Tectonics of the Upper Nysa Kłodzka Graben, the Sudetes

Badura, J.; Rauch, M.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Tectonics of the Upper Nysa Kłodzka Graben, the Sudetes

Autorzy

Badura J. , Rauch M.

Wybrane pełne teksty z tego czasopisma

http://geojournals.pgi.gov.pl/gs/index

Identyfikatory

Warianty tytułu

Języki publikacji

Abstrakty

The Upper Nysa Kłodzka Graben is a geological unit well identifiable on geological, topographical and digital elevation model (DEM) maps. Tectonic activity in the area dates back to the Late Cretaceous, when the frames of the tectonic trough were formed due to the uplift of the Śnieżnik Massif Range in the east, Krowiarki Mts. Range in the north and the Bystrzyca Mts. and Orlicka Mts. ranges in the west. The total vertical displacement between the deepest locations in the graben and the highest peaks in the Śnieżnik Range varies between 1200 and 1700 m. The vertical differences in topographical relief of the graben basement exceed 500 m. Although the Upper Nysa Kłodzka Graben extends NNW–SSW, concordantly with the trend of mountain ridges in the Śnieżnik Range, subordinate tectonic structures within the graben trend N–S in its southern part near Králíky and NW–SE in the middle and northern parts. The trends of the subordinate tectonic structures are, thus, parallel to the main mountain ranges in the Orlica Mts., Bystrzyca Mts. and Krowiarki Mts. The most intensive vertical movements took place in the Late Touronian, Coniacian, at the turn of the Creataceous and Tertiary, in the Paleogene and Early Neogene. Although the Late Neogene and Quaternary activity in this area is not well documented, the vertical displacement along faults is assessed at ~70 m. The presence of volcanic rocks covering river gravels in Lądek Zdrój, thermal and mineral springs as well as the occurrence of minor earthquakes in historical times point to tectonic activity also in the Pleistocene. Recent tectonic activity in the Upper Nysa Kłodzka Graben area is evidenced by geodetic measurements and microseismicity recorded over the adjacent East Sudetes area.

Słowa kluczowe

basin inversion post-Alpine tectonics sub-Cretaceous basement neotectonics

Wydawca

Instytut Nauk Geologicznych PAN
Instytut Nauk Geologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego

Czasopismo

Geologia Sudetica

Rocznik

2014

Tom

Vol. 42

Strony

137--148

Opis fizyczny

Bibliogr. 57 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Badura J.

janusz.badura@pgi.gov.pl

Lower Silesian Branch, Polish Geological Institute – Research National Institute, al. Jaworowa 19, 50-122 Wrocław, Poland

autor

Rauch M.

Institute of Geological Sciences PAS, Research Centre in Wrocław, ul. Podwale 75, 50-449 Wrocław, Poland

Bibliografia

1. ADAMOVIÈ, J. & COUBAL, M., 1999. Intrusive geometries and Cenozoic stress history of the northern part of the Bohemian Massif. GeoLines 9: 5–14.
2. ALEXANDROWICZ, S. W. & BIRKENMAJER, K,. 1973. Lower Senonian Age of Clays Surronding Tertiary Basaltic Plugs, at Gracze, Lower Silesia. Biull. Acad. Pol. Sc. Sér. Sc. Terre, 21: 45–49.
3. BADURA, J., PRZYBYLSKI, B. & ZUCHIEWICZ, W., 2004. Cainozoic evolution of Lower Silesia, SW Poland: a new interpretation in the light of sub-Cainozoic and sub-Quaternary topography. Acta Geodynamica et Geomaterialia, 1, 3(135): 7–29.
4. BATIK, P., DOKTÓR, S., GRANICZNY, M. & ŠEBESTA, J., 1996. Rola tektoniki nieciągłej w kształtowaniu rzeźby Masywu Śnieżnika. In: A. Jahn, S. Kozłowski, M. Pulina (Eds.), Masyw Śnieżnika – zmiany w Środowisku przyrodniczym. Polska Agencja Ekologiczna S.A.: 27–33. {in Polish only}.
5. BIRKENMAJER, K., PÉCSKAY, Z., GRABOWSKI, J., LORENC, M. W. & ZAGOŻDŻON, P. P., 2002, Radiometric dating of the Tertiary volcanics in Lower Silesia, Poland. II. K-Ar ages and palaeomagnetic data from Neogene basanites near Lądek Zdrój, Sudetes Mts. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 72: 119–129.
6. CHLUPÁÈ, I., BRZOBOHATÝ, R., KOVANDA, J. & STRÁNÍK, Z., 2002. Geologická minulost Èeské republiky [Geological history of the Czech Republic]. Akademie vìd Èeské republiky, Praha: 436 pp.
7. CICHA, I., BRZOBOHATÝ, R., ÈTYROKÁ, J., GABRIELOVÁ, N., KREJÈÍ, O., KRYSTEK, I., MÁTL, V., MOLÈÍOVÁ, V., NOVOTNÁ, E., ØEHÁKOVÁ, Z., SOTÁK, J., STAÒKOVÁ, J., KNOBLOCH, E. & VÁCA, F., 1985. Neogén v opìrných vrtech OS-1 Kravaøe a OS-2 Ha• v opavské pánvi. Sbornik Geologických Vìd, Geologie, 40: 183–229.
8. CLOOS, H., 1922. Der Gebirgsbau Schlesiens und die Stellungseiner Bodenschätze. Gebrüder Borntraeger, 8: 1–107. Berlin.
9. DON, J., 1996. The Late Cretaceous Nysa Graben: implications for Mesozoic–Cenozoic fault-block tectonics of the Sudetes. Zeitschrift für geologische Wissenschaften, 24: 317–324.
10. DON, B. & DON, J., 1960. Geneza rowu Nysy na tle badań wykonanych w okolicach Idzikowa. [Notes on the origin of the Nysa graben]. Acta Geologica Polonica, 10: 71–106.
11. DON, J. & GOTOWAŁA, R., 2008. Tectonic evolution of the late Cretaceous Nysa Kłodzka Graben, Sudetes, SW Poland. Geologia Sudetica, 40: 51–63.
12. DON, J., SKÁCEL, J. & GOTOWAŁA, R., 2003. The boundary zone of the East and West Sudetes on the geological map of the Velké Vrbno, Staré Mésto and Śnieżnik Metamorphic Units. Geologia Sudetica, 35: 25–59.
13. DON J. & WOJEWODA J. 2004. Tectonics of the Upper Nysa Kłodzka Graben: Contentious Issues. Acta Geodyn. Geomater., 1, 3(135): 173–178.
14. DON, J. & WOJEWODA, J., 2005. Tektonika rowu górnej Nysy Kłodzkiej – sporne problemy – dyskusja [Tectonics of upper Nysa Kłodzka Graben – controversial issues – discussion]. Przegląd Geologiczny, 53: 212–221.
15. FARBISZ, E., 1993. Dokumentacja badań geoelekrycznych temat: Rów Nysy Kłodzkiej, woj. wałbrzyskie. NAG Warszawa. {in Polish only}.
16. FRYCKIEWICZ, W., 1965. Obserwacje nad bezpoŚrednim kontaktem gnejsów Śnieżnickich i górnej kredy w Nowej Wsi i Wilkanowie koło Bystrzycy Kłodzkiej (Sudety – grupa Śnieżnika). [Observations of the direct contact of the Śnieżnik gneisses and the upper cretaceous sediments at Nowa Wieś and Wilkanów, near Bystrzyca Kłodzka (Sudetes – the Śnieżnik Kłodzki massif)]. Biuletyn Instytutu Geologicznego, 181: 5–22.
17. FISTEK, J., 1977. Szczawy Kotliny Kłodzkiej i Gór Bystrzyckich. [Acidulous springs of the Kłodzko Basin and Bystrzyckie Mts.]. Biul. Geol. Uniwersytetu Warszawskigo, 22: 61–115.
18. GROCHOLSKA, J. & GROCHOLSKI, A., 1958. Tektonika północno-wschodniej części rowu Nysy. [Tectonics of the NW part of the Nysa graben]. Przegląd Geologiczny, 8–9: 351–353.
19. GRZEGORCZYK, K., KRAWCZYK, J., NOWAK, A., DĄBROWSKI, S., WIJURA, A. & FISTEK, J., 1993. Dokumentacja hydrogeologiczna dyspozycyjnych zasobów wód podziemnych w utworach kredy górnej rejonu rowu Nysy Kłodzkiej i Niecki Batorowa. NAG Warszawa. {in Polish only}.
20. IVAN, A., 1996. Morphotectonics of SE (margin of the Bohemian Cretaceous Basin, two half-grabens and their surroundings north of Brno (Moravia). Moravian Geographical Reports, 4, 1: 2–28.
21. JAHN, A., ŁAŃCUCKA-ŚRODONIOWA, M. & SADOWSKA, A., 1984. Stanowisko utworów plioceńskich w Kotlinie Kłodzkiej [The site of Pliocene deposits in the Kłodzko Basin, Central Sudetes]. Geologia Sudetica, 18, 2: 7–43.
22. JAMROZ, O., BADURA, J. & ZUCHIEWICZ, W., 2011. Morphotectonics of the Śnieżnik Massif western edge. 12th Czech– Polish Workshop: On Recent geodynamics of the Sudety Mts. and adjacent areas. Jugowice, October 20-22, 2011: 28–29.
23. JERZYKIEWICZ, T., 1971. A flysch/lithoral succession in the Sudetic Upper Cretaceous. Acta Geologia Polonica, 21: 165–199.
24. JODŁOWSKI, S., 1999. Utwory kredy i jej podłoże w Kotlinie Kłodzkiej w Świetle badań geofizycznych. I. Rów górnej Nysy Kłodzkiej. [The Cretaceous and underlying beds of Kłodzko valley – geophysical investigations. I. Trough of the Upper Nysa Kłodzka]. Szczeliniec, 3: 21–40.
25. KĘDZIERSKI, M., 2008. Calcareous nannofossil and inoceramid biostratigraphies of a Middle Turonian to Middle Coniacian section from the Opole Trough of SW Poland. Cretaceous Research 29: 451–467.
26. KIEŁCZAWA, B. & TEISSEYRE, B., 2000. Nowe dane do tektoniki okolic Gorzanowa w Sudetach Środkowych. [New data on the tectonic of Gorzanów environs in the middle Sudetes]. Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej, 87, Studia i Materiały, 28: 19–27.
27. KOZDRÓJ, W., 2014. Results of shallow scientific drillings in the Upper Nysa Kłodzka Graben and the Zieleniec area, Sudetes. Geologia Sudetica, 42: 149–159.
28. MLÈOCH, B. & KONOPÁSEK, J., 2010. Pre-Late Carboniferous geology along the contact of the Saxothuringian and Teplá– Barrandian zones in the area covered by younger sediments and volcanics (western Bohemian Massif, Czech Republic). Journal of Geosciences, 55: 81–94
29. KOTAŃSKI, Z. & RADWAŃSKI, S., 1977. Geologia wgłębna Opolszczyzny. [Subsurface geology of the Opole Basin]. Biuletyn Instytutu Geologicznego, 303: 91–165.
30. LEPPLA, A., 1900. Geologisch-hydrographische Beschreibung des Niederschlagsgebietes der Glatzer Neisse (oberhalb der Steine mündung) mit geologischer Übersichtskarte 1:50000. Abhandlungen des Preußischen Geologischen Landes-Amt, N,F., 32, X.
31. MITCHELL, A.J., ULIÈNÝ, D., HAMPSON, G.J., ALLISON, P.A., GORMAN, G.J., PIGGOTT, M. D., WELLS, M. R. & PAIN, C. C., 2010. Modelling tidal current-induced bed shear stress and palaeocirculation in an epicontinental seaway: the Bohemian Cretaceous Basin, Central Europe. Sedimentology, 57: 359–388.
32. PACHUCKI, C., 1959. O stratygrafii i litologii kredy w rowie Nysy Kłodzkiej [Über die Stratigraphie und Litologie der Kreide im Neissegraben]. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio B, 12: 1–66.
33. RADWAŃSKA, Z. 1960a. Problem górnego turonu w kredzie dolnośląskiej. [The problem of the Upper Turonian in the Lower Silesian Cretaceous]. Kwartalnik Geologiczny, 4: 113–121.
34. RADWAŃSKA, Z., 1960b. O wieku tzw. “iłów idzikowskich”. [On the age of the so-called “Idzików Clays”]. Z badań geologicznych na Dolnym Śląsku, 8, Biuletyn Instytutu Geologicznego, 151: 5–24.
35. RADWAŃSKI, S., 1961. Deltowe osady koniaku w okolicy Idzikowa [Delta deposits of the Coniacian in the region of Idzików (Lower Silesia)]. Kwartalnik Geologiczny, 5: 108–121.
36. RADWAŃSKI, S., 1975. Kreda Sudetów Środkowych w Świetle wyników nowych otworów wiertniczych [Upper Cretaceous of the central part of the Sudetes in the light of new borehole materials]. Biuletyn Instytutu Geologicznego, 187: 5–59.
37. RANOSZEK, W., 1998. Morfologia progów tektonicznych obramowujących Rów Górnej Nysy. Acta Universitatis Wratislaviensis 2061, Prace Instytutu Geograficznego, ser. A, 9: 23– 35.
38. RANOSZEK, W., 1999. Zastosowanie różnych metod morfometrycznych w analizie morfologii progu tektonicznego na przykładzie zachodniej krawędzi Masywu Śnieżnika. Przegląd Geologiczny, 47: 1027–1031.
39. RANOSZEK, W., 2001. Tectonically-controlled morphological escarpments in the Sudetes in the light of numerical parameters (in Polish), Unpublished Ph.D. thesis, Faculty of Natural Sciences, University of Wrocław, Wrocław, 200 ms. pp.
40. RODE, K., 1934. Mesozoische Krustenbewegungen in Schlesien. Zeitschrift der Deutscher Geologischen Gesellschaft, 86: 483–490.
41. RODE, K., 1936. Die Schichtenfolge der Kreide im Neißegraben. Zentralblatt für Mineralogie (B): 109–118.
42. SKÁCEL, J., 1961. Rozšireni køidowego útvaru na Osoblazsku. Pøir. Èas. Slezký, 22 : 367–375.
43. SKÁCEL, J., 1966. Neogen a køida ve vrtu OS-5 severnì od Osoblahy. Zprávy o geologických výzkumech v roce 1964, 310–311. Praha.
44. SROKA, W., 1997. Ewolucja morfotektoniczna Sudetów w rejonie Kotliny Kłodzkiej w Świetle analizy morfomeryczno-statystycznej. [Morphotectonic evolution of the Sudetes in the Kłodzko Basin in the light of the morphometric-statistic analysis]. Prace Geologiczno-Mineralogiczne, 68: 1–97.
45. SROKA, W. & KOWALSKA, A., 1998. The preglacial fluvial deposits in the southern part of the Upper Nysa Depression, central Sudetes Mts., south western Poland. Geologia Sudetica, 31: 157–170.
46. TEISSEYRE, B., 1975. Stratygrafia mikrofaunistyczna górnej kredy rowu Nysy (Sudety Środkowe) [Stratigraphy based upon Foraminifera of Upper Cretaceous deposits, Nysa Graben, Central Sudetes]. Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego, 45: 81–134.
47. ULRYCH, J., DOSTAL, J., ADAMOVIÈ, J., JELÍNEK, E., ŠPAÈEK, P., HEGNER, E. & BALOGH, K., 2011. Recurrent Cenozoic volcanic activity in the Bohemian Massif (Czech Republic Recurrent Cenozoic volcanic activity in the Bohemian Massif (Czech Republic). Lithos 123: 133–144.
48. WOJEWODA, J., 1997. Upper Cretaceous littoral-to-shelf succession in the Intrasudetic Basin and Nysa Trough, Sudety Mts. In: Wojewoda , J. (Ed.), Obszary źródłowe: Zapis w osadach, tom I: 81–96. Wrocław WIND.
49. WOJEWODA, J., 2004. Skamieniałości Śladowe w płytkowodnych osadach santonu na obszarze rowu Górnej Nysy Kłodzkiej. In: Muszer, J. (Ed.), Zapis paleontologiczny jako wskaźnik paleośrodowisk, XIX Konferencja Naukowa Paleobiologów i Biostratygrafów PTG: 95–96. {in Polish only}
50. WOJEWODA, J., ROTNICKA, J. & RACZYŃSKI, P. 1997. Obszar Sudetów w późnej kredzie. In: J. Wojewoda (Ed.), Obszary źródłowe: Zapis w osadach, VI Krajowe Spotkanie Sedymentologów, Materiały: 98–129.
51. WOJEWODA, J. & BURLIGA, S., 2008. Osady permskie basenu Śródsudeckiego, Stanowisko 1 Krosnowice (Czerwoniak). In: Wojewoda, J. (Ed.), Baseny Śródgórskie: Kontekst Regionalny Środowisk i Procesów Sedymentacji, Kudowa Zdrój, 15-21.09.2008, Materiały Konferencyjne, wycieczka B: 67–70.
52. VALEÈKA, J., 1984. Storm-surge versus turbidite origin of the Coniacian-to-Santonian sediments in the eastern part of the Bohemian Cretaceous Basin. Geologische Rundschau, 113: 651–682.
53. VALEÈKA, J., 1988. Sedimentology of the Upper Cretaceous in the Králíky Graben (NE Bohemia), (in Czech with English sum.). Sbornik Geologických Vìd, Geologie, 43: 147–191.
54. VALEÈKA, J. & SKOÈEK, V., 1991. Late Cretaceous lithoevents in the Bohemian Cretaceous Basin, Czechoslovakia. Cretaceous Research, 12: 561–577.
55. ZIEGLER, P.A. & DEZES P., 2007. Cenozoic uplift of Variscan Massifs in the Alpine foreland: Timing and controlling mechanisms. Global Planet. Change, 58: 237–269.
56. ŽATEÈKA, P., 1996. Vývoj øíèního systému v povodí nejhoøejší Tiché Orlice. Orlické hory a Podorlicko, Sborník vlastivìdných prací, Brož 8: 17–24.
57. ŻELAZNIEWICZ, A., ALEKSANDROWSKI, P., BUŁA, Z., KARNKOWSKI, P. H., KONON, A., OSZCZYPKO, N., ŚLĄCZKA, A., ŻABA, J. & ŻYTKO, K., 2011. Regionalizacja tektoniczna Polski. Komitet Nauk Geologicznych PAN, Wrocław, pp. 60

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-f0b5c7cc-00cd-4594-b5eb-ddd02cbe00d5