, 2005.
• [75] Gaca S., Suchorzewski W., Tracz M.: Inżynieria ruchu drogowego. Teoria i praktyka, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 2009.
• [76] Gallager V.P., Lerner N.: A model of visual compexity of highway scenes, Raport no. NS-84-162, National Technical Information Systems, USA, 1983.
• [77] Gallager V.P.: A visibility metric for safe lighting of city streets, J. IlIum. Eng. Soc., 5(2), p. 85÷91, 1976.
• [78] Gallagher V.P., Koth B., Freedman M.: The specification of street lighting needs, Report no. FHWA-RD-76-17, Federal Highway Administration, November 1975.
• [79] Garber N.J., Gadiraju R: Speed variance and its influence on accidents. AAA Foundation for Traffic Safety, Washington, D.C., 1998.
• [80] Garber N.J., Patel S.T.: Control of vehicle speeds in temporary traffic control zones (work zones) using changeable message signs with radar, Transportation Research Record, No. 1509, p.73÷81, 1995.
• [81] Garber N.J., Srinivasan S.: Influence of exposure duration on the effectiveness of changeable-message signs in controlling vehicle speeds at work zones, Transportation Research Record, No. 1650, p. 62÷70, 1998.
• [82] Gates T.J., Noyce D.A., Bill A.R.: Recommended walking speeds for pedestrian clearance timing based on pedestrian characteristics, Proceeding of TRB, 2006.
• [83] Gibbons R.B., Edwards C., Williams B., Andersen C.: Information report on lighting design for midblock crosswalks, Publication number: FHWA-HRT-08-053, 2008.
• [84] Gibbons R.B.: Glare modeling formule, Virginia Tech Transportation Institute, USA, 2003.
• [85] Glenn J., Dodds G., Robinson R: Calibration and use of camera-based systems for road lighting assessment, Lighting Research and Technology. n.32: p. 33, 2000.
• [86] Golik W.: Widoczność przeszkód na drogach przeznaczonych do ruchu samochodowego przy stacjonarnym oświetleniu, Przegląd Elektrotechniczny, R 79, nr 4, s. 306÷313, 2003.
• [87] Golik W.: Widoczność przeszkód na drogach ważnych dla ruchu samochodowego przy stacjonarnym oświetleniu, Rozprawa habilitacyjna, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, nr 355, 2000.
• [88] Górczewska M.: Oświetlenie dróg lokalnych, Przegląd Elektrotechniczny, R. 87, nr 4, str.100÷103, 201.
• [89] Grabarek I., Gągorowski A.: Zastosowanie systemów ekspertowych do oceny poziomu ergonomicznego stanowisk pracy w transporcie, Konferencja "Transport XXI wieku" 19-21 września 2001r., Warszawa, Materiały konferencyjne: sekcja III, str. 97÷104, Oficyna Wydawnicza PW,2001.
• [90] Grabarek I.: Diagnozowanie ergonomiczne układu operator-pojazd szynowy-otoczenie, Prace Naukowe Transport, z.51, Oficyna WydawniczaPW, 2003.
• [91] Green E.R., Agent K.R., Barrett M.L., Pigman J.G.: Roadway lighting and driver safety, Report No. KTC-03-12/SPR247-02-IF, Kentucky Transportation Center, USA, 2003.
• [92] Grochowki K.: Opinia dotycząca prawidłowej eksploatacji jednoosobowej obsługi trkacyjnej lokomotyw dwukabinowychz siedziskiem maszynisty po lewej stronie kabiny, Materiały niepublikowane, Warszawa 2008.
• [93] Guler O., Onaygil S., Erkin E.: Investigations of the studies on visibility concept in road lighting, International Conference Iluminat 2005 & Balkan Light, 2005.
• [94] Güler Ö., Onaygil S., Erkin E.: The effect of vehicle headlights on visibility level in road lighting, Leon'05, CIE Midterm Meeting and International Lighting Congress, 12-21 May, Leon, Spain, 2005.
• [95] Güler Ö., Onaygil S.: The effect ofluminance uniformity on visibility level in road lighting, Lighting Research Technology, 35, (3), 2003.
• [96] Hakkert A. S., Gitelman V., Ben-Shabat E.: An evaluation of crosswalk warning systems: effects on pedestrian and vehicle behavior, Transportation Research, Part F (5), p. 275÷292, 2002.
• [97] Hansen E.R., Larsen J.S.: Reflection factors for pedestrian's clothing, Lighting Research and Technology, 11, 3, p.154÷157, 1979.
• [98] Hasson P., Lutkevich P., Ananthanarayanan B., Watson P., Knoblauch R.: Field test for lighting to improve safety at pedestrian crosswalks, TRE, USA, 2002.
• [99] Hauser J.: Podstawy elektrotermii i techniki świetlnej. Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, wydanie: I, stron: 596, ISBN 83-7143-298-4, 2006.
• [100] Hazlett R.D., Allen M.J.: The ability to see a pedestrian at night: the effects of clothing, reflectorization, and driver intoxication, American Journal of Optometry and Archives of the American Academy of Optometry, 445, No 4: p. 246÷258, 1968.
• [101] Huang H., Hughes R, Zegeer C., Nitzburg M.: An evaluation of the lightguard pedestrian crosswalk warning system, Submitted to Florida Department of Transportation, 1999.
• [102] Huang H., Zegeer C., Nassi R.: Effects of innovative pedestrian signs at unsignalized locations: Three treatments. Transportation Research Record Journal of the Transportation Research Board, National Research Council, National Academy, Press. 1705, Washington, D.C., p 43÷52, USA 2000.
• [103] Huang H.F., Cynecki M.J.: Effects of traffic calming measures on pedestrian and motorist behavior. Transportation Research Record Journal of the Transportation Research Board, National Research Council, National Academy Press. Washington, D.C., 1705, 26÷31, 2000
• [104] Hunter W., Stutts W.J.C., Pein W.E., Cox C.L.: Pedestrian and bicycle crash types of the early 1990s, Report FHWA-RD-95-163. FHWA, U.S. Department of Transportation, Washington, D.C., 1996.
• [105] Huybers S., Van Houten R., Malenfant J.E.L.: Reducing conflicts between motor vehicles and pedestrians: The separate and combined effects of pavement markings and a sign prompt, Journal of Applied Behavior Analysis, 37(4), p. 445÷456, 2004.
• [106] Informational report on lighting design for midblock crosswalks, Publication No. FHWA-HRT-08-053, USA, 2008.
• [107] Janoff M.S, Koth B., McCunney W., Freedman M., Duerk C., Berkovitz M.: Effectiveness of highway arterial lighting, Report no. FHWA-RD-77-37, Federal Highway Administration, July 1977.
• [108] Janoff M.S., Freedman, M., and Koth, B.: Driver and pedestrian behavior - the effect of specialized crosswalk illumination, Journal of the Illuminating Engineering Society, 6, p. 202÷208. 1977.
• [109] Janoff M.S., Havard, J.A.: The effect of lamp color on visibility of small targets, Journal of the Illuminating Engineering Society, 26, 173÷181, 1997.
• [110] Janoff M.S.: Effect of headlights on small target visibility, Journal of Illuminating Engineering Society, v 21, No.2, p. 46÷53, Summer, 1992.
• [111] Janoff M.S.: The effect of visibility on driver performance: a dynamic experiment, Journal of IES, V.19, No.1, Winter, 1990.
• [112] Janoff M.S.: The relationship between small target visibility and a dynamic measure of driver visual performance, Journal of IES, Winter 1993.
• [113] Janoff M.S.: The relationship between visibility level and subjective ratings of visibility, Journal of the Illuminating Engineering Society, 21, p. 98÷107. 1992.
• [114] Janoff M.S.: Toward development of a visibility model for roadway lighting design, Journal of the Illuminating Engineering Society, Winter, pp. 122÷130, 1993.
• [115] Janoff M.S.: Visibility vs. response distance: a comparison of two experiments and the implications of their results, Journal of IES, Winter, 1993.
• [116] Janoff M.S.: Visual performance under positive contrast test conditions, Journal of IES, Winter, 1994.
• [117] Jung F.W. Titishov A.: Standard target contrast: a visibility parameter beyond luminance to evaluate the quality of roadway lighting, Transportation Research Bard, Issue Number: 1111, p. 62÷71,1987.
• [118] Kauffinan J.E., Christensen J.F.: IES Lighting handbook reference. Published by Illuminating Engineering Society of North America, New York, 1984.
• [119] Keck M.E., Loch C.H., Shelby B.L.: Roadway lighting using the visual model ofCIE 19/2, IES National Tech. Conference, 1982.
• [120] Keck M.E.: A new visibility criteria for roadway lighting, Journal of IES, Winter ,2001.
• [121] Keck M.E.: Visibility as the criteria for roadway lighting standard, CIE 20th Session, 1983.
• [122] Ketomäki J., Eloholma M., Orreveteläinen P., Halonen L.: Mesopic lighting conditions and pedestrian visibility, Lighting Engineering, Vol. 6, No. 14,2004.
• [123] Ketomäki J., Eloholma M., Orreveteläinen P., Halonen L.: Mesopic lighting conditions and pedestrian visibility, Ingineria Iluminatului, 11/2003.
• [124] Kisilowski J., Zalewski J.:Chosen aspects of analysis of road traffic safety in Poland between 1995 and 2008, 6th International conference in safety and reliability, KONBIN, Szczecin-Świnoujście, 2010, (CZASOPISMO: Journal of KONBIN, No 2,3 (14,15) 2010, s. 409÷416, ISSN 1895-8281).
• [125] Kisilowski J., Zalewski J.: Chosen problems of road accidents analyses in Poland in the period between 1995 and 2004, VI Międzynarodowe Seminarium Degradacji Systemów Technicznych, Liptowski Mikulasz 2007; (CZASOPISMO: Eksploatacja I niezawodność, Maintenance and Reliability, nr 1 (37)/2008, s. 37, ISSN 1507-2711).
• [126] Kisilowski J., Zalewski, J.: Chosen problems ofroad accidents analyses in Poland, Journal of KONBIN, online date 18.05.2009, (CZASOPISMO: Journal of KONBIN, Vol. 8, No 1/2008, 5 (8) 2008, s. 125 - 134, ISSN 1895-8281, DOI 10.2478/v10040-008-0107-6).
• [127] Lalani N.: Alternative treatments for at-grade pedestrian crossings, ITE Journal, Institute of Transportation Engineers, Washington, D.C., 71(9), p. 36÷40, 2001.
• [128] Lecocq J.: Calculation of the visibility level of spherical targets in roads, Lighting Research and Technology, 31, p. 171, 1999.
• [129] Lecocq J.: Visibility in road lighting correlation of subjective assessments with calculated values, Lux Europa, 1997.
• [130] Lester T: Public lighting for safe and attractive pedestrian areas, NZ Transport Agency research report, 405, p. 48,2010.
• [131] Levelt P.B.M.: Improvement of pedestrian safety and comfort at traffic lights: results from French, British, and Dutch field tests, Institute for Road Safety Research, Leidschendam, Netherlands,1992.
• [132] Lipinski M.B., Keck M., Shelby B.L.: Visibility measures of realistic roadway tasks, Journal of IES, v. 22, No: 2, Summer 1993.
• [133] Łuka T.: Realizacja projektów modernizacji i rozbudowy infrastruktury drogowej zmierzających do poprawy bezpieczeństwa na drogach województwa wielkopolskiego, IV Międzynarodowa Konferencja: Bezpieczeństwo na drogach województwa wielkopolskiego, GDDKiA, Poznań, 2011.
• [134] Maixner T., Skála J.: Osvetlování chodcu na prechodach, Svetlo, 06/2009.
• [135] Maixner T., Skála J.: Osvetlování chodcu na prechodu, Svetlo, 02/2010.
• [136] Maixner T.: Osvtlení prechodu pro chodce; Svetlo, 04/2008.
• [137] Manual on uniform traffic control devices for streets and highways, Report FHWA-SA-89-006, FHWA, U.S. Department of Transportation, Washington, D.C., 1988.
• [138] Marks R.: Lighting handbook. Reference & application, IESNA, USA,1993.
• [139] Martin A.: Factors influencing pedestrian safety, A Literature Review, TRL Report PPR241, Crowthorne, UK: Transport Research Laboratory, 2006.
• [140] Mayer A., Bremond R., Bastien J.M.C.: The effect of the driving activity on target detection as a function of the visibility level: Implications for road lighting,Transportation Research, Part F: Traffic Psychology and Behaviour, Volume 13, Issue 2, p. 115÷128, March, 2010.
• [141] Mazur J.W., Żagan W.: Samochodowa technika świetlna, OWPW, 1997.
• [142] Mazur J.W.: Modelowanie urządzeń samochodowej techniki świetlnej, ITE, 2002.
• [143] Mazur J., Tomczuk P.: Analiza parametrów widzialności ponadprogowej na drodze oświetlanej przez samochodowe projektory przeciwmgłowe, Przegląd Elektrotechniczny, 4/2006, str.1÷8, SIGMA-NOT, 2006.
• [144] Mazur J., Tomczuk P.:, Lighting parameters analysis on road by car fog projector in difficult weather conditions, Special Publication SP-2106: Automotive Lighting Technology and Human Factors in Driver Vision and Lighting, SAE, April, 2007.
• [145] Menard J., Cariou J.: Road Lighting: Assessment of an Installation based on the environments, Lighting Research and Technology, 36, 1, 2004.
• [146] Meyer J.E., Gibbons R.B.: Luminance metrics for roadway lighting. National Surface, Transportation Safety Center for Excellence, 2011.
• [147] Mokhtari M.: Engineering applications of Matlab 5.3 and Simulink 3, 2000.
• [148] Montella A., Mauriello F.: Pedestrian crosswalks safety inspections: safety assessment procedure, 4th International Symposium on Highway Geometric Design, TRB, 2010.
• [149] Montega F.: Motor vehicle accident reconstruction and cause analysis, 4th Edition, Charlottesville, VA, The Michie Company, p.663, 1994.
• [150] Mrozek B., Mrozek Z.: Matlab 6, Warszawa, 2001.
• [151] Mrozek B., Mrozek Z.: Matlab i Simulink. Poradnik użytkownika, Wyd. III, Helion, 12/2010.
• [152] Mrozik M.: Badania i ocena prędkości poruszania się pieszych użytkowników ruchu drogowego, Postępy Nauki i Techniki, nr.5, 2010.
• [153] Munden J.M.: The relation between a driver's speed and his accident rate, Report LR 88, Transport and Road Research Laboratory, Crowthorne, England, 1967.
• [154] Narisada K., Karasawa Y.: Re-consideration of the revealing power on the basis of visibility level, International Lighting Congress Istanbul, pp.473÷480, 2001.
• [155] Narisada K., Schreuder D.: Light pollution handbook, Springer, 2004.
• [156] Nasar, J. L.: Prompting drivers to stop for crossing pedestrians, Transportation Research, Part F (6), p. 175÷182, 2003.
• [157] Network management advisory leaflet: the use of puffin pedestrian crossings. Network Management and Driver Information Division, UK Department of Transport, 1993.
• [158] Niedziela J.: Trafność oceny odległości przez pieszych, I Konferencja Naukowo - Techniczna Problemy Bezpieczeństwa w Pojazdach Samochodowych, Politechnika Świętokrzyska, 1998.
• [159] Niedziela J.: Widoczność pieszych w światłach mijania pojazdów, Zeszyty Naukowe Politechniki Świętokrzyskiej, Mechanika, z. 64, s. 125÷132, 1998.
• [160] Nitzburg M., Knoblauch R.L.: An evaluation of high visibility crosswalk treatments, Clearwater, Floryda, Submitted to FHWA, 1999.
• [161] Nitzburg M., Knoblauch R.L.: An evaluation of high-visibility crosswalk treatments- Clearwater, Florida, Report No. FHWA-RD-00-105, U. S. Department of Transportation, Federal Highway Administration, Washington, D.C., USA, 2001.
• [162] Nygårdhs S., Fors C.: Field test on visibility at cycle crossings at night, Eur. Transp. Res. Rev.2, p.139÷145, 2010.
• [163] Oei H.: Automatic speed management in the Netherlands, Transportation Research Record, No. 1560, p. 57÷64, 1996.
• [164] Olson J.: New "Yield to Pedestrians" devices in New York, Pro Bike/Pro Walk 98 Resource Book, Bicycle Federation of America, Washington, D.C., pp. 151÷155, 1998.
• [165] Onaygil S., Erkin E., GuIer O.: The effect of observer position and movement on road lighting criteria, International Conference Iluminat & Balkan Light, 2005.
• [166] Osowski S.: Sieci neuronowe w ujęciu algorytmicznym. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, wydanie drugie, Warszawa, 1996.
• [167] Owens D.A., Sivak M.: The role of reduced visibility in nighttime road fatalities, Report No. UMTRI-93-33, The University of Michigan, Transportation Research Institute, 1993.
• [168] Peczyńska A.: Oświetlenie dróg, a bezpieczeństwo ruchu, Polskie Drogi, nr 2, 2000.
• [169] Pedestrian guardrailing, Department for Transport (DIT), Note 2/09, London, 2009.
• [170] Perillo K.V.: Effectiveness of speed trailers on low-speed urban roadways. Master's Thesis, Texas A & M University, 1997.
• [171] Plaiasu A, Ciolan G., Preda I.: Nighttime visibility, component of road safety, No. 7019, CONAT 2010.
• [172] Polus A., Katz A.: An analysis of nighttime pedestrian accidents at specially illuminated crosswalks, Accident Analysis & Prevention, Vol. 10, Issue 3, p. 223÷228, 1978.
• [173] Pracki P.: Sprawność oświetlenia i jej wpływ na wydajność energetyczną oświetlenia drogowego, Przegląd Elektrotechniczny, R. 87, nr 4, str. 90÷93, 2011.
• [174] Program likwidacji miejsc niebezpiecznych na drogach, Ministerstwo Transportu, Warszawa, 2005.
• [175] Program poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego - Gambit 2005, Warszawa, 2005.
• [176] Raynham P., Saksvikrønning T.: White light and facial recoguition, Lighting Journal, 68, p.29÷33, 2003.
• [177] Rea MS, Bullough J.D., Zhou Y.: A method for assessing the visibility benefits of roadway lighting, Lighting Research and Technology, 42: 215, 2010.
• [178] Report CR 146: Vehicle speeds and the incidence offatal pedestrian collisions prepared by the Australian Federal Office of Road Safety, October, 1994.
• [179] Research Triangle Institute: Speed and accident, Volume II, Report No. FH-11-6965, National Highway Safety, Bureau, USA, 1970.
• [180] Retting R., Nitzburg, M.S., Farmer, C.M., Knoblauch, R.L.: Field evaluation of two methods for restricting right turn on red to promote pedestrian safety, Institute of Transportation Engineers, 72(1), p. 32÷36, 2002.
• [181] Retting R.A., Ulmer R.G., Williams A.F.: Prevalence and characteristics of red light running crashes in the United States. Accident Analysis and Prevention, Vol. 31, No. 6, p. 687÷694, 1999.
• [182] Retting R.A., Van Houten R., Malenfant J.E.L., Van Houten J., Farmer C.M.: Special signs and pavement markings improve pedestrian safety. ITE Journal, Institute of Transportation Engineers, Washington, D.C., 66(12), p. 28÷35, 1996.
• [183] Ross T.J.: Fuzzy logic with engineering applications, University of New Mexico, John Wiley & Sons, Ltd, USA, 2010.
• [184] Różowicz A., Różowicz S.: Układy pracy niskociśnieniowych rtęciowych lamp wyładowczych jako źródła i odbiorniki zakłóceń, Przegląd Elektrotechniczny, 8/2008.
• [185] Różowicz A.: Skuteczność świetlna lamp fluorescencyjnych zasilanych prądem 0 różnej częstotliwosci, Wiadomości Elektrotechniczne, 11/2004.
• [186] Rutkowska D., Rutkowski L., Piliński M.: Sieci neuronowe, algorytmy genetyczne i systemy rozmyte, PWN, Warszawa, 1999.
• [187] Schmidt-Clausen H-J.: Recognition of pedestrians during nighttime traffic, Proceedings of the 11th International Technical Conference on Experimental Safety Vehicles, p. 456÷459, Washington, D.C., National Traffic Safety Administration, 1988.
• [188] Schreuder D.A.: Outdoor lighting: physics, vision and perception, Springer, 2008.
• [189] Schreuder D.A.: Road lighting for safety, Thomas Telford, London, UK,1998.
• [190] Sharman J.: Lighting of pedestrian crossings, Lighting Journal. Vol. 59, no. 1, p. 35÷7,1994.
• [191] Shinar D.: The Effects of expectancy, clothing reflectance, and detection criterion on nighttime pedestrian visibility, Human Factors 27 (3), p.327÷333, 1985.
• [192] Shinar D.: Traffic safety and human behavior, Elsevier, 2007.
• [193] Simas de Oliveira M.G., Williams B., Leonard J. D.: Determining traffic stream impacts of radar detectors using microscopic simulation, Journal of Transportation Engineering, Vol 129, no1, p. 7÷15, 2003.
• [194] Simon R.H., Bioi F.C.: Road lighting and accidents, The Lighting Journal, December, p. 243÷247, 1992.
• [195] Solomon D.: Accidents on main rural highways related to speed, driver, and vehicle, Federal Highway Administration, Washington, DC, USA, 1974.
• [196] South Australian road crash facts, National road safety strategy 2001-2010 and action plan 2001 and 2002, Australian, Bureau of Statistics, 2002.
• [197] Szczuraszek T., Kempa J., Bebyn G., Chmielewski J.: Analiza miejsc niebezpiecznych dla pieszych, Transport miejski, nr. 1/2001.
• [198] Szczuraszek T.: Bezpieczeństwo ruchu miejskiego, WKiŁ, Warszawa, 2008.
• [199] Tan C., Zegeer C.V.: European practices and innovations for pedestrian crossings, ITE Journal, Vol. 65, No. 11, p.24÷31, 1995.
• [200] Tesař J.: Metodické pokyny pro osvĕtlování přechodů pro chodce na pozemních komunikacích, Česká společnost pro osvĕtlování, Smržovka, 2009.
• [201] The design of pedestrian crossings, Department for Transport (DIT) (2005b), Note 2/95, London, 2009.
• [202] Tomczuk P.: Aassessment of visibility on pedestrian crossing - computational model, Journal of KONES Powertrain and Transport, 2011, Vol. 18, No.2, p. 411÷419, Warsaw, 2011.
• [203] Tomczuk P.: Analiza oświetlenia przedpola pojazdu samochodowego przy użyciu projektorów przeciwmgłowych, mijania i drogowych w trudnych warunkach atmosferycznych, Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, Transport z. 63, str. 257÷267, OW PW, Warszawa, 2007.
• [204] Tomczuk P.: Analysis of the impact of the size of the obstacle on its perception by the driver in difficult nighttime atmospheric conditions, The Archives of Transport, Vol. XX, No.4, p.73÷87, 2008.
• [205] Tomczuk P.: Assessment model of luminance contrast of pedestrian figure against background on pedestrian crossing, Przegląd Elektrotechniczny, R. 88, NR 3a/2012, p. 104÷107, SIGMA-NOT, 2012.
• [206] Tomczuk P.: Bezpieczeństwo pieszych - pomiary luminancji na przejściu dla pieszych, Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, Transport, Badania Środków i Systemów Transportowych z.80, str.117÷135, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2012.
• [207] Tomczuk P.: Exploitation research of tram's head lighting - low beam lights, The Archives of Transport, Vol. XXII, No.4, p.477÷494, 2010.
• [208] Tomczuk P.: Lighting of tram's foreground with the use of head and low beam lights - researches, Journal of KONES Powertrain and Transport 2009, Vol. 16, No.3, p.439÷446, Warsaw, 2009.
• [209] Tomczuk P.: Pomiary rozkładu luminacji na ulicy oświetlonej oprawami LED, Przegląd Elektrotechniczny, R. 87, NR 4/2011, str.110÷113, SIGMA-NOT, 2011.
• [210] Tomczuk P.: Selected issues connected with lighting of pedestrian crossings, Logistyka 4/2011, str. 982÷989, 2011.
• [211] Tomczuk P.: Badania eksploatacyjne oświetlenia głównego tramwaju, ID-73, Konferencja Transport XXI wieku 2010, Logistyka, 4/2010, CD1, nr.194, Białowieża, 2010.
• [212] Tomczuk P.: Formal requirements basis of illuminance parameters concerning pedestrian crossing lighting, Monographs of the Maintenance System Unit, Polish Academy of Sciences, Committee on Machine Building Maintenance, Problems of Maintenance of Sustainable Technological Systems, Volume IV, Automotive Engineering and Vehicle safety Engineering, p. 165÷186, Kielce University of Technology, Kielce, 2012.
• [213] Tomczuk P.: Lighting assessment on pedestrian crossings on the basis of luminance parameters - simulation researches, LUMEN V4 IV Lighting Conference of the Visegrad Countries, Bratislava, Slovakia 26-28 September 2012, Proceedings, pp 296-303, 2012.
• [214] Tomczuk P.: Lighting Parameters Analysis on Road by Car Fog, Low Beam and Headlamp Projector in Difficult Weather Conditions. 7th International Symposium on Automotive Lighting, ISAL 2007, Darmstadt University of Technology, Germany, Volume 12, 2007.
• [215] Tomczuk P.: Ocena stanu oświetlenia przejścia dla pieszych na podstawie parametrów natężenia oświetlenia - badania symulacyjne, XXI Krajowa Konferencja Oświetleniowa Technika świetlna 2012 - materiały konferencyjne, s. 95÷98, Warszawa, 2012.
• [216] Tomczuk P.: Ocena jakości oświetlenia sylwetki pieszego na przejściu dla pieszych, Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, Transport, z.87, s.101-116, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa, 2012.
• [217] Tomczuk P.: Propozycja modelu do oceny jakości oświetlenia sylwetki pieszego na przejściu dla pieszych, Logistyka, 4/2012, CD1, nr 85, s. 739÷748, 2012.
• [218] Tomczuk P.: Weryfikacja stanu oświetlenia na przejściu dla pieszych, XX Krajowa Konferencja Oświetleniowa Technika świetlna 2011- materiały konferencyjne, s. 65÷68, Warszawa 2011.
• [219] Tomczuk P.: Wymagania formalne dotyczące oświetlenia przejść dla pieszych, Autobusy, Technika, Eksploatacja, Systemy Transportowe, nr 12/2011, s. 392÷409, Radom, 2011.
• [220] Tomczuk P.: Lighting of tram's foreground with the use of head and low beam lights - researches, Journal of KONES Powertrain and Transport 2009, Vol.16, No.3, p.439÷446, Warsaw 2009.
• [221] Tomczuk P, Chrzanowicz M. Zagubień E. Badania parametrów luminancyjnych ulicy oświetlonej oprawami LED, XXI Krajowa Konferencja Oświetleniowa Technika świetlna 2012 - materiały konferencyjne, s. 91-94, Warszawa 2012.
• [222] Tomczuk P., Mazurek P., Tomczuk K., Measurements of radiation energy and spectral characteristics of high pressure sodium lamps powered by high frequency voltage source, LUMEN V4 IV Lighting Conference of the Visegrad Countries, Bratislava, Slovakia 26-28 September 2012, Proceedings, p. 439÷442, 2012.
• [223] Tomczuk P., Saulewicz A.: Widoczność dla operatora podnośnikowego wózka jezdniowego przy przewożeniu ładunku o różnej wysokości, Logistyka, 4/2010, CD1, nr 155, 2010.
• [224] Tomczuk P., Stypułkowski K.: Selected issues of tram's front lighting exploitation, PAN Monografie Zespołu Systemów Eksploatacji Komitetu Budowy Maszyn, Problems of Maintenance Of Sustainable Technological Systems, TOM I, s. 152÷169, Polskie Naukowo-Techniczne Towarzystwo Eksploatacyjne, Warszawa 2010.
• [225] Tomczuk P., Stypułkowski K.: Light beam control system of tram's head lights, Journal of KONES Powertrain and Transport, Vol. 25, No.2, s.475÷482, Warsaw, 2008.
• [226] Turner S.M., Carlton P.J.: Pedestrian crossing guidelines for Texas, Raport FHWA/TX-01/2136-2, Texas Transportation Institute, USA, 2000.
• [227] Turner S.M., Fitzpatrick K., Brewer M., Park E.S.: Motorist yielding to pedestrians at unsignalized intersections, Findings from a national study on improving pedestrian safety, Transportation Research Record Journal of the Transportation Research Board, National Research Council, National Academy Press., Washington, D.C., p.1-12. 2006.
• [228] Tyrrell R.A., Brooks J.O., Wood J. M., Carberry T.P.: Nighttime conspicuity from the pedestrian's perspective, Transportation Research Board, USA, 2004.
• [229] Unarski J., Wach W., Zębala J.: Wprowadzenie do nowej metody ustalania zakresu widoczności w nocy. Zeszyty Naukowe Politechniki Świętokrzyskiej. Mechanika, z. 64, s. 189 - 202, 1998.
• [230] Van Bornmel W.J.M.: Oświetlenie dróg, WKŁ, Warszawa, 1984.
• [231] Van Derlofske J., Boyce P.R., Hunter C.M.: Evaluation of in-pavement warning lights on pedestrian crosswalk safety, IMSA Journal, 20 and 54, 2003.
• [232] Van Houten R, Healey K.,. Malenfant J.E.L., Retting R.: The use of signs and symbols to increase the efficacy of pedestrian activated flashing beacons at crosswalks, Presented at the 77th Annual Meeting ofthe Transportation Research Board, Washington, D.C., 1998.
• [233] Van Houten R, Malenfant J.E.L., McCusker D.: Advance yield markings reduce motor vehicle/pedestrian conflicts at multilane crosswalks with an uncontrolled approach, Transportation Research, Record Journal of the Transportation Research Board, National Research Council, National Academy Press. 1773, Washington, D.C., p. 69÷74, 2001.
• [234] Van Houten R, Malenfant J.E.L., Van Houten J., Retting, R.: Using auditory pedestrian signals to reduce pedestrian and vehicle conflicts, Transportation Research Record Journal of the Transportation Research Board, National Research Council, National Academy Press. 1578, Washington, D.C., p. 20-22, USA, 1997.
• [235] Van Houten R., Malenfant J.E.L.: Its animated LED signals alert drivers to pedestrian threats. Institute of Transportation Engineers, Washington, D.C., 71(7), p.42÷47, USA, 2001.
• [236] Wandachowicz K., Zalesińska M., Domke K., Mroczkowska S. Skrzypczak P.: Wpływ wielkopowierzchniowych reklam z diodami świecącymi na bezpieczeństwo ruchu drogowego, Wiadomości Elektrotechniczne, Nr.1, 2012.
• [237] Wandachowicz K., Zalesińska M., Domke K., Mroczkowska S. Skrzypczak P.: Wielkopowierzchniowe reklamy z diodami świecącymi a bezpieczeństwo ruchu drogowego Przegląd Elektrotechniczny, Nr.4, 2011.
• [238] Whitlock & Weinberger Transportation, Inc: An evaluation of a crosswalk warning system utilizing in-pavement flashing lights, Santa Rosa, Calif., 1998.
• [239] Whitlock & Weinberger Transportation: Analysis of an experimental pedestrian crosswalk device-Phase II, TJKM Transportation Consultants., Inc., Santa Rosa, Calif., 1995.
• [240] Wood J.M., Tyrrell R.A., Carberry T.: Limitations in drivers' ability to recognize pedestrians at night. Human Factors, 47 (3). 2005.
• [241] Wstępny Program Operacyjny, Infrastruktura Drogowa, Ministerstwo Infrastruktury, 2005.
• [242] Zaremba K.: Potencjalne oszczędności energetyczne w oświetleniu drogowym i ulicznym wynikające z racjonalnego wyboru opraw oświetleniowych, Wiadomości Elektrotechniczne, R.LXXII, nr 11, s.7÷10, 2004.
• [243] Zegeer C.V., Stewart J.R., Huang H.F.: Safety effects of marked vs. unmarked crosswalks at uncontrolled crossing locations: Executive sununary and recommended guidelines, Federal Highway Administration (FHWA), Washington, D.C., 2002.
• [244] Zegeer C.V.: Design and safety of pedestrian facilities. A recommended practice ofthe Institute of Transportation Engineers. Traffic Engineering Council Committee, TENC-5A-5, USA, 1998.
• [245] Zębala J., Unarski J.: Problem ustalenia odległości zauważenia nietypowej przeszkody na jezdni. Paragraf na drodze, 5/2002.
• [246] Zhang Wankui, Ding Yuejiao: A method or midnight road illuminating in city, China Illuminating Engineering Journal, 02/2005.
• [247] Żagan W., Czyżewski D.: Ocena instalacji oświetleniowych z zastosowaniem diod led na podstawie monitoringu jednej z warszawskich ulic, II Konferencja Naukowo-Techniczna z cyklu Energooszczędność w oświetleniu. DIODY LED, Poznań, 24 ÷ 25 maja 2011.
• [248] Żagan W.: 0 potrzebie modyfikacji bazy danych fotometrycznych opraw oświetleniowych, Przegląd Elektrotechniczny, R. 86, nr 10, s. 222÷224, 2010.
• [249] Żagan W.: Oświetleniowe aspekty bezpieczeństwa ruchu drogowego, Konferencja - Oświetlenie dróg, oznakowanie i sygnalizacja na drogach, Kielce, 13-14 maja 2009.
• [250] Żagan W.: Podstawy techniki świetlnej, OWPW, 2005.
• [251] Żagan W.: Pomiary parametrów oświetleniowych na drugiej części ulicy Dzielnej w Warszawie oraz opracowanie opinii dotyczącej porównania opraw jedno i dwukomorowych, Zarząd Dróg Miejskich w Warszawie, 2010.
• [252] Żagan W.: Pomiary parametrów oświetleniowych na ulicy Dzielnej w Warszawie oraz weryfikacja obliczeń oświetleniowych, Zarząd Dróg Miejskich w Warszawie, 2009.
• [253] Żagan, W., Wasserfurth, N.: Wizualizacja komputerowa oświetlenia - nowa jakość w projektowaniu, Przegląd Elektrotechniczny, R. 85, nr 9, s. 388-394, 2009.
• [N1] American National Standard RP-8-00: Recommended Practice Roadway Lighting, Illuminating Engineering Society of North America, USA, New York, IESNA, 2000.
• [N2] ANSI/IESNA RP-8-90 Draft: American National Standard Practice for Roadway Lighting, 1990.
• [N3] BS/EN 13201-2:2003: Road Lighting - Part 2: Performance Requirements, British Standards Institution, London, 2003.
• [N4] CIE Pub. 12.2: Recommendations for the lighting of roads for motorised traffic, 2nd ed., Viena, 1997.
• [N5] CIE Pub. No. 115: Recommendations for the lighting of roads for motor and pedestrian traffic, Viena, 1995.
• [N6] CIE Pub. No. 115:2010: Recommendations for the Lighting of Roads for Motor and Pedestrian Traffic, International Commission on Illumination, Viena, 2010.
• [N7] CIE Pub. No. 132: Design methods for lighting of road, 1999.
• [N8] CIE Pub. No. 140: Road Lighting Calculations, 2000.
• [N9] CIE Pub. No. 144: Road Surface and Road Marking Reflection Characteristics, 2001.
• [N10] CIE Pub. No. 30-2: Calculation and Measurement of Luminance and Illuminance in Road Lighting, 1982.
• [N11] CIE Pub. No. 93: Road lighting as an accident countermeasure, 1992.
• [N12] CIE Pub.No. 19/2: An analytic model for describing the influence of lighting parameters upon visual performance, 1979.
• [N13] Division Pedestrian crossings treatment warrants, City of boulder Transportation, USA, 2006.
• [N14] G-1-03: Guideline for Security Lighting for People, Property and Public Spaces, IESNA, Security Lighting Committee, 2003.
• [N15] IES DG-5-94: Recommended Lighting for Walkways and Class I Bikeways, Illuminating Engineering Society, 1994.
• [N16] IES LM-50-99: Photometric measurement of roadway lighting installations, Illuminating Engineering Society, 1999.
• [N17] Katalog środków organizacji ruchu pieszego. Zasady organizacji ruchu pieszego. Gambit Pomorski. Fundacja Rozwoju inżynierii Lądowej.
• [N18] Norma AS/NZS 1158.4:2009: Lighting for roads and public spacer. Part 4: Lighting of pedestrian crossings, Nowa Zelandia, Australia.
• [N19] Norma DIN 67523-2:1988-04 Beleuchtung von Fußgängerberwegen (Zeichen 293 StVO) mit Zusatzbeleuchtung, Germany.
• [N20] Norma DIN 67523-2:2010-06: Beleuchtung von Fußgängerüberwegen (Zeichen 293 StVO) mit Zusatzbeleuchtung, Germany.
• [N21] Polska norma: PN-76/E-02032: Oświetlenie dróg publicznych.
• [N22] Polska norma: PKN-CEN/TR 13201-1:2007 Oświetlenie dróg - Część 1: Wybór klas oświetlenia. PN-EN 13201-2:2007 Oświetlenie dróg - Część 2: Wymagania oświetleniowe. PN-EN 13201-3:2007 Oświetlenie dróg - Część 3: Obliczenia parametrów oświetleniowych. PN-EN 13201-4:2007 Oświetlenie dróg - Część 4: Metody pomiarów parametrów oświetlenia.
• [N23] Polska norma PN-N-08000: 1990: Dane ergonomiczne do projektowania - Wymiary ciała ludzkiego.
• [N24] Polska norma PN-90/E-01005: Technika świetlna. Terminologia.
• [N25] Rozporządzanie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. z dnia 14 maja 1999 roku, Nr 43, poz. 430).
• [N26] Technical Rapport 12: Lighting of Pedestrian Crossings, Institution of Lighting Engineering, UK, 2007.
• [N27] TR28 Measurement of road lighting performance on site, Institution of Lighting Engineering, 2007.
• [N28] TRB VIS 2002-21: Fixed Lighting to Benefit Older Drivers.
• [N29] TRB VIS 2002-23: Improved Visibility via Fixed lighting.
• [N30] TRB VIS 2002-28: Crosswalk Lighting.
• [N31] Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym. Dz. U. z dnia 19 sierpnia 1997 r. Tekst ujednolicony na dzień 18.10.2011.
• [W1] Dane statystyczne Europejskiej Komisji ds. Transportu: http://ec.europa.eu/transport/road_safety/specialist/statistics/care_reports_graphics
• [W2] Dane statystyczne Komendy Głównej Policji: www.kgp.gov.pl
• [W3] GAMBIT 2005, Narodowy Program Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego 2005-2007-2013: www.krbrd.gov.pl
• [W4] Mapa Google
• [W5] Producent oprogramowania Dialux: www.dial.de
• [W6] Producent oprogramowania Relux: www.relux.biz
• [W7] Producent oprogramowania The MathWorks Inc. MATLAB, SIMULINK: www.mathworks.com
• [W8] Producent osprzętu oświetleniowego: www.elgo.pl
• [W9] Producent osprzętu oświetleniowego: www.inzynieria-ruchu.pl
• [W10] Producent osprzętu oświetleniowego: www.schreder.pl
• [W11] Producent osprzętu oświetleniowego: www.thornlighting.pl
• [W12] Producent systemów bezpieczeństwa: www.bezpecneprechody.cz
• [W13] Producent systemów bepieczeństwa: www.swarco.com
• [W14] Producent systemu pomiarowego LMK: www.technoteam.de
• [W15] Program poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego "Bezpieczne przejście dla pieszych": www.bezpieczne-przejscie.mzuim.eu
• [W16] Raport bezpieczeństwa DEKRA Automobil GmbH: Road safety raport pedestrian and cyclist 2011: www.dekra.de
• [W17] Stowarzyszenie Whitlock i Weinberger Transportation: www.w-trans.com/projects/p-pedestrians
• [W18] Zarząd Dróg Miejskich w Płocku: www.mzd.ump.pl