Kwas propionowy. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

• Autorzy: Rolecki R.

Warianty tytułu

EN

Propionic acid

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Kwas propionowy jest bezbarwną, oleistą cieczą o nieprzyjemnym zapachu. Dobrze rozpuszcza się w wodzie i rozpuszczalnikach organicznych, jak etanol, eter i chloroform. Na skalę przemysłową otrzymywany jest w procesie syntezy chemicznej z nieorganicznych półproduktów bądź w procesie bakteryjnej fermentacji pulpy drzewnej. Kwas propionowy oraz jego sole sodowe i wapniowe są stosowane przede wszystkim jako środki przeciwpleśniowe, fungicydy, czynniki konserwujące ziarno i drewno. W dostępnym piśmiennictwie nie ma informacji o przypadkach ostrych i przewlekłych zatruć ludzi w następstwie narażenia na kwas propionowy. Nie ma również wyników badań epidemiologicznych ludzi narażonych na ten kwas. Wyniki badań ostrej toksyczności, otrzymane w badaniach na zwierzętach, wskazują, że kwas propionowy i jego sole sodowe lub wapniowe nie są substancjami toksycznymi bądź szkodliwymi, w świetle kryteriów klasyfikacji przyjętych w państwach Unii Europejskiej. Stężone roztwory wodne kwasu propionowego mogą spowodować uszkodzenia skóry oraz błon śluzowych oczu o znacznym stopniu nasilenia. W warunkach narażenia inhalacyjne¬go na kwas propionowy o dużym stężeniu, około 5000 mg/m , stwierdzono cechy podrażnienia oczu i dróg oddechowych zwierząt doświadczalnych. Nie wykazano działania uczulającego kwasu propionowego. Wyniki badań działania podprzewlekłego i przewlekłego omawianego kwasu, otrzymane w warunkach narażenia drogą pokarmową, wskazują na słabe działanie toksyczne substancji. W większości badań przeprowadzonych w warunkach in vitro i in vivo nie stwierdzono działania genotoksycznego kwasu propionowego. W następstwie przewlekłego podawania kwasu propionowego z paszą stwierdzono zmiany przednowotworowe i nowotworowe zlokalizowane w przedżołądku gryzoni oraz spontaniczną hiperplazję śluzówki przełyku u psów. Po zaprzestaniu podawania paszy z dodatkiem kwasu propionowego stwierdzono ustępowanie zmian hiperplastycznych śluzówki. Wspomniane zmiany wiąże się z działaniem drażniącym kwasu propionowego na śluzówkę przedżołądka, co prowadzi do stymulacji zmian rozrostowych. W badaniach na szczurach i myszach nie stwierdzono cech działania embriotoksycznego i zaburzeń rozwojowych u potomstwa narażonych zwierząt. Wyniki ograniczonych badań toksykokinetycznych wskazują że metabolizm kwasu propionowego przebiega podobnie jak przemiany metaboliczne kwasów tłuszczowych o nieparzystej liczbie atomów węgla. Część propionianu może być włączona do różnych składników organizmu bądź poprzez przemiany w cyklu kwasów trójkarboksylowych ulega utlenieniu do dwutlenku węgla i wody. Nie ma danych o następstwach łącznego działania toksycznego kwasu propionowego i innych czynników. Na podstawie zebranych informacji zaproponowano, aby wartość NDS dla kwasu propionowego na stanowiskach pracy ustalić na poziomie 30 mg/m3. Jako wartość NDSCh arbitralnie przyjęto stężenie 45 mg/m3. Nie ma podstaw merytorycznych do ustalenia wartości DSB.

EN

In ambient temperature, propionic acid is a colourless oily liquid. Propionic acid and its so-dium and calcium salts are used mainly as antimoulding agents, fungicides, and conservants of grain and wood. There are no reports concerning acute and chronic poisonings due human exposure to propionic acid. Experimental data suggest that propionic acid and its sodium and calcium salts are no toxic or harmful substances. Limited experimental data indicate that propionic acid is characterised by irritative action. Taking into account the value of RD50, established on mice, equal 1161 mg/m3 and assuming that MAC value may be into range 0,01 and 0,1 RD50, the MAC of 30 mg/m3 has been recommended. To avoid irritative reactions in work-place environments where propionic acid is being produced or used, MAC-STEL of 45 mg/mJ has been recommended.

Słowa kluczowe

PL

kwas propionowy; narażenie zawodowe; działanie rakotwórcze

EN

propionic acid; occupational exposure; toxycokinetics

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2002
• Tom: Nr 3 (33)
• Strony: 139--155
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Rolecki R.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. św. Teresy 8

Bibliografia

• 1. Basler A., Von der Hude w., Scheutwinkel M. (1987) Screening of the food additive propionic acid for gendtoxicproperties. Fd. Chem. Toxic. 25 (4), 287-290.
• 2. Brass E.P., Beyerinck R.A. (1988) Effects of propionate and carnitine on the hepatic oxidation of short-rand medium-chain-length fatty acids. Bichem J. 250, 819-825.
• 3. Bueld J.E., Netter K.J. (1993) Factors affecting the distribution of ingested propionic acid in the forestomach. Fd. Chem. Toxic. 31(3),169-176.
• 4. Bueld J., Bannenberg G., Netter K.J. (1996) Effects of propionic acid and pravastatin on HMG- Co reductase activity in relations to forestomach lesions in the rat. Pharmacol. Toxicol. 78 (4), 229- 324.
• 5. Calori-Domingues M.A., Fonseca H. (1995) Laboratory evaluation of chemical control of aflatoxi production in unshelled peanuts (Arachis hypogaea L). Food Add. Cont. 12(3),347-350.
• 6. Clayson D.B. i in. (1991) Early indicators of potential neoplasia produced in the rat forestomach b non-genotoxic agents: the importance of induced cellular proliferation. Mutat. Res. 248,321- 33l.
• 7. Davenport H. W. (1964) Gastric mucosal injury by fatty and acetyl salicylic acids. Gastroenterology 46,245- 253
• 8. Gesundheitsschadliche Arbeitstoffe Toxicologisch-arbeitsmedizinische Begrlindung von MAKwerten (1985/1986) Propionsäure , 11 lieferung, Würzburg,
• 9. Griem W. (1985) Study of the tumórigenic effect of propionic acid on the forestomach of mucosa of rats. Bundesgesundheisblatt 28, 322-327.
• 10. Guide to occupational exposure values (1998) Compiled by ACGIH.
• 11. Harrison P.T.e. (1992) Propionic acid and the phenomenon of rodent forestomach tumorogenesis: A review. Fd. Chem. Toxic. 30 (4), 333-340.
• 12. Harrison P.T.C., Grasso P., Badescu V. (1991) Early changes in the forestomach of rats, mice and hamsters exposed to dietary propionic and butyric acid. Fd. Chem. Toxic. 29 (6), 367-371.
• 13. HSDB (1998) Hazardous Substances Data Bank. National Library of Medicine, Bethesda, Maryland (CD-ROM Version). Micromedex, Inc., Denver, Colorado.
• 14. IUCLID (1996) International Uniform Chemical Information Database. European Chemicals Bureau Existing Chemicals. Edition 1.
• 15. Leung Hon- Wing, Paustenbach D.J. (1990) Organic acids and bases: Review of toxicological studies. Am. J. Ind. Med. 18, 717- 735.
• 16. Melnikova A. P., Tokanova St. Je. (1983) Biologiceskoe deistvie propionovogo aldehyda i propionovoi kisloty na organizm eksperymentalnyh zivotnyh. Gig. Sanit. 4, 74-76.
• 17. Patty’s Industrial hygiene and toxicology (1982) 3rd rev. ed. Clayton G.D. Clayton F. E. Ed., Volume 2C, A Wiley-Interscience Publ. John Wiley and Sons, New York 4904- 4913.
• 18. Ranzani M.R. T. C; Fonseca F. (1995) Mycological evaluation of chemically-treated unshelled peanuts Food Additives and Contaminants 12 (3), 343-346.
• 19. Rodrigues C. i in. (1986) Short-term effects of various phenols and acids on the Fischer 344 maIe rat forestomach epithelium. Toxicology 38,103-117.
• 20. Schaper M. (1993) Development of a database for sensory irritants and its use in establishing occupational exposure limits. Am. Ind. Ryg. Assoc. J. 54,488-544.
• 21. Smyth, Jr., H. F. i in. (1962) Range-finding toxicity data: List II. Am. Ind. Ryg. Assoc. 23, 95-107.
• 22. Szczepetova G.A. (1969) Gigieniceskoe normirovanie soderzania propionovoi kisloty i jejo natrievoi soli v vodoemah. Gig. Sanit. 35 (3), 96-98.
• 23. The Merck Index (1996) An encyclopaedia of chemicals, drugs, and biologicals. Budavari S. Ed., 12th ed., Merck and Co., Inc., Whitehouse Station, NJ.
• 24. Tokanova S.J. (1981) Biologiceskoe dejstvije i gigieniceskaja ocenka propionovogo aldehyda i propionovoj kisłoty kak zagraznitelej vozducha naselennych miest. Gig. Sanit.
• 25. Threshold limit values for chemical substances and physical agents (1998) Biological exposure indices, ACGIH.
• 26. TLVs® and other occupational exposure values (1996) ACGIH.
• 27. Toxicological evaluation of some additives including anticaking agents, antimicrobials, antioxidants, emulsifiers and thickening agents (1974) Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives. FAO Nutr. Mtg. Rep. Ser. no. 53, 110- 118.
• 28. Winter S.M. i in. (1992) Identification and comparison of the urinary metabolites of (1,2,3- 13C3)acrylic acid and (l,2,3-13C3)propionic acid in the rat by homonuclear magnetic resonance spectroscopy.Drug. Metab. Dispos. 20(5), 665-672.