Selen w perspektywie fortyfikacji roślin o znaczeniu gospodarczym dla Polski

• Autorzy: Darecki A. , Saeid A. , Górecki H.

Warianty tytułu

EN

Perspective of selenium fortifications of plants with economic importance to Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Selenium is an essential element for animals and human. Thus, its growing deficiency, observed since many years in many European countries leads to consider available strategies of rising selenium level in diet of local inhabitant and farm animals that may ensure safety and commonness of such solution. Agronomic fortification, as one of the way, has been successfully proven in other countries with similar problem like Finland, United Kingdom, Australia or New Zealand. While most of the food and feed consumed in Poland came from internal market, the implementation of this strategy in Poland may have beneficial effects on health of farm animals and local inhabitants. The most suitable plants for agronomic biofortification with selenium in Poland are crops, especially cereals and selected members of mustard plants. They have a great share in agriculture land in this country and what results from their metabolism, can assure biologically active, i.e. desired by final consumers, selenium compounds. Based on the current knowledge and experiences in biofortification of crops with selenium, a novel technology that increase selenium content in edible parts of plants of interest should be developed and implemented in Poland.

Słowa kluczowe

PL

selen; biofortyfikacja agronomiczna; żywność; niedobór mikroelementów

EN

selenium; agronomic biofortification; food; microelement deficiency

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Chemiczne
• Czasopismo: Wiadomości Chemiczne
• Rocznik: 2015
• Tom: [Z] 69, 11-12
• Strony: 1067--1081
• Opis fizyczny: Bibliogr. 64 poz.

Twórcy

autor

Darecki A.

• Politechnika Wrocławska Wydział Chemiczny, Zakład Zaawansowanych Technologii Materiałowych ul. Smoluchowskiego 25, 50-372 Wrocław

autor

Saeid A.

• Politechnika Wrocławska Wydział Chemiczny, Zakład Zaawansowanych Technologii Materiałowych ul. Smoluchowskiego 25, 50-372 Wrocław

autor

Górecki H.

• Politechnika Wrocławska Wydział Chemiczny, Zakład Zaawansowanych Technologii Materiałowych ul. Smoluchowskiego 25, 50-372 Wrocław

Bibliografia

• [1] H. Bowen, Environmental chemistry of the elements, New York, Academic Press, 1979.
• [2] FAO/WHO, Expert consultation on human vitamin and mineral requirements, 2000, Chapter 15: Selenium.
• [3] A. Kyriakopoulos, D. Behne, Reviews of Physiology, Biochemistry and Pharmacology, 2002, 145, 37.
• [4] M. Rayman, Lancet, 2000, 356, 233.
• [5] C. Reily, Selenium in food and health, 2nd edition, Blackie Academic and Professional, London 2006.
• [6] B. Lacey, R. Hondal, Biochemistry, 2008, 47, 12810.
• [7] M. Maines, A. Kappas, Proc. Natl. Acad. Sci. USA., 1976, 3(12), 4428.
• [8] S. Ryter, R. Tyrrell, Free Radic. Biol. Med., 2000, 8, 289.
• [9] P. Zagrodzki, Postępy Hig. Med. Dośw., 2004, 58, 140.
• [10] C. Wilber, Clinical Toxicology, 1980, 17, 171.
• [11] CCME – Canadian Council of Ministers of the Environment, 2009, PN 1438, [dostęp: 2014-05-20]. Dostępny w Internecie: www.ccme.ca/assets/pdf/soqg_se_scd_1438.pdf.
• [12] C. Reily, The nutritional trace elements, Blackwell Publishing 2004.
• [13] M. Rayman, Proc. Nutr. Soc, 2005, 62, 527.
• [14] J. Nève, Journal of Cardiovascular Risk, 1996, 3(1), 42.
• [15] P. Chariot, O. Bignani, Muscle Nerve, 2003, 27(6), 662.
• [16] F. Fordyce, Essentials of Medical Geology, Impacts of the Natural Environment on Public Health, Elsevier Academic Press, Boston, San Diego, London, 2005.
• [17] M. Navarro-Alarcon, M. Lopez-Martinez, Sci. Total. Environ., 2000, 249, 347.
• [18] L. Savarino, Experimental Gerontology, 2001, 36, 327.
• [19] S. Gao, Am. J. Epidemiol., 2007, 165(8), 955.
• [20] J.K. MacFarquhar, Archives of Internal Medicine, 2010, 170(3), 256.
• [21] K. Schwarz, C. Foltz, Journal of the American Chemical Society, 1957, 79, 3292.
• [22] A. Kabata-Pendias, H. Pendias, Biogeochemia pierwiastków śladowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
• [23] Ochrona Środowiska, Główny Urząd Statystyczny, 2012, Warszawa, [dostęp: 2014-05-20]. Dostępny w Internecie: www.stat.gov.pl.
• [24] M. Broadley, M.C. Meacham, Proceedings of the Nutrition Society, 2006, 65, 169.
• [25] K. Borowska K., Distribution of total and the DTPA-extractable selenium in soil profiles from Kujawy Upland (Poland), XVI Congress of the International Society of Soil Science, Symposium No: 6, 1998.
• [26] R. Markiewicz, A. Gutowska, Fresen. Environ. Bull., 2010, 19, 372.
• [27] B. Dębski, A. Kryński, K. Skrzymowska, Proceeding of the International Congress on Animal Hygiene (ISAH), 2005, 2, 442.
• [28] S. Grzebuła, Studia nad pokarmową dystrofią mięśni u źrebiąt, Rozprawa habilitacyjna. Akademia Rolnicza, Lublin, 1989.
• [29] W. Wasowicz, J. Tomczak, Toxicology Letters, 2003, 137, 95.
• [30] M. Jarosz, B. Bułhak-Jachymczyk, Normy żywienia człowieka, PZWL, Warszawa, 2008.
• [31] B. Kłapcińska, S. Poprzęcki, A. Danch, 2006, Polish J. of Environ. Stud., 2006, 15(5), 753.
• [32] SCF, Opinion of the Scientific Committee on Food on the Tolerable Upper Intake Level of Selenium, SCF/CS/NUT/UPPLEV/25 Final, 1-18, 2000, [dostęp: 2014-05-20]. Dostępny w Internecie:www.ec.europa.eu/food/fs/sc/scf/out80g_en.pdf.
• [33] C. Thiry, A. Ruttens, L. De Temmerman, Y. Schneider, Food Chemistry, 2012, 130, 767.
• [34] Z. Pedrero, Y. Madrid, Anal. Chim. Acta, 2009, 634, 135.
• [35] DYREKTYWA NR 2002/46/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 10 czerwca 2002 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do suplementów żywnościowych.
• [36] ROZPORZĄDZENIE NR 1831/2003 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 22 sierpnia 2003 r. w sprawie dodatków stosowanych w żywieniu zwierząt.
• [37] W.G. Jaffe, Plant Food Hum. Nutr., 1973, 23, 191.
• [38] R. Hathaway, G. Pirelli, W. Mosher, J. Oldfield, Department of Animal Sciences, Oregon State University, 2004, 1-15.
• [39] M. Eurola, Agrifood Research Reports No. 69, 2005.
• [40] Y. Wang, X. Wang, S. Ngai, Y Wong, J. Proteome Res., 2013, 12(2), 808.
• [41] G. Alfthan, A. Aro, Proceedings Twenty years of selenium fertilization, Merja Eurola (Red.), Finland 2005.
• [42] Powszechny Spis Rolny 2010 – Uprawy rolne i wybrane elementy metod produkcji roślinnej, Głowny Urząd Statystyczny, Warszawa, 2011, [dostęp: 2014-05-20]. Dostępny w Internecie: www.stat.gov.pl.
• [43] N. Terry, A. Zayed, M. De Souza, A. Tarun, Annual Review of Plant Physiology and Plant Molecular Biology, 2000, 51, 401.
• [44] H. Mayland, L. Gough, K. Stewart, Proc. of 1990 Billings Land Reclamation Symposium. USAMT-Billings, 1991.
• [45] H. Li, S. McGrath, F. Zhao, New Phytologist, 2008, 178, 92.
• [46] P. White, M. Broadley, New Phytol., 2009, 182(1), 49.
• [47] B. Patterson, P. Taylor, Am. J. Clin. Nutr., 1989, 257, 556.
• [48] C. Swanson, K. Helzsouer, Am. J. Clin. Nutr., 1991, 54, 917.
• [49] G. Banuelos, G. Schrale, California Agriculture, 1989, 19.
• [50] T. Sors, D. Ellis, D. Salt, Photosynthesis Research, 2005, 86 (3), 373.
• [51] T. Ylaranta, Ann. Agr. Finn., 1983, 22, 166.
• [52] B. Patorczyk-Pytlik, A. Zimoch, E. Szumińska, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, 2009, 573.
• [53] R.L. Mikkelsen, H.F. Wan, Plant and Soil, 1990, 121, 151.
• [54] M. Čuvardić, Proceedings for Natural Sciencies, Matica Srpska. Novi Sad, 2003, 104, 23.
• [55] M. Seppanen, J. Kontturi, I. Heras, Y. Madrid, C. Camara, H. Hartikainen, Plant and Soil, 2010, 337 (1-2), 273.
• [56] H. Hartikainen, Journal of Trace Elements in Medicine and Biology, 2005, 18, 309.
• [57] G. Lyons, Y. Genc, K. Soole, Plant Soil, 2009, 318, 73.
• [58] P. Koivistoinen, J. Huttunen, Ann Clin Res., 1986, 18(1), 7.
• [59] J. Watkinson, N Z Vet J., 1983, 31(5), 78.
• [60] M. Eurola, V. Hietaniemi, M. Kontturi, H. Tuuri, A. Kangas, Agricultural and Food Science, 2004, 13, 46.
• [61] Soil Guideline Values for selenium in soil, Science Report SC050021 / Selenium SGV, 2009, [dostęp: 2014-05-20]. Dostępny w Internecie: www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/313881/scho0309bpqh-e-e.pdf.
• [62] R. Graham, R. Welsh, D. Saunders, Advances in Agronomy, 2007, 92, 1.
• [63] D. Wang, G. Alfthan, Applied Geochemistry, 1993, 2, 87.
• [64] UK National Food Survey, Ministry of Agriculture, Fisheries and Food, London, 1995, [dostęp:2014-05-20]. Dostępny w Internecie: www. discover.ukdataservice.ac.uk/