Badania sedymentologiczne współczesnych osadów deluwialnych i ich znaczenie w ocenie dynamiki procesów erozji gleby na przykładzie Pojezierza Suwalskiego

• Autorzy: Smolska E.

Warianty tytułu

EN

Assesment of soil erosion processes based on sedimentological analyses of contemporary deluvial sediments on the example of the Suwałki Lakeland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Research on soil erosion undertaken on selected slopes of the Suwałki Lakeland (NE Poland) in years 1986-1989, 1998-1999 and in 2007 allowed to determine features of deposits transported and deposited within the slopes. Sedimentological analyses were used and following granulometric indices calculated: mean grain size diameter, sorting and skewness. Organic matter content was also determined by loss on ignition. Size of mineral grains (Mz and d-5%) were analysed in relation to rainfall erosivity. Analyses of sediments originated from soil erosion supports previous findings regarding their structural and textural features. Granulometric composition of deluvial deposits is determined by the source material - soil cover. Analysed slope deposits were medium and weakly sorted and their skewness was positive which shows similarity to the slope soil cover. Deposits originated from rill erosion had skewness varying from slightly positive to slightly negative. Rainfall erosivity weakly correlates with the size of mineral grains transported and deposited. This is explained by the fact that transported material included not only separate grains but also grain aggregates and because the material partially originated from rainsplash. Following juxtaposition of sedimentological indices: Mz-σ1, Mz-Sk1, Sk1-σ1 and also Mz with loss on ignition proved helpful in determining conditions of the erosion-transportdeposition process. Multimodal frequency curves with a low amplitude of the modes are characteristic and typical for deluvial sediment. It is found that the minimum transport distance needed for registration of the process in sedimentological properties of the deposits is 30 m. Moreover, only rainfall of a high intensity was able to modify sedimentological proporties of the deposits.

Słowa kluczowe

PL

uziarnienie; deluwia; wskaźniki sedymentologiczne

EN

granulometry; deluvial deposits; sedimentological indexes

• Wydawca: Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
• Czasopismo: Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska
• Rocznik: 2008
• Tom: Vol. 17, No. 2
• Strony: 202--212
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz., wykr.

Twórcy

autor

Smolska E.

• Uniwersytet Warszawski Wydział Geografi i i Studiów Regionalnych Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa

Bibliografia

• BANASIK K., GÓRSKI D. 1993: Evaluation of rainfall erosivity for east Poland. W: Runoff and sediment yield modelling (RSY-93). Red. K. Banasik, A. Żbikowski. Wydaw. SGGW Warszawa: 129-134.
• BEUSELINCK L., STEEGEN A., GOVERS G., NATCHERGAELE J., TAKKEN I., POESON J. 2000: Characteristics of sediment deposits formed by intense rainfall events in small catchments in the belgian Loam Belt. Geomorphology 32: 69-82.
• BRYAN R.B. 2000: Soil erodobility and processes of water erosion on hillslope. Geomorphology 32: 385-415.
• CZYŻOWSKA E. 1996: Skutki geomorfologiczne i sedymentologiczne gwałtownej ulewy w dolinie Kalinki 15 września 1995 roku (Wyżyna Miechowska). Przegl. Geol. 44, 8: 813-816.
• CZYŻOWSKA E. 1997: Charakterystyka sedymentologiczna osadów deluwialnych, proluwialnych i aluwialnych. W: Rola gwałtownych ulew w ewolucji rzeźby Wyżyny Miechowskiej na przykładzie ulewy w dniu 15 września 1995 roku. Red. L. Starkel. Dokum. Geogr. IGiPZ PAN 8: 63-75.
• De PLOEY J. 1985: The origin of modern and old colluvium in the lightof a colluviation model. In: Recent trends in physical geography in Belgium. Study series of the Vrije Universiteit Brussel. Ed. M. van Molle. New Series 20: 157-171.
• DWUCET K., ŚNIESZKO Z. 1996: Redepozycyjna transformacja lessów i gleb nalessowych po gwałtownej ulewie w dniu 15 września 1995 roku na Wyżynie Miechowskiej. Przegl. Geol. 44 (8): 790-792.
• DWUCET K., ŚNIESZKO Z. 1997: Zmiany fi zykochemiczne cech lessów i gleb nalessowych po redepozycji spowodowanej gwałtowną ulewą. W: Rola gwałtownych ulew w ewolucji rzeźby Wyżyny Miechowskiej na przykładzie ulewy w dniu 15 września 1995 roku. Red. L. Starkel. Dokum. Geogr. IGiPZ PAN 8: 76-85.
• FOLK R.L., WARD W. 1957: Brazos River bar: a study in the significance of grain size paramaters. J. Sed. Petrol. 27, 3-26.
• FROEHLICH W., SŁUPIK J. 1980: Importance of splash in erosion process within a small flysch catchment basin. Stud. Geomorph. C.-Balcan. 14: 77-112.
• GABRIELS D. 1999: The effect of slope lenght on the ammount and size distribution of eroded silt loam soils: short slope laboratory experiments on interrill erosion. Geomorphology 28: 169-172.
• GOVERS G. 1985: Selectivity and transport capacity of thin flows in relation to rill erosion. Catena 12: 35-49.
• GRADZIŃSKI R., KOSTECKA A., RADOMSKI A., UNRUG R. 1986: Zarys sedymentologii. Wydaw. Geologiczne, Warszawa.
• JAHN A. 1968: Selektywna erozja gleb i jej znaczenie w badaniach geomorfologicznych. Przegl. Geogr. 40, 3: 419-424.
• LEGOUT C., LEGUÉDOIS S., LE. BISSONNAIS Y., MALAN ISSA O. 2005: Splash distance and size distributions for various soils. Geoderma 124: 279-292.
• LUK S.-H. 1983: Effect of agregate size and microtopography on rainwash and rainsplash erosion. Z. Geomorph. 27: 283-295.
• MEYER L.D., LINE D.E., HARMON W.C. 1992: Size characteristics of sediment from agricultural soils. J. Soil Water Cons. 47 (1): 107-111.
• MYCIELSKA-DOWGIAŁŁO E. 1995: Wybrane cechy teksturalne i ich wartość interpretacyjna. W: Badania osadów czwartorzędowych. Wybrane metody i interpretacja wyników. Red. E. Mycielska-Dowgiałło, J. Rutkowski. Wydaw. WGiSR, Warszawa: 29-105.
• MYCIELSKA-DOWGIAŁŁO E. 2007: Metody badań cech tekstualnych osadów klastycznych i wartość interpretacyjna wyników. W: Badania cech tekstualnych osadów czwartorzędowych i wybrane metody oznaczania ich wieku. Red. E. Mycielska-Dowgiałło, J. Rutkowski. Wydaw. SWPR, Warszawa: 95-180.
• RACINOWSKI R., SZCZYPEK T., WACH J. 2001: Prezentacja i interpretacja wyników badań uziarnienia osadów czwartorzędowych. Wydaw. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• SINKIEWICZ M. 1998: Rozwój denudacji antropogenicznej w środkowej części Polski północnej Red. W. Niewiarowski Wydaw. UMK, Toruń.
• SLATTERY M.C., BURT T.P. 1997: Particle size characteristics of suspended sediment in hillslope runoff and stream flow. Earth Surf. Process. Landforms 22: 705-719.
• SMOLSKA E. 2003: Cechy deluwiów na przykładzie osadów stokowych pagórka w okolicy Łopuchowa na Pojezierzu Suwalskim. Prace i Studia Geogr. WGiSR 33: 45-57.
• SMOLSKA E. 2005: Znaczenie spłukiwania w modelowaniu stoków młodoglacjalnych (na przykładzie Pojezierza Suwalskiego). Wydaw. WGSR UW, Warszawa.
• STOCHLAK J. 1978: Struktury i tekstury młodoplejstoceńskich osadów deluwialnych. Biul. Inst. Geol. 306: 115-174.
• STOCHLAK J. 1996: Osady deluwialne nieodłączny efekt procesu spłukiwania i propozycja ich podziału. Ogólnop. Symp. Nauk. „Ochrona agroekosystemów zagrożonych erozją”. Prace Nauk. 2, Puławy: 111-132.
• TEISSEYRE A.K. 1994: Spływ stokowy i współczesne osady deluwialne w lessowym rejonie Henrykowa, na Dolnym Śląsku. Prace Geol.-Miner. 53.
• TWARDY J. 1995: Dynamika denudacji holoceńskiej w strefie krawędziowej Wyżyny Łódzkiej. Acta Geogr. Lodziensia 69.
• TWARDY J. 2003: Cechy sedymentologiczne neoholoceńskich osadów stokowych na Wyżynie Łódzkiej i ich wartość interpretacyjna. Prace i Studia Geogr. 33: 25-44.
• ZIEMNICKI S. 1978: Erozja wodna. PWRiL, Warszawa.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).