Międzyodrze: an example of diverse economic and nature-related activities in the part of the Lower Odra Valley

• Autorzy: Dąbkowski S. L. , Wesołowski P. , Brysiewicz A. , Humiczewski M.

Identyfikatory

DOI

10.1515/jwld-2017-0045

Warianty tytułu

PL

Międzyodrze jako przykład zmienności wykorzystania gospodarczego i przyrodniczego części Doliny Dolnej Odry

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Międzyodrze is an area in Lower Odra Valley, from the fork of the riverbed to Szczecin, with the islands between the Odra River and Lake Dąbie. In the past, it has served primarily as a waterway route and now serves a variety of economic and nature-related functions. This paper presents the historical and present role of Międzyodrze, taking into account the specific natural values of the Lower Odra Valley, hydrography, hydrology and soil conditions. In the area of Międzyodrze, there are basically three types of organic matter and the nature’s point of view, the area is rich in flora and fauna. The current stimulation to activity of Międzyodrze is to take account of the needs of the natural environment, tourism and recreation, while improving the hydrological and retention potential of the area. Exceptional natural values, complicated hydraulic system of canals, the complexity of hydrological phenomena and the specificity of soils make the selection of activities aimed at achieving the objectives of area revitalization requires comprehensive environmental and hydrological analyses as well as economic analyses. The paper outlined the range of difficulties encountered by this assessment.

PL

Międzyodrze to obszar w Dolinie Dolnej Odry, od rozwidlenia koryta do Szczecina, wraz z wyspami pomiędzy Odrą i jeziorem Dąbie. W przeszłości służyło głównie jako szlak transportu wodnego, a obecnie pełni różnorodne funkcje gospodarcze i przyrodnicze. W pracy scharakteryzowano historyczną oraz obecną rolę Międzyodrza z uwzględnieniem specyficznych walorów przyrodniczych Doliny Dolnej Odry, hydrografii, hydrologii i warunków glebowych. Na obszarze Międzyodrza występują zasadniczo trzy rodzaje utworów organicznych (mada właściwa na torfie, gleba torfowa saprowa typowa, gleba torfowa limnowo-saprowa), a z przyrodniczego punktu widzenia obszar charakteryzuje się bogactwem flory i fauny. Prowadzona obecnie aktywizacja Międzyodrza ma uwzględniać potrzeby środowiska przyrodniczego, turystki i rekreacji, a jednocześnie poprawić potencjał hydrologiczny i retencyjny obszaru. Wyjątkowe walory przyrodnicze, skomplikowany system hydrauliczny kanałów, złożoność przebiegu zjawisk hydrologicznych oraz specyfika gleb sprawiają, że wybór działań zmierzających do osiągnięcia celów rewitalizacji obszaru wymaga wszechstronnych analiz przyrodniczo-hydrologicznych, a także analiz ekonomicznych. W pracy zarysowano zakres trudności w przeprowadzeniu takich analiz.

Słowa kluczowe

EN

activity; hydrography; hydrological conditions; Lower Odra Valley; Międzyodrze; natural conditions

PL

aktywizacja; dolina dolnej Odry; hydrografia; Międzyodrze; warunki hydrologiczne; warunki naturalne

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Journal of Water and Land Development
• Rocznik: 2017
• Tom: no. 34
• Strony: 117--129
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Dąbkowski S. L.

• Institute of Technology and Life Sciences, Falenty, al. Hrabska 3, 05-090 Raszyn, Poland

autor

Wesołowski P.

• Institute of Technology and Life Sciences, Kujawsko-Pomorski Research Centre, ul. Czesława 9, 71-504 Szczecin, Poland

autor

Brysiewicz A.

• Institute of Technology and Life Sciences, Kujawsko-Pomorski Research Centre, ul. Czesława 9, 71-504 Szczecin, Poland

autor

Humiczewski M.

• Voivodship Board of Land Reclamation and Waters in Szczecin, ul. Teofila Firlika 19, 71-637 Szczecin, Poland

Bibliografia

• BORÓWKA R.K., OSADCZUK A., WITKOWSKI A., WAWRZYNIAK-WYDROWSKA B., DUDA T. 2005. Late Glacial and Holocene depositional history in the eastern part of the Szczecin Lagoon (Great Lagoon) basin – NW Poland. Quaternary International. Vol. 130. Iss. 1 p. 87–96.
• BPWM Oddział Poznań 1958. Studia i założenia projektowe aktywizacji gospodarczej Międzyodrza [Studies and assumptions of the economic activation of Międzyodrze]. Typescript.
• BUCHHOLZ W. 1991. Monografia Dolnej Odry. Hydrologia i hydrodynamika [Lower Odra monograph. Hydrology and hydrodynamics]. Gdańsk. PAN. Prace Instytutu Budownictwa Wodnego PAN. No. 25. ISSN 0860-3413 pp. 103.
• BUCHHOLZ W. 2007. Warunki hydrologiczne estuarium Odry [Hydrological conditions of the Odra estuary] [online]. [Conference papers: Regional problems of water management and hydrotechnics] Available at: http://kbw.zut.edu.pl/Publikacje/Publikacje_Konferencja_2007/Buchholz2.pdf
• CHALFEN M., ŁYCZKO W., PŁYWACZYK L. 2014. The prognosis of influence of the Oder River waters dammed by Malczyce barrage on left bank areas. Journal of Water and Land Development. No. 21 (IV–VI) p. 19–27. DOI 102478/jwld-2014-0010.
• CZERNIEJEWSKI P. 2002. Analiza i ocena presji połowów wędkarskich na pogłowie ryb w wodach Międzyodrza [Analysis and assessment of fishing pressures on fish stocks in the waters of Międzyodrze]. Magazyn Przemysłu Rybnego. Nr 3 (27) p. 20–22.
• DOBRACKI R., PIOTROWSKI A. 2002. Geomorfologia i geologia doliny Dolnej Odry. W: Dolina Dolnej Odry – Monografia przyrodnicza Parku Krajobrazowego [Geomorphology and geology of the Lower Odra Valley. In: Lower Odra Valley – Nature monograph of the Landscape Park]. Ed. J. Jasnowska. Szczecin. STN p. 33–52.
• DUDA T., BORÓWKA R.K. 2007. Zmiany w krajobrazie Doliny Dolnej Odry na tle rozwoju paleogeograficznego regionu [Changes in the landscape of the Lower Oder Valley against the background of the paleogeographical development of the region]. Doliny Rzeczne, Przyroda-Krajobraz-Człowiek. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego. T. 7 p. 210–218.
• DYBKOWSKA-SENEK D. 1996. Możliwości wykorzystania rejonu Międzyodrza dla poprawy jakości wód Odry Etap III [Possibilities of using the Międzyodrze region for the improvement of the quality of the Odra waters Stage III]. Oprac. dla Instytutu Morskiego w Gdańsku, Oddział w Szczecinie. Typescript.
• JASNOWSKI M. 2002. Studium projektowe utworzenia Polsko-Niemieckiego Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry. W: Dolina Dolnej Odry – Monografia przyrodnicza Parku Krajobrazowego [Study design of the creation of the Polish-German National Park of the Lower Oder Valley. In: Lower Odra Valley – Nature monograph of the Landscape Park]. Polska część projektu. Ed. J. Jasnowska. Szczecin. STN p. 15–31.
• JURCZUK S. 1977. Ekspertyza w zakresie osiadania powierzchni terenu, dopuszczalnych stanów wody gruntowej oraz dawek nawodnienia podsiąkowego gleb Międzyodrza [Expertise on land subsidence, permissible groundwater conditions and inoculum doses of soil Międzyodrze]. Typescript. Falenty. IMUZ.
• KOMPOWSKI A., NEJA Z. 1999. The Międzyodrze ichthyofauna as caught by various gear. Balic Coastal Zone. Vol. 3 p. 103–112.
• KOWALSKI W.W.A., WRÓBEL M. 2011. Potamogeton nodosus Poir. (=P. fluitans Roth p.p.) i zbiorowiska pleustofitów w wodach przybrzeżnych Odry zachodniej pod Szczecinem [Potamogeton nodosus Poir. (= P. fluitans Roth p.p.) and the pestilent communities in the coastal waters of the Western Oder near Szczecin]. Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis. Agricultura, Alimentaria, Piscaria et Zootechnica. Vol. 289. Iss. 19 p. 75–82.
• KRZYWONOS K., DURKOWSKI T., WESOŁOWSKI P. 1978. Badania glebowo-wodne do projektu melioracji Międzyodrza. Etap drugi: Określenie współczynników filtracji i parametrów do ustalenia wielkości osiadania torfów na terenie Międzyodrza [Soil and water studies for the melioration project of Międzyodrze. Stage two: Determination of filtration coefficients and parameters to determine the size of settling of peat in the area of Międzyodrze]. Typescript. Falenty. IMUZ pp. 101.
• KRZYWONOS K., DURKOWSKI T., WESOŁOWSKI P. 1979. Badania glebowo-wodne do projektu melioracji Międzyodrza [Soil and water studies for the melioration project of Międzyodrze]. Typescript. Falenty. IMUZ.
• KUPIEC M., PIEŃKOWSKI P. 2010. Sukcesja zadrzewień i zakrzewień w obrębie parku krajobrazowego i parku narodowego Doliny Dolnej Odry [Succession of trees and bushes within the landscape park and the Lower Oder Valley National Park]. Problemy Ekologii Krajobrazu. Vol. 26 p. 223–229.
• LEOPOLD M., BNIŃSKA M. 1987. Ocena presji połowów wędkarskich na pogłowie poszczególnych gatunków ryb w wodach Polski – konsekwencje gospodarcze [Evaluation of fishing pressure on the fish species in Polish waters – economic consequences]. Roczniki Nauk Rolniczych. Vol. 2 p. 43–69.
• ŁAWICKI Ł., MARCHOWSKI D., MRUGOWSKI W., NIEDŹWIECKI S., KALICIUK J., ŚMIETANA P., WYSOCKI D. 2007. Awifauna Międzyodrza w latach 1994–2006 [Avifauna Międzyodrze in the years 1994–2006]. Notatki Ornitologiczne. Vol. 48. Iss. 1 p. 38–54.
• NEJA Z. 2011. Charakterystyka ichtiofauny i rybactwa w wodach Międzyodrza [Characteristics of ichthiofauna and fisheries in the waters of Międzyodrze]. Szczecin. ZUT. Wydaw. Uczel. ISBN 9788376630724 pp. 193.
• OKRUSZKO H. 1976. Zasady rozpoznania i podziału gleb hydrogenicznych z punktu widzenia potrzeb melioracji. W: Materiały pomocnicze do badań gleboznawczych przy projektowaniu melioracji [Principles of recognition and division of hydrogenic soils from the point of view of melioration needs. In: Auxiliary materials for soil research in melioration design]. Ed. H. Okruszko. Biblioteczka Wiadomości IMUZ. Nr 52 p. 7–54.
• OLSZEWSKA B., PŁYWACZYK L., ŁYCZKO W. 2014. The functioning of drainage canal near barrage “Brzeg Dolny” on the Odra River in 1971–2009. Journal of Water and Land Development. No. 22 p. 61–66. DOI 102478/jwld-2014-0023.
• PASZKOWSKI Z. 2009. Planowanie transformacji szczecińskich wysp Międzyodrza [Planning the transformation of Szczecin's islands of the Odra River]. Przestrzeń i Forma. T. 12 p. 355–374.
• PTG 2011. Systematyka gleb Polski [Soil classification of Poland]. Roczniki Gleboznawcze. Soil Science Annual. Warszawa. Wydaw. „Wieś Jutra”. T. 62. Nr 3. ISSN 2300-4975 pp. 193.
• SAROSIEK L. 1993. Zagrożenia Parku Krajobrazowego Międzyodrze [Threats of Międzyodrze Landscape Park]. Aura Ochrona Środowiska. Nr 4 p. 12–13.
• TOMIAŁOJĆ L., STAWARCZYK T. 2003. Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany [Avifauna of Poland. Arrangement, abundance and change]. Wrocław. PTPP „pro Natura”. ISBN 839196261X pp. 870.
• TRZEBIATOWSKI R. 1999. Occurrence, catches and protecttion policies of ichthyofauna in Lower Oder Valley Landscape Park waters in relations to environmental conditions on 1982–1996, a review. Limnologie Aktuell. Vol. 9 p. 387–406.
• URBAŃSKI M. 2004. Międzyodrze ziemia pozyskana [Międzyodrze land reclaimed]. Gryfiński Kwartalnik Historyczny. Nr 7 p. 47–64.
• URBAŃSKI M. 2005. Międzyodrze – ziemia pozyskana. Zagospodarowanie Dolnej Odry między Widuchową a Szczecinem, ze szczególnym uwzględnieniem budowli hydrotechnicznych. W: Plejstoceńskie i holoceńskie przemiany środowiska przyrodniczego Polski [Międzyodrze land reclaimed. Development of Lower Oder between Widuchowa and Szczecin, with particular emphasis on hydrotechnical structures. In: Pleistocene and holocene transformations of the Polish natural environment]. Ed. R.K. Borówka. Szczecin. Oficyna IN PLUS pp. 82.
• WESOŁOWSKI P., CHURSKI T. 1981. Zawartość makroi mikroelementów glebach hydrogenicznych na terenie Międzyodrza [The content of macro- and micronutrients of hydrogenic soils in Międzyodrze]. Opracowanie dla Woj. Zarządu Inwestycji Rolniczych w Szczecinie. Typescript pp. 26.
• WESOŁOWSKI P., CHURSKI T. 1983. Mikroskładniki w glebach „Międzyodrza” [Microspheres in soils “Międzyodrze”]. Aura. Ochrona środowiska człowieka. Nr 6 p. 22–23.
• WESOŁOWSKI T., WINIECKI A. 1988. Tereny o szczególnym znaczeniu dla ptaków wodnych i błotnych w Polsce [Areas of particular importance for water and marsh birds in Poland]. Notatki Ornitologiczne. Nr 29 p. 3–27.
• ZIARNEK K., ZIARNEK M. 2002. Szata roślinna wód Parku Krajobrazowego Doliny Dolnej Odry. W: Dolina Dolnej Odry – Monografia przyrodnicza Parku Krajobrazowego [Vegetation of the Lower Odra Valley Landscape Park. In: Nature monograph of the Landscape Park]. Ed. J. Jasnowska. Szczecin. STN p. 263–266.
• ZYSKA P., ZYSKA W. 2002. Park Krajobrazowy Doliny Dolnej Odry jako środowisko życia zwierząt kręgowych. W: Dolina Dolnej Odry – Monografia przyrodnicza Parku Krajobrazowego [Lower Odra Valley Landscape Park as a living environment of vertebrate animals. In: Nature monograph of the Landscape Park]. Ed. J. Jasnowska. Szczecin. STN p. 267–277.
• ZZMiUW 2016. Przywrócenie walorów przyrodniczych Doliny Dolnej Odry poprzez poprawę zdolności retencyjnych i przeciwpowodziowych Międzyodrza [Restoring the natural values of the Lower Odra Valley by improving the retention and flood retention capacity of Międzyodrze]. Materiały udostępnione. Szczecin. Zachodniopomorski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Szczecinie.