Ochrona krajobrazu - czyli co chronimy i dlaczego. Spojrzenie historyczne i próba syntezy sytuacji w Polsce

• Autorzy: Böhm A.

Warianty tytułu

EN

Protecting the landscape - what we protect and why. A look at history and an attempt to describe the current situation in Poland

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Ustawy o planowaniu przestrzennym z lat 1994 i 2003 zniosły obowiązek sporządzania planów miejscowych, więc 3/4 terytorium Polski zabudowywane jest bez planu. Zastępują go ułomne i korupcjogenne „Decyzje o warunkach zabudowy”. W roku 2014 zlikwidowane zostały uprawnienia urbanistyczne i samorząd zawodowy Izba Urbanistów. Środowiska profesjonalistów pozbawione zostały podstawowych narzędzi. Od roku 2015 indywidualne budownictwo mieszkaniowe i rekreacyjne może powstawać bez pozwolenia na budowę. Ta liberalizacja objawia się intensyfikacją zabudowy wokół „magnesów” krajobrazowych. Jakość krajobrazu stała się ofiarą politycznego populizmu. Co takiego wydarzyło się w transformacji rozpoczętej w roku 1989, że społeczeństwo nie podąża za głosem profesjonalistów i elit intelektualnych, a władza bezkrytycznie schlebia upodobaniom wyborców? Czy ceną demokracji i gospodarki wolnorynkowej musi być psucie jakości estetycznej wspólnego dobra? Bez odpowiedzi na to nie potrafimy podjąć skutecznej ochrony i poprawy krajobrazu, jako narodowego dziedzictwa.

EN

The spatial planning acts of 1994 and 2003 abolished the requirement to develop regulation and zoning plans, which means that three quarters of Poland is now left without one. They have been replaced by the "site development conditions decisions", which are defective and provide much room for corruption. The year 2014 saw the annulment of urban designer licenses and the dissolving of the Chamber of Urban Designers. The profession has been left without its most basic tools. From the year 2015 it is going to be possible to build nearly all single family houses and individual recreation structures without a building permit. This liberalization has caused an intensification of building construction around landscape "magnets". The quality of the landscape has fallen victim to political populism. What was it that has made society stop listening to the opinions of professionals and the intellectual elite, and has made the government unscrupulously follow the opinions of its voters? Is the deterioration of the aesthetic quality of our surroundings the price to be paid for democracy and a free market economy? Without providing an answer to this question we will not be able to find the proper means of protecting and improving our landscape, which is a part of our national heritage.

Słowa kluczowe

PL

krajobraz; dziedzictwo; piękno; prawo; anarchia

EN

landscape; heritage; beauty; law; anarchy

• Wydawca: Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie ; Politechnika Krakowska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie
• Rocznik: 2014
• Tom: T. 42
• Strony: 159--181
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., rys., tab., zdj.

Twórcy

autor

Böhm A.

• Politechnika Krakowska, Wydział Architektury Instytut Architektury Krajobrazu

Bibliografia

• [1] Böhm A., Architektura krajobrazu, jej początki i rozwój, Kraków 1994.
• [2] Böhm A., Planowanie przestrzenne dla architektów krajobrazu, Kraków 2006.
• [3] Delgado J. P., Parki Narodowe Ameryki, Kraków 1996.
• [4] Kistowski M., Perspektywy ochrony krajobrazu w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem parków krajobrazowych, Przegląd Przyrodniczy, XXIII, 3 (2012).
• [5] Kolbuszewski J., Ochrona przyrody a kultura, Warszawa 1990.
• [6] Małachowicz E., Ochrona środowiska kulturowego, Wrocław 1982.
• [7] Raport o systemie ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce po roku 1989, praca zbiorowa pod red. Jacka Purchli, Warszaw 2009.
• [8] Rozmarynowska K., O wzajemnych relacjach człowieka, przyrody, ogrodu i miasta w: Estetyka i Krytyka 12 (1/2007).
• [9] Rettie D. F., Our National Park System, Chicago 1930.
• [10] Stasiuk A., Nie ma ekspresów przy żółtych drogach, Wołowiec 2013.
• [11] Szafer W., Dzieje ochrony przyrody w Polsce i w innych krajach, Warszawa 1973.