Wody lecznicze doliny Popradu – rejon Milika i Andrzejówki

• Autorzy: Chowaniec J. , Gągulski T. , Gorczyca G. , Freiwald P. , Operacz T.

Warianty tytułu

EN

Therapeutic water of the Poprad valley – the Milik and Andrzejówka area

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Obszar badań, o łącznej powierzchni ok. 20 km[sup]2[/sup], prawie w całości znajduje się w granicach GZWP nr 438 – Zbiornik warstw Magura (Nowy Sącz), w obrębie Popradzkiego Parku Krajobrazowego, a także na obszarze Natura 2000 – Ostoja Popradzka (PLH 120019). ­Występują tu dwa złoża wód leczniczych – Milik i Andrzejówka, stanowiące jeden system wodonośny, w którym współwystępują wody zwykłe i lecznicze, związane głównie z piaskowcami z Piwnicznej. Na badanym obszarze wyróżnia się wody lecznicze kwaso­węglowe typu: HCO[sub]3[/sub]– Mg–Na–Ca; HCO[sub]3[/sub]– Ca, Fe i szczawy typu HCO[sub]3[/sub]– Na–Mg–Ca; HCO[sub]3[/sub]– Na–Mg; HCO[sub]3[/sub]– Mg–Ca; HCO[sub]3[/sub]– Mg–Ca, Fe; HCO[sub]3[/sub]–Ca–Mg, Fe; HCO[sub]3[/sub]– Ca–Mg i HCO[sub]3[/sub]– Ca, Fe. Obserwuje się tutaj pionową strefowość hydrochemiczną wyrażoną wzrostem stopnia mineralizacji wód wraz z głębokością. Mineralizacja ogólna wyrażona sumą składników stałych wynosi od 1327,0 do 5529,0 mg/dm[sup]3[/sup]. Na podstawie rezultatów dotychczasowych badań izotopowych wód podziemnych Milika i Andrzejówki wstępnie podzielono je na trzy grupy. Do grupy pierwszej zaliczono wody z dominującym udziałem zasilania w okresie klimatu wyraźnie zimniejszego niż klimat współczesny. W drugiej grupie przeważa udział wód zasilanych w okresach holocenu o klimacie takim jak współczesny. W trzeciej grupie dominuje udział wody holoceńskiej zasilanej w okresie nieco cieplejszego klimatu niż klimat współczesny.

EN

The study area (20 km[sup]2[/sup]) is located almost entirely within the boundaries of MGWB No 438, Magura Beds (Nowy Sącz), within the Poprad Landscape Park and partially within the Natura 2000 area – Ostoja Popradzka. There are two deposits of therapeutic ­waters of Milik and Andrzejówka, forming an interconnected aquifer system, in which therapeutic and fresh waters coexist and occur mainly in the Piwniczna sandstones. The study area hosts therapeutic water of HCO[sub]3[/sub]– Mg–Na–Ca; HCO[sub]3[/sub]– Ca, Fe types and carbonated ­water of HCO[sub]3[/sub]– Na–Mg–Ca; HCO[sub]3[/sub]– Na–Mg; HCO[sub]3[/sub]– Mg–Ca; HCO[sub]3[/sub]– Mg–Ca, Fe; HCO[sub]3[/sub]– Ca–Mg, Fe; HCO[sub]3[/sub]– Ca–Mg and HCO[sub]3[/sub]– Ca, Fe types, all containing carbon dioxide. There is a hydrochemical vertical zonation expressed by increasing mineralization with depth. The ­total mineralization (total dissolved solids) ranges from 1,327.0 to 5,529.0 mg/dm[sup]3[/sup]. Based on the results of isotopic studies the Andrzejówka and Milik therapeutic waters have been tentatively categorised into three groups. The first group includes water originating from recharge in much colder climate than the modern one. In the second group the prevalent water is that supplied during various periods of the Holocene under modern-like climate conditions. The third group is dominated by water originating from recharge taking place under Holocene climate conditions slightly warmer than present-day.

Słowa kluczowe

PL

wody lecznicze; szczawy; dolina Popradu; Milik; Andrzejówka

EN

therapeutic water; carbonated water; Poprad river Valley; Milik; Andrzejówka

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2015
• Tom: nr 465
• Strony: 185--194
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., wykr., tab.

Twórcy

autor

Chowaniec J.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Karpacki, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

autor

Gągulski T.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Karpacki, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

autor

Gorczyca G.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Karpacki, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

autor

Freiwald P.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Karpacki, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

autor

Operacz T.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Karpacki, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

Bibliografia

• [1] CHOWANIEC J., 2009 — Studium hydrogeologii zachodniej części Karpat polskich. Biul. Państw. Inst. Geol., 434.
• [2] CHOWANIEC J., FREIWALD P., GĄGULSKI T., GORCZYCA G., MICHALSKI A., OPERACZ T., PATORSKI R., SZKLARCZYK T., BUSZTA K., 2014 — Dokumentacja hydrogeologiczna ustalająca zasoby dyspozycyjne wód podziemnych (leczniczych i zwykłych) w obrębie zlewni potoków Milik i Andrzejówka. Państw. Inst. Geol. – PIB, Warszawa.
• [3] CHRZĄSTOWSKI J., NESCIERUK P., WÓJCIK A., 1991 — Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1:50 000, arkusz Muszyna (1052). Polska Agencja Ekologiczna SA, Warszawa.
• [4] CHRZĄSTOWSKI J., NESCIERUK P., WÓJCIK A., 1993 — Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50 000, arkusz Muszyna (1052). Polska Agencja Ekologiczna SA, Warszawa.
• [5] CIĘŻKOWSKI W., ZUBER A., 1995 — Stabilne izotopy tlenu i wodoru w zwykłych wodach podziemnych centralnej części Karpat polskich. W: Współczesne problemy hydrogeologii: 245–250. Wydaw. Profil, Kraków.
• [6] CIĘŻKOWSKI W., ZUBER A., 1997 — Wstępne dane o wodach glacjalnych w niektórych ujęciach wód leczniczych Beskidu Sądeckiego. W: Współczesne problemy hydrogeologii: 327–329. Wydaw. WIND, Wrocław.
• [7] CIĘŻKOWSKI W., DULIŃSKI M., JÓZEFKO I., KIEŁCZAWA B., LIBER-MADZIARZ E., WITCZAK S., ZUBER A., ŻAK S., 2002 — Występowanie, dokumentowanie i eksploatacja endogenicznego dwutlenku węgla w Polsce. Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wrocław.
• [8] CIĘŻKOWSKI W., DOKTOR S., GRANICZNY M., IZYDORSKA A., JÓZEFKO I., KOZŁOWSKI J., LIBER-MADZIARZ E., MATEŃKO T., PORWISZ B., PRZYLIBSKI T., TEISSEYRE B., WIŚNIEWSKA M., ZUBER A., 1996 — Próba określenia obszarów zasilania wód leczniczych pochodzenia infiltracyjnego w Polsce na podstawie badań izotopowych. Arch. Zakładu Badawczo-Usługowego „Zdroje”, Wrocław.
• [9] DOWGIAŁŁO J., 1980 — Poligenetyczny model karpackich wód chlorkowych i niektóre jego konsekwencje. W: Współczesne problemy hydrogeologii: 275–290. Wydaw. UW, Warszawa.
• [10] DULIŃSKI M., 1999 — Problem składu izotopowego dwutlenku węgla w wodach leczniczych Krynicy. Prz. Geol., 47: 567–570.
• [11] GĄGULSKI T., 2014 — Charakterystyka hydrochemiczna wód podziemnych Beskidu Sądeckiego. Acta Scientiarum Polonorum, Formatio Circumiectus, 134: 65–75.
• [12] KLECZKOWSKI A.S. (red.), 1990 — Mapa obszarów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) w Polsce wymagających szczególnej ochrony. Instytut Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej. Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków.
• [13] KONDRACKI J., 2009 — Geografia regionalna Polski. Wydaw. Nauk. PWN., Warszawa.
• [14] LEŚNIAK P.M., 1980 — The origin of the chloride waters at Wysowa, West Carpathians – chemical and isotopic approach. Acta Geol. Pol., 30: 519–550.
• [15] LEŚNIAK P.M., WĘCŁAWIK S., 1984 — Zbiorniki tzw. szczaw z płaszczowiny magurskiej jako otwarty względem CO2 system wód podziemnych (polskie Karpaty fliszowe). Prz. Geol., 11: 591–595.
• [16] OSZCZYPKO N., ZUBER A., 2002 — Geological and isotopic evidence of diagenetic waters in the Polish Flysch Carpathians. Geol. Carpath., 53, 4: 1–13.
• [17] OSZCZYPKO N., CHOWANIEC J., KONCEWICZ A., 1981 — Wodonośność piaskowców magurskich w świetle badań wodochłonności. Roczn. Pol. Tow. Geol., 51: 273–303.
• [18] PORWISZ B., MĄDRY J., OPERACZ T., 1997 — Mapa Hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Muszyna (1052). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [19] PORWISZ B., RADWAN J., DULIŃSKI M., ZUBER A., SZAREK W., 2007 — Projekt prac geologicznych dla ustalenia zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych (leczniczych i zwykłych) w obrębie zlewni potoków Milik i Andrzejówka. Zespół Usług Hydrogeologicznych s.c., Kraków.
• [20] ŚWIDZIŃSKI H., 1965 — Naturalne ekshalacje dwutlenku węgla w Karpatach polskich. Rocz. Pol. Tow. Geol., 35, 4: 417–427.
• [21] WITEK K., GĄGULSKI T., PATORSKI R., 2013 — Dokumentacja hydrogeologiczna określająca warunki hydrogeologiczne w związku z ustanowieniem obszarów ochronnych Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 438 warstw Magura (Nowy Sącz). Państw. Inst. Geol. – PIB, Warszawa.
• [22] ZUBER A. (red.), 2007 — Metody znacznikowe w badaniach hydrogeologicznych. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
• [23] ŻYTKO K., 1999 — Korelacja głównych strukturalnych jednostek Karpat Zachodnich i Wschodnich. Pr. Państw. Inst. Geol., 168: 135–164.