Relikty piwnicy z XVI w. przy kościele Wniebowzięcia NMP w Gdańsku

• Autorzy: Samól P. , Kasprzak M.

Identyfikatory

DOI

10.5277/arc180302

Warianty tytułu

EN

Relicts of the 16th-century cellar by the St Mary’s church in Gdańsk

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Kościół Wniebowzięcia NMP w Gdańsku, jedna z największych ceglanych świątyń gotyckich na świecie, pozbawiony jest kaplic zewnętrznych – z wyjątkiem Izby Rajców. Jego forma nie jest jednak wynikiem realizacji jednego projektu, a kilku zmieniających się koncepcji. Odkrycie reliktów XVI­wiecznych piwnic, zlokalizowanych w narożniku transeptu i nawy północnej korpusu nawowego daje pogląd o procesie zabudowywania przestrzeni wokół świątyni, który został przerwany przez reformację. Artykuł podsumowuje dotychczasowe etapy badań architektonicznych i archeologicznych, które były prowadzone w związku z trwającymi od 2016 r. pracami konserwatorskimi. Ich częścią jest także adaptacja dawnej nieużywanej kotłowni z 1929 r. na salę multimedialną. To właśnie w jej murach odkryto starsze konstrukcje, swoimi początkami sięgające końca średniowiecza. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie wyników prowadzonych badań oraz omówienie kontekstu historycznego i funkcjonalnego odnalezionych reliktów piwnic kościoła Wniebowzięcia NMP w Gdańsku.

EN

Saint Mary’s church in Gdańsk, one of the largest brick Gothic temples in the World, has got no external chapels – except the House of Councils. Its architectural form, however, is not the result of implementation of one project, but realization of a few transforming concepts. The discovery of the relicts of the 16th­century cellars, located in the corner of the transept and the northern aisle, gives an idea of the process of building the space around the temple, which was interrupted by the Reformation. The paper summarizes the architectural and archaeological researches, which have been conducted since 2016 in connection to the conservational works. Their part is also the adaptation of the former unused boiler cellar from 1929 on the multimedia room. There was the space, where one discovered the relicts of the older constructions from the end of the Middle Ages. The aim of this article is to present the results of conducted research and to discuss the historical and functional context of the found relicts of cellars.

Słowa kluczowe

PL

kościół mariacki; Gdańsk; piwnica; gotyk; system ogrzewania; adaptacja

EN

Saint Mary’s church; Gdańsk; cellar; Gothic; heating system; adaptation

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2018
• Tom: Nr 3 (55)
• Strony: 15--26
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., il.

Twórcy

autor

Samól P.

• Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej/Faculty of Architecture, Gdańsk University of Technology

autor

Kasprzak M.

• Archeolog, badaczka niezależna/Archaeologist, independent researcher

Bibliografia

• [1] Pilecka E., Kościół Najświętszej Marii Panny w Gdańsku (stan badań), „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Zabytkozawstwo i Konserwatorstwo” 1989, 13, z. 176, 47-79.
• [2] Pilecka E., Czternastowieczna Bazylika Najświętszej Marii Panny w Gdańsku. Przyczynek do badań genezy formy artystycznej, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo” 1991, 17, z. 226, 197-214.
• [3] Pilecka E., Kościół parafialny pw. Panny Marii,[w:] T. Mroczko, M. Arszyński (red.), Architektura gotycka w Polsce, t. 2: Katalog zabytków, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 1995, 73-75.
• [4] Pilecka E., Kościół mariacki w Gdańsku – dzieje architektoniczne,[w:] J. Friedrich (red.), Kościół Mariacki w Gdańsku. Architektura, Fundacja Karrenwall, Gdańsk 2017, 9-39.
• [5] Gruber K., Keyser E., Die Marienkirche in Danzig, Deutscher Kunstverlag, Berlin 1929.
• [6] Kloeppel O., Die Marienkirche in Danzig und das Hüttengeheimnis vom Gerechten Steinmetzengrund, Verlag Kafemann, Danzig 1935.
• [7] Kloeppel O., Das Stadtbild von Danzig in den drei Jahrhunderten seiner großen Geschichte, Verlag Kafemann, Danzig 1937.
• [8] Drost W., Die Marienkirche in Danzig und ihre Kunstschätze, W. Kohlhammer Verlag, Stuttgart 1961.
• [9] Bötticher E., Historisch Kirchen Register der grossen Pfarkirchen in der Rechten Stad Dantzig S. Marien oder von Walters Unser Lieben Frawen genant, auß allen derselben Kirchen Büchern und Anders Chroniken und alten Schriften zusamen getragen, [w:] Ch. Herrmann, E. Kizik (Bearb.), Chronik der Marienkirche in Danzig. Das „Historische Kirchen Register” von Eberhard Bötticher (1616). Transkription und Auswertung, Böhlau Verlag, Köln-Weimar-Wien 2013, 341-714.
• [10] Maciakowska Z., Kształtowanie przestrzeni miejskiej Głównego Miasta w Gdańsku do początku XV wieku, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk 2011.
• [11] Kizik E., Historisches Kirchen Register – opis autografu oraz jego źródeł, [w:] Ch. Herrmann, E. Kizik (Bearb.), Chronik der Marienkirche in Danzig. Das „Historische Kirchen Register” von Eberhard Bötticher (1616). Transkription und Auswertung, Böhlau Verlag, Köln-Weimar-Wien 2013, 287-312.
• [12] Keyser E., Aus der Geschichte der Marienkirche, „Ostdeutsche Monatschrifte. Blatter des Deutschen Heimatbundes Danzig und der Deutschen Gesellschaften fur Kunst und Wissenschaft in Polen” 1927, Jh. 8, Nr. 5, 345-353.
• [13] Kościół Mariacki w Gdańsku. Architektura, J. Friedrich (red.), Fundacja Karrenwall, Gdańsk 2017.
• [14] Archiwum Państwowe w Gdańsku, sygn. 997/1080.
• [15] Archiwum Państwowe w Gdańsku, sygn. 997/1090.
• [16] Archiwum Państwowe w Gdańsku, sygn. 997/1073.
• [17] Keyser E., Die Baugeschichte der Stadt Danzig, Böhlau Verlag, Köln-Weimar-Wien 1972.
• [18] Kościelak S., Katolicy w protestanckim Gdańsku od drugiej połowy XVI do końca XVIII wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2012.