Ocena przydatności tomografii komputerowej w eksploracji urn ciałopalnych oraz interpretacji ich zawartości na przykładzie wybranego grobu ze stanowiska nr 1 w Pysznicy (woj. podkarpackie)

• Autorzy: Rogóż Joanna , Truszkiewicz Adrian

Warianty tytułu

EN

Assessment of the usefulness of computed tomography in the exploration of cremation urns and interpretation of their content on the example of a selected grave from site no. 1 in Pysznica (Podkarpackie Voivodeship)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Tematem i celem niniejszego artykułu jest przedstawienie tomografii komputerowej jako narzędzia do prowadzenia kontrolowanej eksploracji urn z ludzkimi szczątkami kostnymi, a także interpretacji jej zawartości (w kontekście archeologicznym – obrządku funeralnego, jak i antropologicznym). Eksploracja takich naczyń jest procesem nieodwracalnego naruszenia pierwotnego układu w ich wnętrzu. Dlatego znajomość składu kolejnych warstw przed przystąpieniem do tej czynności pozwala na ukierunkowaną pracę oraz na podjęcie pewnych interpretacji jeszcze przed makroskopowymi oględzinami zawartości kostnej. Dobór urn do badań dyktowany jest przede wszystkim stanem ich zachowania. Wybierane są te najmniej uszkodzone. Rezultaty przedstawiono na przykładzie jednej z trzech przebadanych urn ze stanowiska nr 1 w Pysznicy (woj. podkarpackie).

EN

The subject and the aim of this article is to present computed tomography as a tool for conducting controlled exploration of urns with human bone remains, as well as the interpretation of its content (in the archaeological context – funeral rite but also biological one). The exploration of such vessels is a process of irreversible violation of the original arrangement in their interior. Therefore, knowing the composition of subsequent layers before proceeding with this action allows for targeted work and for undertaking some interpretations even before the macroscopic examination of bone content. The selection of urns for research is primarily dictated by the state of their preservation. The least damaged are selected. The results are presented on the example of one of the three urns examined from site no. 1 in Pysznica (Podkarpackie Voivodeship).

Słowa kluczowe

PL

tomografia komputerowa; ciałopalenie; urna; antropologia fizyczna; archeologia

EN

computed tomography; cremation; urn; physical anthropology; archaeology

• Wydawca: Indygo Zahir Media
• Czasopismo: Inżynier i Fizyk Medyczny
• Rocznik: 2019
• Tom: Vol. 8, nr 6
• Strony: 441--443
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz., rys.

Twórcy

autor

Rogóż Joanna

• Instytut Archeologii, Uniwersytet Rzeszowski, ul. Stanisława Moniuszki 10, 35-015 Rzeszów

autor

Truszkiewicz Adrian

• Zakład Fotomedycyny i Chemii Fizycznej, Uniwersytet Rzeszowski, Al. mjr. W. Kopisto 2 a, 35-959 Rzeszów

Bibliografia

• 1. T. Anderson, C. Fell: Analysis of Roman Cremation Vessels by Computerized Tomography, Journal of Archaeological Science, 22(5), 1995, 609-617.
• 2. L. Harvig, N. Lynnerup, J. Amsgaard Ebsen: Computed tomography and computed radiography of late bronze age cremation urns from Denmark: an interdisciplinary attempt to develop methods applied in bioarchaeological cremation research, Archaeometry, 54(2), 2012, 369-387.
• 3. N. Lynnerup, H. Hjalgrim, L.N. Nielsen, H. Gregersen, I. Thuesen: Non-invasive Archaeology of Skeletal Material by CT Scanning and Three-dimensional Reconstruction, International Journal of Osteoarchaeology, 7, 1997, 91-94.
• 4. S.L. Cox: A Critical Look at Mummy CT Scanning, The Anatomical Record, 298(6), 2015, 1099-1110.
• 5. S.N. Saleem, Z. Hawass: Ankylosing Spondylitis or Diffuse Idiopathic Skeletal Hyperostosis in Royal Egyptian Mummies of the 18th–20th Dynasties? Computed Tomography and Archaeology Studies, Arthritis Rheumatol., 66(12), 2014, 3311-3316.
• 6. A. Urbanik: Comprehensive radiological examination, [w:] Mummy. Results of Interdisciplinary Examination, Kraków, 2001, 63-74.
• 7. A. Urbanik, R. Chrzan, W. Wojciechowski, H. Szymańska, K . Babraj, A. Czubak: Badanie mumii egipskich, Polski Przegląd Radiologii, 1, 2001, 79-83.
• 8. A. Urbanik, H. Szymańska, K. Babraj, R. Chrzan, W. Wojciechowski: Endoskopia TK z użyciem 3 D i wirtualnej endoskopii – nowa metoda w badaniu egipskich mumii, [w:] Book of Abstracts, RNSA Congress, Chicago, 1999, 523.
• 9. A. Urbanik: Ocena głów mumii egipskich przy pomocy TK, [w:] Streszczenia, Forum Diagnostyczne Schering AG, Sucha Beskidzka, 5, 2001, 193.
• 10. A. Urbanik, R. Chrzan, W. Wojciechowski, A. Czubak, H. Szymańska, K. Babraj: Przyżyciowa rekonstrukcja twarzy egipskiej mumii z użyciem 3D TK, bez rozwijania obiektu, [w:] Streszczenia, XXXVI Zjazd Radiologów Polskich, Lublin, 2001, 295.
• 11. A. Urbanik: Kompleksowe badania mumii egipskich z użyciem spiralnej tomografii komputerowej, [w:] Streszczenia, Seminarium Multidyscyplinarne badania nad mumią egipską Iset – Iri – Hetes, Muzeum Archeologiczne, Kraków, 1999.
• 12. A. Truszkiewicz, Z. Bober, A. Wojtasik, Ł. Ożóg, J. Rogóż: Metodyka badań techniką tomografii komputerowej urn kremacyjnych (popielnic), Inżynier i Fizyk Medyczny, vol. 7, 6/2018, 391-394.