On the nature of glaucony from selected Oligocene beds of the Polish Flysch Carpathians

• Autorzy: Starzec Krzysztof , Koszowska Ewa

Warianty tytułu

PL

Natura glaukonitu z wybranych warstw oligocenu polskich Karpat fliszowych

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Glaucony from flysch deposits, i.e. sandstones and limestones of upper Duląbka Beds and Menilite Beds of the Jasło Nappe and sandstones of Magura Beds (Wątkowa Sandstones) of the Magura Nappe were studied. These glauconitic grains are concentrated in deposits formed in an environment poorly suited to glauconitization. On the basis of stratigraphic, sedimentological and petrographic constraints, the genetic character of glaucony from these beds was estimated as allochthonous ñ redeposited from older deposits. The mineralogical and chemical study indicates that the glauconitic grains investigated are wellordered glauconites, containing less than 15% expandable layers, showing high K and Fe content. No significant differences were found among glauconites from different samples. Glaucony from Duląbka/Menilite Beds and Magura Beds are similar in chemical composition and mineralogical nature.

PL

Badaniom, które miały na celu rozpoznanie morfologii oraz natury mineralogicznej i chemicznej zielonych ziaren, występujących w oligoceńskich osadach fliszowych Karpat, poddano cztery próbki, z których dwie pochodziły z piaskowców wątkowskich jednostki magurskiej, a pozostałe dwie z warstw należących do jednostki jasielskiej, tj. z piaskowca wyższej części warstw duląbkowskich i wapienia z Woli Łużańskiej. Taki dobór próbek umożliwił porównanie między sobą materiału glaukonitowego pochodzącego z tych dwóch jednostek, tzn. magurskiej i jasielskiej. Wyniki przeprowadzonych badań ujawniły, że ziarna glaukonitowe ze wszystkich próbek cechują się wysokim stopniem glaukonityzacji. Posiadają duże zawartości potasu (powyżej 7% wag. K2O) i żelaza (powyżej 20% wag. Fe2O3). Przeprowadzone badania rentgenowskie wykazały, że można je uznać za glaukonity sensu stricte, tj. glaukonity uporządkowane (polityp 1M), o strukturze miki dioktaedrycznej, nie zawierające więcej niż 15% pakietów pęczniejących. Jedynie ziarna glaukonitowe pochodzące z piaskowca warstw duląbkowskich charakteryzują się nieco mniejszym uporządkowaniem i reprezentują polityp 1M/1Md. Niemniej jednak, glaukonity z omawianych warstw cechują się podobnym składem chemicznym i reprezentują stadium dojrzałe i wysoko dojrzałe (evolved and highly evolved). Ze względu na specyficzne warunki tworzenia się glaukonitu (przede wszystkim wymóg niskiego tempa sedymentacji), obecność tego minerału w osadach turbidytowych nasuwa wniosek o jego allochtonicznym pochodzeniu. Potwierdzają to także obserwacje samych ziaren glaukonitowych (ich przestrzennego rozmieszczenia w osadzie, miąższości interwałów zawierających glaukonit itp.). Co więcej, zdaniem autorów, wysoką dojrzałość badane glaukonity uzyskały jeszcze przed pogrzebaniem, a zmiany diagenetyczne nie wpłynęły znacząco na przebudowę struktury prowadzącą do jej lepszego uporządkowania.

Słowa kluczowe

EN

glauconite; evolved; allochtonous; Magura Nappe; Jasło Nappe

PL

glaukonit; Karpaty fliszowe

• Wydawca: Mineralogical Society of Poland
• Czasopismo: Mineralogia
• Rocznik: 2003
• Tom: Vol. 34, iss. 2
• Strony: 67--92
• Opis fizyczny: Bibliogr. [40] poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Starzec Krzysztof

• Jagiellonian University, Institute of Geological Sciences, Oleandry 2a, 30-061 Kraków, Poland

autor

Koszowska Ewa

• Jagiellonian University, Institute of Geological Sciences, Oleandry 2a, 30-061 Kraków, Poland

Bibliografia

• AMOROSI A., 1997: Detecting compositional, spatial, and temporal attributes of glaucony: a tool for provenance research. Sedimentary Geol. 109,135-153.
• BAILEY S., 1980: Summary of recommendations of AIPEA Nomenclature Committee. Clays Clay Miner. 18, 73-79.
• BELL D.L., GOODELL H.G., 1967: A comparative study of glauconite and the associated clay fraction in modern marine sediments. Sedimentology 9, 169-202.
• BLAICHER J., SIKORA W., 1963: Próba korelacji wiekowej warstw magurskich we wschodniej części plaszczowiny magurskiej z utworami grupy zewnętrznej. Kwart. Geol. 7, 620-626.
• BROMOWICZ J., 1992: Basen sedymentacyjny i obszary źródłowe piaskowców magurskich. Zesz. Nauk. AGH, Geol., 54, 1-117.
• BURST J.F., 1958: "Glauconite" pellets: their mineral nature and applications for stratigraphic interpretations. Bull. Amer. Ass. Petrol. Geol. 42, 310-327.
• HAŁAS S., KRZOWSKI Z., LIPPOLT H.J., 1990: К-Ar dating of glauconite according to its density: A first attempt of dating of paleontologically silent Tertiary Formation of Lublin Upland. Annal. Univer. Mariae Curie-Sklodowska, Lublin-Polonia 65, 6, 45-60.
• HOWER J., 1961: Some factors concerning the nature and origin of glauconite. Amer. Miner. 46, 313-334.
• IRELAND B.J., CURTIS C.D., WHITEMAN J.A., 1983: Compositional variation within some glauconites and illites and implications for they stability and origins. Sedimentology 30, 769-786.
• JANKOWSKI L., 1997: Warstwy z Gorlic — najmłodsze utwory południowej części jednostki śląskiej. Przegl. Geol. 45, 3, 305-308.
• KOSZARSKI A., 1999: The Jasło Nappe versus Gorlice beds. A controversy at the front of Magura Nappe in the Jasło — Gorlice region (Polish Middle Carpathians). Geol. Carpath. 50, Spec. Issue, 153-154.
• KOSZARSKI L., 1976: Rozwój najmłodszych osadów wschodniej części plaszczowiny magurskiej. Spraw, z Pos. Komis. Nauk PAN w Krakowie 20/1, 174-175.
• KOSZARSKI A., KOSZARSKI L., 1985: Marginal Zone of the Magura Nappe and its Relation to Lower Units. In: Koszarski L. (Ed.): Geology of the Midle Carpathians and the Carpathian Foredeep. Guide to Exc. 3. Carp. Balk. Geol. Assoc., 13th Congr., Cracow, Poland, 216-224.
• KOSZOWSKA E., LESZCZYŃSKI S., 2001: Glaucony in flysch of the Polish Outer Carpathians: A case study from the Magura Beds (Oligocene) in Folusz. Mid-European Clay Conference "01, Book of Abstacts, Slovakia, Stara Leśna, 9-14 September 2001, 71.
• KSIĄŻKIEWICZ M., 1966: Geologia regionu babiogórskiego. Przew. XXXIX Zjazdu PTG, Babia Góra, 36, 4, 5-59.
• LESZCZYŃSKI S., 2001: Uper Eocene — Lower Oligocene of the Siary zone of the Magura nappe (Western Outer Carpathians) deposits of dia-chronous submarine ramp. Schriftenreihe der Deutschen Geologischen Gesellschaft 13, Sediment 2001, 64.
• LESZCZYŃSKI S., MALATA E., 2002: Sedimentary conditions in the Siary Zone of the Magura Basin (Carpathians) in the Late Eocene-Early Oligocene. Ann. Soc. Geol. Pol. 72, 201-239.
• ŁĄCKA В., WIEWIÓRA A., 1979: Geneza glaukonitu z osadów arenigu obniżenia podlaskiego. Część 1: Petrologia osadów z glaukonitem. Arch. Miner. 35, 57-86.
• McCRACKEN S.R., COMPTON J., HICKS К., 1996: Sequence stratigraphic significance of glaucony-rich lithofacies. Proc. ODP. Sei. Results 150.
• McRAE S.C., 1972: Glauconite. Earth Sei. Rev. 8, 397-440.
• MOORE D.M., REYNOLDS R.C., 1989: X-ray diffraction and the identification and analysis of clay minerals, New York: Oxford University Press, 332 pp.
• ODIN G.S., FULLAGAR P.D., 1988: Geological significance of the glaucony facies. In: G.S. Odin (Ed.), Green Marine Clays.: Development in Sedimentology, 45. Elsevier, Amsterdam, 295-332.
• ODIN G.S., MATTER A., 1981: De glauconarium origine. Sedimentology 28, 611-641.
• ODOM E., 1984: Gluconite and celadonite minerals. In: Bailey (red.), Micas. Reviews in Mineralogy 13
• OSZCZYPKO-CLOWES M., 2001: The nannofossil biotratigraphy of the youngest deposits of the Magura nappe (East of the Szczawa river, Polish Flysch Carpathians). Ann. Soc. Geol. Pol. 71, 139-188.
• POP D., 1999: Mineralogical-petrographical study on the glauconitic formations in the Transylvanian basin. Abstract of the Ph.D. thesis, Babes Bolai University, s. 1-39.
• RAO V.P., LAMBOY M., DUPEUBLE P.A., 1993: Verdine and other associated authigenic (glaucony, phosphate) facies from the surficial sediments from Krishna to Ganges river mouth, east coast of India. Mar. Geol. 111, 133-158.
• RAO V.P., THAMBAN M., LAMBOY M., 1995: Verdine and glaucony facies from surficial sediments of the eastern continental margin of India. Mar. Geol. 127, 105-113.
• REYNOLDS R.C., HOWER J., 1970: The nature of interlayering in mixed-layer illite-montmorillonites, Clays Clay Miner. 18, 25-36.
• SIKORA W., 1970: Budowa geologiczna plaszczowiny magurskiej między Szymbarkiem Ruskim a Nawojową. Biul. Inst. Geol. 13, 5-121.
• SMULIKOWSKI K., 1936: Skolite, un nouveau mineral du groupe de glauconi. Arch. Miner. 12, 144-180.
• SMULIKOWSKI К., 1954: The problem of glauconite. Arch. Miner. 18, 21-120.
• SZYMAKOWSKA F., 1966: Platy magurskie okolic Jasia oraz ich stosunek do strefy przedmagurskiej. Rocz. PTG 36, 41-62.
• ŚRODOŃ J., 1984: X-ray powder diffraction identification of illitic materials. Clays Clay Miner. 32, 337-349.
• TRIPLEHORN D.M., 1966: Morphology, internal structure and origin of glauconite pellets. Sedimentology 6, 247-266.
• TURNAU-MORAWSKA M., ŁĄCKA В., WIEWIÓRA A., 1975: Charakterystyka krystalochemiczna glaukonitu ze skal ordowiku obniżenia podlaskiego na tle litologii i genezy. Kwart. Geol. 7, 5, 829-846.
• WEISZBURG T.G., POP D., TOTH E., 2003: Chemistry-based nomenclatures versus discriminating analytical methods (FTIR, XPD) in the celadonite-glauconite family. Acta Mineralogica-Petrografica, Abstract Series 1, Szeged, 111.
• WIEWIÓRA A., ŁĄCKA В., 1980: Geneza glaukonitu z osadow arenigu obniżenia podlaskiego. Część 2: Krystalochemia glaukonitu. Arch. Miner., 36, 37-72.
• WIEWIÓRA A., GIRESSE P., PETIT S., WILAMOWSKI A., 2001: A deep-water glauconitization process on the Ivory Coast-Ghana Marginal Ridge (ODP Site 959): determination of Fe3+-rich montmorillonite in green grains. Clays Clay Miner. 49, 6, 540-558.
• ŻYTKO К., GUCIK S., OSZCZYPKO N., ZAJĄC R„ GARLICKA I., NEMĆOK J., ELIAS M., MENĆIK E„ DVORAK J„ STRANIK Z., RAKUS M„ MATEJOVSKA O„ 1989: Geological Map of the Western Outer Carpathians and their foreland without Quaternary formations. In: Poprawa D. and Nemćok J. (eds.), Geological Atlas of the Western Carpathians and their Foreland. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa, Poland.