The role and scope of architectural and conservation research procedures in the process of restoring the splendour of an architectural monument created after 1945 on the example of the Suburban Railway Station in Gdynia

• Autorzy: Orchowska-Smolińska Anna , Kriegseisen Anna

Identyfikatory

DOI

10.37190/arc220411

Warianty tytułu

PL

Rola i zakres architektoniczno-konserwatorskich procedur badawczych w procesie przywracania świetności zabytku architektury powstałej po 1945 r. na przykładzie Dworca Podmiejskiego w Gdyni

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Modern Movement buildings, despite their relatively recent construction, are sometimes affected by radical transformations of layout and form. The railway stations being one of the most important public buildings in the city are a special group of them. Due to long-term and intensive use they may bear the signs of exploitation of parts of its substance and have secondary transformations disharmony with the building. The subject of the article are architectural and conservation studies of the Suburban Railway Station in Gdynia, built in the mid-1950s. The authors of the article set themselves the goal of presenting the research procedures developed for it in the years 2016–2022, which are an introduction to revaluation process. The research methods used during the field work made it possible to identify the originally used techniques of execution and finishing methods and to determine the procedures for their reconstruction using conservation methods. The results of the conducted research became the basis for determining the scope of conservation protection of the station building, as well as the possibility of interfering with its partly “functionless” substance through adaptation and modernization activities.

PL

Budynki modernistyczne pomimo względnie nieodległego czasu powstania bywają dotknięte radykalnymi przekształceniami układu i formy. Szczególną ich grupą są dworce, które jako jedne z najważniejszych budynków publicznych miasta z powodu długotrwającego i intensywnego użytkowania mogą nosić znamiona wyeksploatowania fragmentów substancji oraz mieć wtórne nawarstwienia dysharmonizujące z obiektem. Tematem artykułu są badania architektoniczne i konserwatorskie powstałego w połowie lat 50. XX w. Dworca Podmiejskiego w Gdyni. Autorki artykułu postawiły sobie za cel przedstawienie opracowanych dla niego w latach 2016–2022 procedur badawczych stanowiących wstęp do działań rewaloryzacyjnych. Zastosowane podczas prac terenowych metody badań pozwoliły na identyfikację oryginalnych technik wykonania i metod wykończenia oraz określenie procedur ich odtwarzania metodami konserwatorskimi. Wyniki przeprowadzonych prac stały się podstawą wyznaczenia zakresu ochrony konserwatorskiej budynku dworcowego i określenia możliwości ingerencji w jego częściowo pozbawioną funkcji substancję za pośrednictwem działań adaptacyjnych i modernizacyjnych.

Słowa kluczowe

EN

architectural documentation; conservation documentation; program; conservation works; restoration works; architecture after 1945; revalorization; Gdynia Suburban Railway Station

PL

dokumentacja architektoniczna; dokumentacja konserwatorska; program; prace konserwatorskie; prace restauratorskie; architektura po 1945; rewaloryzacja; Dworzec Podmiejski w Gdyni

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2022
• Tom: Nr 4 (72)
• Strony: 117--128
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz., il.

Twórcy

autor

Orchowska-Smolińska Anna

• Faculty of Architecture, Gdańsk University of Technology, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-9930-3655

autor

Kriegseisen Anna

• Faculty of History, University of Gdańsk, Poland

• https://orcid.org/0000-0001-5181-4758

Bibliografia

• [1] Hirsch R., Orchowska-Smolińska A., Dworzec kolejowy w Gdyni – najmłodszy zabytek, “Renowacje i Zabytki” 2010, nr 4, 114–117.
• [2] Hirsch R., Ochrona i konserwacja historycznej architektury modernistycznej Gdyni. Zarys problematyki, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 2016.
• [3] [Decyzja w sprawie wpisania do rejestru zabytków], Historyczny układ śródmieścia Gdyni, 21.09.2007, nr 1815, Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków, Gdańsk, https://www.gdynia.pl/zabytki/ochrona-konserwatorska-zabytkow,3591/budynki-i-obszary-wpisane-do-rejestru-zabytkow,364554 [accessed: 25.07.2022].
• [4] Orchowska-Smolińska A., Główny Dworzec Kolejowy w Gdyni. Rozpoznanie architektonicznokonserwatorskie zespołu budynków, Gdynia 2006 [manuscript in: Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków].
• [5] Orchowska-Smolińska A., Karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa. Dworzec Główny Polskich Kolei Państwowych w Gdyni, Gdynia 2007 [manuscript in: Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków].
• [6] [Decyzja w sprawie wpisania do rejestru zabytków], Zespół dworca kolejowego w Gdyni, Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków, Gdańsk, 11.08.2008, nr 1834 [manuscript in: Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków, Gdańsk].
• [7] Sielski M., Dworzec w Gdyni gotowy przed Euro. Wyremontowany dworzec kolejowy w Gdyni, “trojmiasto.pl”, 6.06.2012, https://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Dworzec-w-Gdyni-gotowy-przed-Euro-n58980.html [accesed: 17.07.2022].
• [8] Sołtysik M.J., Orchowska-Smolińska A., Wytyczne konserwatorskie rewaloryzacji Dworca kolejowego Gdynia Główna, Gdynia 2008 [manuscript in: Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków, Gdynia].
• [9] Mądrach P., Program prac konserwatorskich zespołu budowli kolejowego Dworca Głównego w Gdyni, Warszawa 2009 [manuscript in: Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków, Gdańsk].
• [10] Mądrach P.G., Mądrach L.P., Sprawozdanie z badań wypraw tynkarskich i powłok malarskich na elewacjach i murach wewnętrznych zespołu budowli kolejowego Dworca Głównego w Gdyni, Gdynia 2009 [manuscript in: Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków, Gdańsk].
• [11] Orchowska-Smolińska A., Rewaloryzacja wnętrza modernistycznego i socmodernistycznego w Gdyni / Revalorization of Modernist and Social Modernist Interior in Gdynia, [in:] M.J. Sołtysik, R. Hirsch (red.), Architektura pierwszej połowy XX w. i jej ochrona w Gdyni i w Europie / Architecture of the first half of the 20th century and its protection in Gdynia and in Europe, Urząd Miasta Gdyni, Gdynia 2011, 309–314.
• [12] Kriegseisen A., Dokumentacja prac konserwatorskich wykonanych w ramach projektu Przebudowa Kompleksu dworcowego Gdynia Główna, Gdańsk 2012 [manuscript in: Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków, Gdańsk].
• [13] Kriegseisen A., Prace konserwatorskie na dworcu kolejowym w Gdyni / Restoration works at the railway station in Gdynia, [in:] M.J. Sołtysik, R. Hirsch (red.), Modernizm w Europie. Modernizm w Gdyni. Architektura XX wieku do lat sześćdziesiątych i jej ochrona w Gdyni i w Europie / Modernism in Europe. Modernism in Gdynia. Architecture of the 20 th century until the 1960s and its protection in Gdynia and Europe, Urząd Miasta Gdyni, Gdynia 2014, 233–238.
• [14] Bara Z.K., Wspomnienie o Profesorze Wacławie Tomaszewskim (1884–1969), “Pismo PG” 2007, nr 3, 20–23.
• [15] Sołtysik M., Gdynia – miasto dwudziestolecia międzywojennego. Urbanistyka i Architektura, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993.
• [16] Fey G., Labuda K., Historyczne obiekty związane z koleją na terenie miasta Gdyni, Pomorskie Towarzystwo Miłośników Kolei Żelaznych, Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków w Gdyni, Gdynia 2002.
• [17] Nasza historia. Historia i dzień dzisiejszy PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście. Projekt i budowa kolei miejskiej Gdańsk–Gdynia, https://www.skm.pkp.pl/o-nas/nasza-historia [accessed: 21.07.2022].
• [18] Cymer A., Architektura w Polsce 1945–1989 / Architecture in Poland 1945–1989, Fundacja Centrum Architektury, Warszawa 2019.
• [19] Stępa M., Gdynia Railway Station Building and its Decoration, [in:] W. Affelt (ed.), Preservation of the industrial heritage – Gdańsk Outlook II: International seminar under honorary patronage of the Polish National Commission for UNESCO, October 4–7, 1995 Gdańsk–Gdynia, Politechnika Gdańska, Gdańsk 1995, 144–146.
• [20] Röling W., Paradoxes and dilemmas in the restoration of buildings of the Modern Movement, [in:] H.A.J. Henket, W. de Jonge (eds.), DOCOMOMO: First international conference, September 12–15, 1990, Eindhoven, DOCOMOMO International, Eindhoven 1991, 59–60.
• [21] Verpoest L., Moderate modernism: the conservation of an architectural concept versus the restoration of its technology, [in:] H.A.J. Henket, W. de Jonge (eds.), DOCOMOMO: First international conference, September 12–15, 1990, Eindhoven, DOCOMOMO International, Eindhoven 1991, 90–92.
• [22] Omilanowska M., Dylematy rewaloryzacji architektury modernistycznej, “Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej” 2008, z. 15, 235–243.
• [23] Szmygin B., Protection of Modern Architecture – Contemporary Theory and Practice, [in:] M.J. Sołtysik, R. Hirsch (eds.), Modernism in Europe. Modernism in Gdynia. Architecture of 1920s and 1930s and its protection, Urząd Miasta Gdyni, Gdynia 2009, 161–167.
• [24] Orchowska-Smolińska A., Założenia konserwatorskie do rewaloryzacji budynku dworca kolei podmiejskich w Gdyni, Gdynia 2016 [manuscript in: Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków, Gdańsk].
• [25] Koncepcja funkcjonalnoprzestrzenna modernizacji budynku Dworca Podmiejskiego Gdynia Główna, Gdynia Plac Konstytucji 1, ARCH DECO sp. z o.o., Gdynia 2016 [manuscript in: Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków, Gdańsk].
• [26] Kriegseisen A., Orchowska-Smolińska A., Program prac konserwatorskich i restauratorskich. Budynek Dworca Podmiejskiego Gdynia Główna, Gdynia 2021 [manuscript in: Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków, Gdańsk].
• [27] Modernizacja budynku Dworca Podmiejskiego w Gdyni oraz peronu SKM na stacji Gdynia Główna (Projekt wykonawczy), ARCH DECO sp. z o.o., Gdynia 2022 [manuscript in: Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków, Gdańsk].
• [28] Spychalski M., Fedyk B., Wójcikiewicz B., Sucharski W., Wierowska I., Jaworski G., Inwentaryzacja architektoniczna. Budynek Dworca Kolei Podmiejskich w skali 1:100 oraz inwentaryzacja C.O., na zlecenie Dyrekcji Rejonowej Kolei Państwowych w Gdyni, Studencka Spółdzielnia Pracy „TECHNO SERVICE”, Gdańsk-Wrzeszcz 1980–1990 [manuscripts in: Polskie Koleje Państwowe S.A. Oddział gospodarowania nieruchomościami, Gdańsk].
• [29] Nechay J., Beton w budownictwie mieszkaniowym. Praktyczny podręcznik dla inżynierów i techników, Instytut Badawczy Budownictwa, Warszawa 1946.
• [30] Prochaska W., Połujan R., Szkło w budownictwie, Arkady, Warszawa 1967.