Analiza warunków rekreacji w zbiorniku Tresna na podstawie oceny stanu żyzności wody zbiornikowej

• Autorzy: Jachniak Ewa

Identyfikatory

DOI

10.36119/15.2023.12.23

Warianty tytułu

EN

Analysis of the recreation conditions in the Tresna reservoir based on the assessment of the fertility state of reservoir water

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem badań była analiza warunków rekreacji w wodach zbiornika Tresna na podstawie oceny stopnia żyzności i jej zmian w wodach zbiornikowych. Ze względu na wodociągową rolę ostatniego zbiornika kaskady rzeki Soły (zbiornik Czaniec), wyżej położone zbiorniki w kaskadzie (Tresna i Porąbka) powinny mieć dobrą jakość wody. Rekreacyjne wykorzystanie zbiornika Tresna również obliguje do jego ochrony. Stan troficzny wód zbiornikowych oszacowano na podstawie stężeń chlorofilu a oraz wielkości biomasy i składu taksonomicznego glonów planktonowych. Badania prowadzono w 2021 r. w sezonie wegetacyjnym w trzech punktach badawczych (rejonie Zarzecza, rejonie wpływu rzeki Łękawki oraz rejonie zapory). Stężenia chlorofilu a oraz biomasy były większe w rejonie Zarzecza oraz zapory i latem przekraczały wartości graniczne dla eutrofii, najniższe z kolei w rejonie dopływu rzeki Łękawki do zbiornika (w większości okresu badawczego utrzymywały się one w granicach oligotrofii i mezotrofii). Okresowy wzrost żyzności wody do poziomu eutrofii wskazuje, że wody zbiornikowe powinny być kontrolowane, zwłaszcza latem, ze względu na bezpieczeństwo sanitarne osób wypoczywających.

EN

The aim of this research was to analysis of the recreation conditions in the Tresna reservoir water based on the assessment of the degree of fertility and its changes in the reservoir water. Due to the water supply role of the last reservoir in the cascade of the Soła River (the Czaniec Reservoir), the reservoirs situated higher in the cascade (Tresna and Porąbka) should have good water quality. Recreational use of the Tresna Reservoir also obliges to protect it. The trophic state of reservoir water was estimated on the basis of chlorophyll a concentrations and planktonic algae biomass and their taxonomic composition. The research was conducted in 2021 during the growing season at three research points (in the area of Zarzecze, the area of influence of the Łękawka River and the area of the dam). Concentrations of chlorophyll a and phytoplankton biomass were higher in the Zarzecze area and the dam area, and in summer period (mainly in August) they exceeded the limit values for eutrophy. In turn, the lowest values were observed in the area of the Łękawka River tributary to the reservoir. In most of the research period, they remained within the oligotrophy and mesotrophy limits. Periodic increase of water fertility to the eutrophy level indicates that the reservoir water should be controlled, especially in summer, due to the sanitary safety of resting people.

Słowa kluczowe

PL

zbiorniki zaporowe; stan troficzny; glony planktonowe

EN

dam reservoirs; state of trophy; planktonic algae

• Wydawca: Ośrodek Informacji "Technika instalacyjna w budownictwie''
• Czasopismo: Instal
• Rocznik: 2023
• Tom: nr 12
• Strony: 134--139
• Opis fizyczny: Bibliogr. 42 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Jachniak Ewa

• Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej

Bibliografia

• [1] Kasza H., Zbiorniki zaporowe. Znaczenie - eutrofizacja - ochrona, ATH, Bielsko-Biała 2009
• [2] Jaguś A., Degradacja i ochrona zbiorników zaporowych na przykładzie kaskady Soły, ATH, Bielsko-Biała 2015
• [3] Jaguś A., „Skuteczność ochrony zbiornika Tresna w świetle zanieczyszczenia rzeki Soły”, INŻYNIERIA EKOLOGICZNA 18(2)/2017a, s. 55-60, DOI: 10.12912/23920629/68320
• [4] Jaskuła J., Sojka M., „Analysis of degradation processes in reservoirs based on remote sensing data”, ACTA SCIENTIARUM POLONORUM. FORMATIO CIRCUMIECTUS. ENVIRONMENTAL PROCESSES 18(2)/2019, s. 23-37, DOI: http://dx.doi.org/10.15576/ASP.FC/2019.18.2.23
• [5] Wiatkowski M., Wiatkowska B., „Changes in the flow and quality of water in the dam reservoir of the Mała Panew catchment (South Poland) characterized by multidimensional data analysis”, ARCHIVES OF ENVIRONMENTAL PROTECTION 45(1)/2019, s. 26-41, DOI 10.24425/aep.2019.126339
• [6] Yang X., Xiang Wu X., Hao H., He Z., „Mechanisms and assessment of water eutrophication”, JOURNAL OF ZHEJIANG UNIVERSITY SCIENCE B 9(3)/2008, s. 197-209
• [7] Trojanowska A.A., Izydorczyk K., „Phosphorus fractions transformation in sediments before and after cyanobacterial bloom: implications for reduction of eutrophication symptoms in dam reservoir”, WATER AIR SOIL POLLUTION 211/2010, s. 287-298, DOI: 10.1007/ s11270-009-0299-y
• [8] TieGang Z., JingQiao M., HuiChao D., DeFu L., „Impacts of water release operations on algal blooms in a tributary bay of Three Gorges Reservoir”, SCIENCE CHINA. TECHNOLOGICAL SCIENCES 54(6)/2011, s. 1588-1598, DOI: 10.1007/s11431-011-4371-7
• [9] Fernández C., Estrada V., Parodi E.R., „Factors Triggering Cyanobacteria Dominance and Succession During Blooms in a Hypereutrophic Drinking Water Supply Reservoir”, WATER AIR SOIL POLLUTION 226(73)/2015, s. 1-13
• [10] Saghi H., Karimi L., Javid A.H., „Investigation on trophic state index by artificial neural networks (case study: Dez Dam of Iran)”, APPLIED WATER SCIENCE 5/2015, s. 127-136, DOI: 10.1007/s13201-014-0161-2
• [11] Samia Ch., Tarek M., Zohra G.F., Hassen T., Mourad B., „Dynamic of Filamentous Cyanobacteria in the Dam Ain Zada (North of Algeria)”, JOURNAL OF ECOLOGICAL ENGINEERING 20(5)/2019, s. 97-110, https://doi.org/10.12911/22998993/105335
• [12] Stachowicz K., Czernoch M., Charakterystyka ekologiczna zbiorników zaporowych na Sole, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Warszawa 1992
• [13] Osuch-Chacińska L., Bałus S., Bores-Meinike D., Drzyżdżyk W., Fiedler K., Olszewski A., Ryżak R., Stanach-Bałus K., Kaskada rzeki Soły. Zbiorniki Tresna, Porąbka, Czaniec. Monografia, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie, Warszawa 2007
• [14] Chudy Ł., „Hydrowęzeł beskidzki. Cz. I”, GAZETA OBSERWATORA IMGW 3/2005, s. 15-20
• [15] Jaguś A., „Kaskada Soły jako źródło wody wodociągowej”, ACTA GEOGRAPHICA SILESIANA 11/3(27)/2017b, s. 25-30
• [16] Machowski R., Rzętała M., Rzętała M.A., „Zbiornik Tresna”, W: Kaczmarek R., (red. nauk.), Encyklopedia Województwa Śląskiego 7 [projekt WWW], Instytut Badań Regionalnych Biblioteki Śląskiej, Katowice 2020
• [17] www.google.maps
• [18] Materiały RZGW - Kraków, oddz. Żywiec.
• [19] Hujdus M., „Rozmowa z Antonim Szlagorem”, Czyste Gminy Żywiecczyzny 1(IX-XI)/2019, Związek Międzygminny ds. Ekologii w Żywcu
• [20] http://zmge.zywiec.pl/pl/projekty/faza-ii-a-projektu/dzialaniapromocyjne/gazetka-czyste-gminy-zywiecczyzny
• [21] Jachniak E., Suchanek I., „Eutrofizacja zbiornika zaporowego Tresna w aspekcie jego rekreacyjnego wykorzystania”, INŻYNIERIA EKOLOGICZNA 44/2015, s. 170-177, DOI: 10.12912/23920629/60042
• [22] Lund J.W.G., Kipling C., Le Gren E.D., „The inverted microscope method of estimating algal numbers and the statistical basis of estimation by counting”, HYDROBIOLOGIA 1/1958, s. 144-170
• [23] Rott E., „Some results from phytoplankton counting intercalibrations”, SCHWEIZERISCHE ZEITSCHRIFT FR HYDROLOGIE 43(1)/1981, Birkhäuser Verlag Basel, s. 34-62
• [24] Starmach K., Plankton roślinny wód słodkich. Metody badania i klucze do oznaczania gatunków występujących w wodach Europy Środkowej, PWN, Warszawa - Kraków 1989
• [25] Hindák F., „Key to the unbranched filamentous green algae (Ulotrichineae, Ulotrichales, Chlorophyceae)”, BULLETIN SLOVENSKEJ BOTANICKEJ SPOLOČNOSTI PRI SAV 1/1996, s. 1-77
• [26] Cox E.J., Identification of Freshwater Diatoms from Live Material, Chapman and Hall, London 1999
• [27] Picińska-Fałtynowicz J., Błachuta J., Klucz do identyfikacji organizmów fitoplanktonowych z rzek i jezior dla celów badań monitoringowych części wód powierzchniowych w Polsce, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 2012
• [28] Polish standardization, measurement and quality committee. Polish Standard: Oznaczanie stężeń chlorofilu a metodą spektrofotometryczną PN-86/C-5560.02, Warszawa
• [29] Heinonen P., „Quantity and composition of phytoplankton in Finnish inland waters”, NATIONAL BOARD OF WATERS 37/1980, s. 1-91
• [30] OECD, Eutrophication of waters. Monitoring, assessment and control, Paris 1982
• [31] Dojlido J.R., Chemia wód powierzchniowych, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 1995
• [32] Negro A.I., De Hoyos C., Vega J.C., „Phytoplankton structure and dynamics in Lake Sanabria and Valpara so reservoir (NW Spain)”, HYDROBIOLOGIA 424/2000, s. 25-37
• [33] Reynolds C.S., „Phytoplankton designer - or how to predict compositional responses to trophic - state change”, HYDROBIOLOGIA 424/2000, s. 123-132
• [34] Rakowska B., Sitkowska M., Szczepocka E., Szulc B., „Cyanobacteria water blooms associated with various eukaryotic algae in the Sulejów reservoir”, OCEANOLOGICAL AND HYDROBIOLOGICAL STUDIES 34(1)/2005, s. 31-38
• [35] Bucka H., Wilk-Woźniak E., Glony pro- i eukariotyczne zbiorowisk fitoplanktonu w zbiornikach wodnych Polski Południowej, Instytut Ochrony Przyrody - PAN, Kraków 2007
• [36] Kozak A., Gołdyn R., Dondajewska R., Kowalczewska-Madura K., Holona T., „Changes in phytoplankton and water quality during sustainable restoration of an urban lake used for recreation and water supply”, WATER 9(713)/2017, s. 1-16, DOI:10.3390/w9090713
• [37] Salmaso N., Boscaini A., Capelli C., Cerasino L., „Ongoing ecological shifts in a large lake are driven by climate change and eutrophication: evidences from a three-decade study in Lake Garda”, HYDROBIOLOGIA 824(1)/2017, s. 177-195, DOI:10.1007/s10750-017-3402-1
• [38] Bawiec A., Pawęska K., Zawałek T., Pulikowski K., „Ocena redukcji zanieczyszczeń w oczyszczalni hydroponicznej”, INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH 1(4)/2013, s. 99-111
• [39] Chylak A., Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla gminy Łękawica za lata 2014-2016, Gmina Łękawica 2017
• [40] http://pro-aqua.com.pl/wp-content/uploads/2019/12/BIOPAX_opis.pdf
• [41] Danielsen R., „Dissimilarities in the recent histories of two lakes in Portugal explained by local-scale environmental processes”, JOURNAL OF PALEOLIMNOLOGY 43/2010, s. 513-534, DOI:10.1007/s10933-009-9348-1
• [42] Bora A., Gogoi H.K., Veer V., „Algal Wealth of Northeast India”, In: Purkayastha J. (Ed.), Bioprospecting of Indigenous Bioresources of North-East India, Springer Science+Business Media, Singapore 2016.

Uwagi

1. Temat zaprezentowany podczas II Konferencji Naukowo-Technicznej „Nauka-Technologia-Środowisko” w dniach 27-29 września 2023 r. w Wiśle. Konferencja finansowana przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach programu „Doskonała nauka” - moduł „Wsparcie konferencji naukowych” (projekt nr DNK/SP/546599/2022).

2. Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).