Czy specjacja pierwiastków w wodzie ma sens? Część II - Formy chemiczne rtęci w wodzie

• Autorzy: Rychlewski Paweł , Kamgar Elham , Zembrzuska Joanna

Warianty tytułu

EN

Does speciation of elements in water make sense? Part II - Chemical forms of mercury in water

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rtęć uznawana jest za jeden z najbardziej szkodliwych i toksycznych metali występujących powszechnie w skorupie ziemskiej. Jej głównym naturalnym źródłem są erupcje wulkanów, gazy oraz wody geotermalne. W ubiegłym stuleciu znacznie wzrosło użycie Hg w przemyśle, z uwagi na jej silne właściwości bakterio- i grzybobójcze. Dodawano wtedy znaczne ilości trimerosalu (sól sodowa kwasu 2-etylortęciotiosalicylowego) do szczepionek, kosmetyków, farb i lakierów. Toksyczność Hg jest Inie skorelowana z formami, w jakich występuje. Dla człowieka najbardziej niebezpieczne są pochodne metylo- i etylortęci, które uznaje się za silne trucizny i neurotoksyny. Od początku XXI wieku trwają prace legislacyjne nad zmniejszeniem użycia raz wyeliminowaniem rtęci z przemysłu energetycznego oraz ciężkiego.

EN

Mercury is considered one of the most harmful and toxic metals commonly found in the earth's crust. Its main natural Diirces are volcanic eruptions, geothermal gases and geothermal waters. In the last century, its use in industry nas increased significantly due to its strong bactericidal and fungicidal properties. At that time, significant amounts of thimerosal (2-ethyl-lercuric thiosalicylic acid sodium salt) were added to vaccines, cosmetics, paints and varnishes. Hg toxicity is strongly corre-ited with the forms in which it occurs; the most dangerous for humans are methyl- and ethylmercury derivatives, which arę ansidered to be strong poisons and neurotoxins. Since the beginning of the 21st century, legislative work has been underway to reduce the use and eliminate mercury from the energy and heavy industries.

Słowa kluczowe

PL

rtęć; specjacja; toksyczność

EN

mercury; toxicity; speciation

• Wydawca: Wydawnictwo 2K TECHNOLOGIE s.c.
• Czasopismo: Technologia Wody
• Rocznik: 2023
• Tom: Nr 2 (80)
• Strony: 29--32
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz.,

Twórcy

autor

Rychlewski Paweł

• Politechnika Poznańska, Wydział Technologii Chemicznej, ul. Berdychowo 4, 60-965 Poznań

autor

Kamgar Elham

• Politechnika Poznańska, Wydział Technologii Chemicznej, ul. Berdychowo 4, 60-965 Poznań

autor

Zembrzuska Joanna

• Politechnika Poznańska, Wydział Technologii Chemicznej, ul. Berdychowo 4, 60-965 Poznań

Bibliografia

• [1] L. Wiktor: Badanie specjacji pierwiastków toksycznych w próbkach żywności ciekłej i stałem technikami sprzężonymi LC/ICP-DRC-MS i ESI-MS/MS. Praca doktorska. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań 2020.
• [2] D.J. Swaine: Why trace elements are important, Fuel Process. Technol., 21, 65, 2000.
• [3] G. Nałęcz-Jawecki: Badanie toksyczności środowiska wodnego metodą bioindykacji. Biuletyn Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej w Warszawie, 2, 2003.
• [4] E. Leśniewska, M.l. Szynkowska, T. Paryjczak: Główne źródła rtęci w organizmach ludzi nienarażonych zawodowo. Środkowo-Pomorskie Towarzystwo Naukowe Ochrony Środowiska, 11,403-419, 2009.
• [5] L. Boszke: Kierunki badań i możliwości analityczne w technice fluorescencyjnej spektroskopu atomowej dla oznaczeń rtęci w próbkach środowiskowych. Wiadomości Chemiczne, 63,7-8, 2009.
• [6] L. Juszczak: Chemiczne zanieczyszczenia żywności i metody ich oznaczania cz I., Laboratorium przemysłowe, 3, 38, 2008.
• [7] M.l. Szynkowska, E. Leśniewska, T. Paryjczak: Konieczność kontrolowania rtęci w Środowisku, Przemysł Chemiczny 82(3), 240, 2003.
• [8] O. Barałkiewicz, E. Bulska: Specjacja chemiczna. Problemy i możliwości. Wydawnictwo Malamut, Warszawa 2009.
• [9] D.W. Boeing: Ecological effects, transport, and fate of mercury: a general review. Chemosphere, 40, 1335, 2000.
• [10] G. Rand: Fundaments of aquatic toxicology, Taylor & Francis. Washington, 1995.
• [11] T. Lech: Wpływ rtęci i jej związków na środowisko współczesnego człowieka. Wiadomości Chemiczne 52, 87,1998.
• [12| M. Plessi, D. Bertelli, A. Monzani: Mercury and selenium content in selected sea food. Journal of Food Composition and Analisis, 14,461, 2001.
• [13| M, Prostasowicki, W. Ciereszko, A Perkowska, A Ciemniak, I. Bochenek, E. Brucka-Jastrzębska: Metale ciężkie i chlorowane węglowodory w niektórych gatunkach ryb z rzeki Odry. Ochrona Środowiska, 9,95, 2007.
• |14] K. Kot, D. Kosik-Bogacka, N. Łanocha-Arendarczyk, Ż. Ciosek: Wpływ związków rtęci na organizm człowieka. Farmacja Współczesna, 9, 210-216, 2016.
• [15] T.W. Clarkson, A. Aksoy, A. Turtla: Human brain mercury leuels related to exposure to amalgam fillings. Human& Experimental Toxicology,33, 873-877, 2003.
• [16] J.L.M. Nascimento, KRM. Oliveira, ME. Crespo-Lopez; Methylmercury neurotonicity & antioxidant defenses. Indian Journal of Medical Reserch, 128, 373-382, 2008.
• [17] J.K. Virtanen, S. Voutilainen, TH. Rissanen: Mercury, fish oils, and risk of acute coronary events and cardiovascular disease, coronary heart disease, and all-cause mortality in men in Eastern Finland. Arteriosclerosis, thrombosis, and vascular biology, 25(1), 228-33, 2005.
• [18] N. Łanocha, E. Kalisińska, Dl. Kosik-Bogack: Concentrations of trace elements in bones of the hip joint from patients after hip replacement surgery. Journal of Trace Elements in Medicine and Biology, 26,20-25,2012.
• [19] Komunikat Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego: Strategia Wspólnoty w zakresie rtęci. Bruksela, 28 stycznia 2005.
• [20] Dyrektywa 2007/51/WE z dnia 25 września 2007.
• [21] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014 roku. Dz.U. z 2014 r., poz. 1800.
• [22] Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne. Dz.U. 2017 poz. 1566
• [23] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 września 2016 r. w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi, Dz.U. z 2016 r., poz. 1395.
• [24] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej, 1102/852 z dnia 17 maja 2017.
• [25] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej,2022/617 z dnia 12 kwietnia 2022.
• [26] D. Ginter-Kramarczyk, l. Kruszelnicka: Rtęć w środowisku to zagrożenie i wyzwanie. Wodociągi-Kanalizacja, 3 (205), 26-29, 2021.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).