Transport publiczny a przesunięcie modalne. Rozważania o strategii, planowaniu i metodzie

• Autorzy: Krych Andrzej

Warianty tytułu

EN

Public transport and modal shift. Reflections on strategy, planning, and method

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przesunięcie modalne, czyli zapewnienie rosnącej przewagi konkurencyjnej zrównoważonych trybów podróżowania jest najprecyzyjniej wycelowanym komponentem polityki zrównoważonej mobilność miejskiej. W planach mobilności, z konwencjonalnej formuły rezultatu planistycznego, podział modalny staje się konceptualną formułą normatywną zadania transportowego. Budując jego hipotezę, należy ocenić pozycję i możliwości transportu publicznego. Wiąże się z procesem zmian w zagospodarowaniu terenów oraz w regułach organizacji, udostępniania i wykorzystania różnych środków mobilności. Z uwagi na trwałość zainwestowania w artykule skupiono uwagę na miastach opierających swój rozwój na transporcie szynowym w rdzeniu i obszarze funkcjonalnym. W pierwszej części, biorąc pod uwagę syntezę paradygmatu zrównoważonej mobilności, przedstawiono dylematy i propozycje definicyjne, aspekty metodyczne i kulturowe, konteksty źródłowe - w tym też drogowskazy praktyk operacyjnych, jako wsparcie do analizy problemów przesunięcia modalnego w krajowej praktyce. W ciągu ostatniego dwudziestolecia dokonano w Polsce znacznego skoku jakościowego miejskiego transportu publicznego. Czy brak progresu frekwencji pasażerów, rosnąca konkurencja aktywnych form podróżowania, rozwój technologii są zagrożeniem czy wyzwaniem? Jaki jest potencjał komunikacji szynowej dla podejmowania alternatywnych strategii operacyjnych? Jaka jest przyszłość transportu publicznego w warunkach zmieniających się reguł gry w systemie mobilności? Przesłanki dla odpowiedzi na te i inne pytania w dalszej części artykułu zawierają propozycje zasad ukonstytuowania transportu publicznego w strategiach, planowaniu i metodyce.

EN

Modal shift, i.e. the provision of an increasing competitive advantage of sustainable travel modes, is the most precisely targeted component of sustainable urban mobility policy. In mobility plans, from a conventional planning outcome formula, the modal split becomes the conceptual normative formula of the transport task. When developing its hypothesis, it is necessary to assess the position and possibilities of public transport. It involves a process of change in land-use and in the rules for the organisation, provision and use of the different means of mobility. Due to the sustainability of the investment, the article focuses on cities that base their development on rail transport in the core and functional area. In the first part (chapter 2), based on a synthesis of the sustainable mobility paradigm, dilemmas and definitional proposals, methodological and cultural aspects, source contexts - including signposts of operational practices - are presented as support for the analysis of modal shift problems in national practice. Over the past two decades, a significant qualitative step forward in urban public transport has been made in Poland. Is the lack of progress in passenger volumes, the increasing competition of active forms of travel, the development of technology, a threat or a challenge? What is the potential of rail transport for undertaking alternative operational strategies? What is the future of public transport under changing rules of the game in the mobility system? The rationale for answering these and other questions is provided in Chapter 3. Chapter 4 proposes principles for embedding public transport in strategies, planning and methodology.

Słowa kluczowe

PL

zrównoważona mobilność; przesunięcie modalne; transport publiczny; planowanie systemów transportowych

EN

sustainable mobility; modal shift; public transport; transport; system planning

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczpospolitej Polskiej
• Czasopismo: Transport Miejski i Regionalny
• Rocznik: 2024
• Tom: nr 9
• Strony: 3--16
• Opis fizyczny: Bibliogr. 64 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Krych Andrzej

• Biuro Inżynierii Transportu, Pracownie Projektowe Cejrowski & Krych sp.j., al. Niepodległości 39 61-714 Poznań

Bibliografia

• 1. Admassu N.L., Jbaily A., Verguet S., Robberstad B., Norheim O.E., Is cycle network expansion cost-effective? A health economic evaluation of cycling in Oslo, BMC Public Health 20 (1).
• 2. Badania ankietowe i aktualizacja modelu ruchu. Wykonanie pomiarów ruchu i potoków pasażerskich wraz z opracowaniem wyników, Raport końcowy z realizacji etapu III. BIT-PSB dla UM Poznania, 2019.
• 3. Badania ankietowe i aktualizacja modelu ruchu. Wykonanie pomiarów ruchu i potoków pasażerskich wraz z opracowaniem wyników, Synteza, Zeszyt 44, BIT-PSB dla UM Poznania, 2019.
• 4. Banister D., The sustainable Mobility paradigm, Travel policy, vol. 15, issue 2, March 2008.
• 5. Batty P., Palacin R., González-Gil, A., Challenges and opportunities in developing urban modal shift. Travel Behaviour and Society, Volume 2, Issue 2, May 2015.
• 6. Buchanan C., Traffic in towns, for Her Majesty’s Stationary, Waterloo & Sons, London 1963.
• 7. Budny R., Thiem J., Wpływ warunków atmosferycznych w modelowaniu ruchu pieszych, w: Celowość, efektywność i skuteczność projektu transportowego. Logika interwencji (red. Krych A.), Mat. X Konferencji Problemy komunikacyjne miast w warunkach zatłoczenia motoryzacyjnego, SITK, Poznań-Rosnówko 2015.
• 8. Buehler P., Pucher J., Gerike R., Götschi T., Reducing car dependence in the heart of Europe: lessons from Germany, Austria, and Switzerland. Transport Reviews, vol. 37, issue 1, 2017.
• 9. Cejrowski M., Haremza P., Krych A., Miśkiewicz M., Polichnowski T., Rychlewski J., Saganowski J., Stachowiak M., Systemy priorytetu dla tramwajów w sygnalizacji w zastosowaniach krajowych, w: Nowoczesny transport publiczny w obszarach zurbanizowanych (red. Krych A.), Mat. VIII Konferencji Problemy komunikacyjne miast w warunkach zatłoczenia motoryzacyjnego, SITK, Poznań 2011.
• 10. Civitas Prosperity – Poradnik – opracowanie Planu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej (SUMP), European Platform on SUNMP, 2020.
• 11. Christoforou Z., Mariam A., Kalakoni P., Gioldasis C. , Mode shifts from public transport to bike-sharing in the era of COVID-19: Riding back to normality, Journal of Public Transportation, tom 25, November 2023.
• 12. Comparisons of Cities’ Transportation Modal Shares and Post-Coronavirus Prospects, Portal Mobility, Dec. 03, 2020 [dostęp: 30.06.2023] https://www.sc-abeam.com/and_mobility/en/article/20201203–01/
• 13. Czubiński R., Koleje Wielkopolskie, pasażerów znów przybyło, Rynek Kolejowy, @024 [dostęp: 23.07.2024] https://www.rynek-kolejowy.pl/wiadomosci/koleje-wielkopolskie-pasazerow-znow-przybylo-117067.html
• 14. Die fahrradfreundliche Stadt: eine lösbare Aufgabe der Kommunalpolitik. Eine Tagung der Friedrich-Ebert-Stiftung am 1995 in Erlangen (Franke T.- electronic ed.). Friedrich-Ebert-Stiftung,Bonn 1995 [dostęp: 18.07.2023] https://www.fes.de/fulltext/fo-wirtschaft/00388004.htm
• 15. Dingil A.E., Schweizer J., Rupi F., Stasiskiene Ż., Transport indicato analysis and comparison of 151 urban areas, based on open Skurce data, European Transport Research Review 10, art. 58, J/ 2018.
• 16. Fulton L., Mason J., Meroux D., Three Revolutions in Urban Transportation, UC Davis and ITDP, New York, 2017 (www.itdp.org) [dostęp: 5.05.2021] www.itdp.org/publication/3rs--in-urban-transport
• 17. Gehl J., Life Between Buildings: Using Public Space, pierwsze wydanie: Kopenhaga 1971.
• 18. Grzelec K., Hebbel K., Wołek M., Wyszomirski O., Przewodnik do opracowania planów zrównoważonej mobilności (red. M. Wołek), Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2016.
• 19. Guidelines for Developing and Implementing a Sustainable Urban Mobility Plan Second Edition, European Platform of SUMP, 2019.
• 20. Gumowska L., Jamroz K., Kustra W., Oskarbski J., Wielopoziomowe modelowania ruchu – koncepcja i doświadczenia polityczne, w: Nowoczesny transport publiczny w obszarach zurbanizowanych (red. Krych A.), Mat. XII Konferencji Problemy komunikacyjne miast w warunkach zatłoczenia motoryzacyjnego, SITK, Poznań-Rosnówko 2011.
• 21. Haustein S., Sick Nielsen T. A., European mobility cultures: A survey--based cluster analysis across 28 European countries. Journal of Transport Geography, Volume 54, June 2016. avd.: Corrigendum to “European mobility cultures: A survey-based cluster analysis across 28 European countries” [J. Transp. Geogr. 54 (2016) 173–180]. Journal of Transport Geography, Volume 57, December 2016.
• 22. Jacobs J., Śmierć i życie wielkich miast amerykańskich, Centrum Architektury. Fundamenty, Warszawa 2014.
• 23. Kenworthy J., Energy Use and CO2 Production in the Urban Passenger Transport Systems of 84 International Cities: Findings and Policy Implications, w: Urban Energy Transition (ed. Droege, P.), Elsevier, 2008.
• 24. Komunikacja w liczbach. Portal IGKM, Statystyka [dostęp: 16.07.2024] https://igkm.pl/statystyka/
• 25. Kruszyna M., Podział zadań przewozowych w ujęciu problemowym, „Transport Miejski i Regionalny” 2016, nr 6.
• 26. Krych A., Cejrowski M.,, Optymalizacja priorytetowego pakietu zsynchronizowanych linii komunikacyjnych, w: Wydajność systemów transportowych (red. A. Krych), Mat. IX Konferencji Problemy komunikacyjne miast w warunkach zatłoczenia motoryzacyjnego, SITK, Poznań 2013. Transport miejski i regionalny 09 2024 16
• 27. Krych A., Thiem J., Kluczowe aspekty mobilności w procesie transformacji regionów, w: Nowe środki transportu i formy mobilności (red. Rychlewski J.), Annały inżynierii ruchu i planowania transportu, tom 5 (XIV), SITK RP, Oddział Poznań 2023.
• 28. Krych A., Implementacja strumienia innowacji 3R w transporcie miejskim, w: Horyzont 2050 – lepszy transport & lepsze miasto (red. Krych A.), Annały inżynierii ruchu i planowania transportu, tom 4 (XIII), SITK, Poznań 2021.
• 29. Krych A., Człowiek zmotoryzowany w podziale modalnym, „Transport Miejski i Regionalny” 2016, nr 6.
• 30. Krych A., Energochłonność jako kryterium optymalizacji miejskiego transportu szynowego, „Transport Miejski i Regionalny” 2019, nr 6.
• 31. Krych A., Logika interwencji w projektach inżynierskich, „Transport Miejski i Regionalny” 2014 nr 8.
• 32. Krych A., Tramwaj jako podmiot strategii i logiki interwencji, w: Celowość, efektywność i skuteczność projektu transportowego. Logika interwencji (red. Krych A.), Mat. X Konferencji Problemy komunikacyjne miast w warunkach zatłoczenia motoryzacyjnego, SITK, Poznań-Rosnówko 2015.
• 33. Krych A., Transformacja a otoczenie instytucjonalne w drodze do zrównoważonej mobilności, „Transport Miejski i Regionalny”, 2023, nr 9.
• 34. Krych A., Zarządzanie czasem w pakiecie linii synchronizowanych, w: Polskie inwestycje transportowe, Annały inżynierii ruchu i planowania transportu, t. 1 (XI) (red. Krych A.) SITK, Poznań 2017.
• 35. Lee S., Lee J., Mastrigt S.H.V., Kim E.. What cities have is how people travel: Conceptualizing a data-mining-driven modal Split framework. Cities, 131, December 2022 [dostęp: 10.07.2023] https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264275122003419?via%3Dihub
• 36. Mayor’s Transport Strategy, Mayor of London, 2018 [dostęp: 12.07.2024] https://www.london.gov.uk/programmes--strategies/transport/our-vision-transport/mayors-transport--strategy-2018.
• 37. Marczuk K.A., Modeling and Analysis of an Autonomous Mobility on Demand System. Department of Civil and Environmental Engineering, ScholarBank@NUS Repository, Singapore, 017 [dostęp:13.04.2023] http://scholarbank.nus.edu.sg/handle/10635/136055
• 38. Modal share (Wikipedia) [dostęp 30.06.3024] https://en.wikipedia.org/wiki/Modal_share
• 39. Newman P., Kenworthy J., The transport energy trade-off: fuel-efficient traffic versus fuel-efficient cities. Transportation Research Part A: General 22(3), 1988.
• 40. Plan Zrównoważonej Mobilności dla Metropolii Poznań do 2040 roku, LPW-INFRA dla Stowarzyszenia Metropolia Poznań 2022.
• 41. Podoski J., Transport w miastach, WKiŁ, Warszawa 1977.
• 42. Policy Paper developed by the CIVITAS SATELLITE Advisory Group on Game Changers, Advisory Group on Game Changers, 2020.
• 43. Regionalny Plan Transportowy dla Województwa Śląskiego wraz z przeprowadzeniem Strategicznej Oceny Oddziaływania na Środowisko oraz wykonaniem analiz diagnostyczno-prognostycznych w zakresie funkcjonowania regionalnego systemu transportu. Cz.1 Studium analityczno-prognostyczne, Etap 5. Oprac. PBS-BIT, Województwo Śląskie, 2022.
• 44. Roösler J., Prawie 227 mln pasażerów w komunikacji miejskiej, w: portal internetowy Transport publiczny. Wiadomości, styczeń 2023 [dostęp: 20.02.2023] https://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/poznan-prawie-227-mln-pasazerow-w-komunikacji-miejskiej-76988.html
• 45. Rotterdam: Stadt und Verkehr: Course work for; Seminar zur Verkehrsplanung mit Exkursion (Prepared by Also Valdi), Institut für Verkehrswissenschaften. Wien 2018.
• 46. Rudnicki A., Prognozy wpływu pojazdów zautomatyzowanych i autonomicznych na funkcjonowanie miejskich systemów transportu, w: Annały Inżynierii Ruchu i Planowania Transportu, 4 (XIII)/2021, SITK, Poznań 2021.
• 47. Ruter, The Oslo Study: How Autonomous Cars may change Transport in Cities, Report. PTV Group, COWI, 2019.
• 48. Sierpiński G., Changes of the modal split of traffic in Europe Archives of Transport System Telematics, vol. 6, February 2013.
• 49. Snell B.C., American ground transport: a proposal for restructuring the automobile, truck, bus, and rail industries. Washington: U.S. Government Print Office. A report presented to the Committee of the Judiciary, Subcommittee on Antitrust and Monopoly, United States Senate, February 26, 1974.
• 50. Spieser K., Treleaven K.B., Zhang R., Frazzoli E., Morton D., Pavone M., Toward a Systematic Approach to the Design and Evaluation of Automated Mobility-on-Demand Systems. A Case Study in Singapore. Gereon Meyer, Sven Beiker (editors): Road Vehicle Automation, Lecture Notes in Mobility, Springer, 2014.
• 51. Strommer T., Munkácsy A., Földesb D., How to define and measure modal share? Science Direct, Transportation Research Procedia, 72, 2023.
• 52. Struktura miasta i system komunikacji, Referat Stałego Komitetu Komunikacji na MFMPP w Tokio (red. Dziewulski S., Ledworowski B.), IUiA, Warszawa 1966.
• 53. Suchorzewski W., Planning measures to promote a balance and traffic and transportation mode with special regard for the human scale, Basic paper and topic E. Proc. second UN-ECE Seminar on the Role Transportation in Urban Planning, Development and Environment, Washington 1976.
• 54. Suuttona M., Netherlands further builds on cycling’s modal share, hitting 51% in Utrecht: Cycling Industry News, 26.10.2017 [dostęp: 22.07.2024] https://cyclingindustry.news/netherlandsfurther-builds- on-cyclings-modal- share-hitting-51-in-utrecht/
• 55. Thiem J., Hierarchiczny model ruchu. Przykłady, problemy, propozycje (prezentacja). Konferencja Modelling 2024 – Modelowanie podróży i prognozowanie ruchu. Politechnika Krakowska, 2024 [dostęp: 28.07.2024] https://modelling.pk.edu.pl/materialy-z-konferencji/
• 56. Thiem J., Kempa B., Algorytm przełożenia wielkości dobowych na roczne natężenia rocznego ruchu pasażerskiego w transporcie publicznym, w: Wydajność systemów transportowych (red. Krych A., Rychlewski J.), Mat. IX Konferencji Problemy komunikacyjne miast w warunkach zatłoczenia motoryzacyjnego, SITK, Poznań-Rosnówko 2013.
• 57. Transport w Poznaniu, Portal [dostęp: 15.06.2024] https://badam.poznan.pl/2021-transport-w-poznaniu/#
• 58. Ungvarai A., Modal Split – Different Approaches to a Common Term, w: WMCAUS 2019. IOP Conf. Series: Materials Scienceand Engineering 603, 2019.
• 59. Vanoutrive T., Huyse H., Revisiting modal split as an urban sustainability indicator using citizen science, Cities, vol.1443, 2023.
• 60. Wolański M., Skuteczność interwencji publicznej w zakresie mobilności miejskiej, Oficyna wydawnicza SGH, Warszawa 2022.
• 61. Wolański M. i inni., Ocena wpływu działań podejmowanych w ramach VI osi POIiŚ 2014–2020 na poprawę płynności i bezpieczeństwa ruchu, integracji i wykorzystania transportu miejskiego. Raport końcowy, Wolański sp. z o.o., 2023.
• 62. Wołek M., Partycypacja społeczna w procesie SUMP, prezentacja: Plan Zrównoważonej Mobilności Miejskiej (SUMP) –Konferencja otwierająca pilotaż, Warszawa 2019.
• 63. Wolek M., Hebel K., The quality of life in Sustainable Urban Mobility Planning. The case study of the Polish city of Piotrków Trybunalski, w: Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, vol. 63, nr 10.
• 64. Zasady prognozowania wskaźników wzrostu ruchu wewnętrznego na okres 2008–2040 na sieci drogowej do celów planistyczno-projektowych, Załącznik nr 2 do: Założenia do prognoz ruchu. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Warszawa 2016.