Reconstruction of palaeoecological changes in Lake Łebsko on the basis diatom analysis (the southern Baltic coast, Poland)

• Autorzy: Staszak-Piekarska A. , Rzodkiewicz M.

Identyfikatory

DOI

10.12657/landfana.029.010

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

This study focuses on diatom assemblages occurring in core Łeb1 of Late-glacial and Holocene deposits from Lake Łebsko, off the southern coast of the Baltic Sea. Diatom-inferred environmental characteristics, e.g., water level, water salinity (conductivity), trophic status and pH, from the Holocene are presented. In the sediments from the early Boreal/early Atlantic period, an increase in the participation of brackish-freshwater species is observed, as well as increased numbers of Chaetoceros spores in the samples. The Atlantic sediments of Lake Łebsko mirror conditions typical of the Littorina Sea phase during the development of the Baltic Sea (from c. 7,500 BP to c. 5,000 BP). However, communities of that period dominated by fresh-brackish water species suggest the relatively low salinity of the waters. The presence of isolated frustules of Terpsinoë americana and other typically marine species, e.g., Mastogloia smithii, and the occurrence of silts with Cardium shell detritus point to the Littorina transgression and the functioning of a lagoon within the area of present-day Lake Łebsko. During Subboreal occurrence, a higher number of brackish-freshwater diatoms corresponds to an increase in the water level of the Baltic Sea (approximately 3,000 14C BP). Changes in diatom community structure imply a close relationship with the climate controlled eustatic rise of ocean level and the consequent Littorina transgression, as with other southern Baltic Sea localities.

Słowa kluczowe

EN

coastal lakes; diatom communities palaeoreconstructions; Gardno-Łeba Lowland

• Wydawca: Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
• Czasopismo: Landform Analysis
• Rocznik: 2015
• Tom: Vol. 29
• Strony: 81--90
• Opis fizyczny: Bibliogr. 49 poz., rys.

Twórcy

autor

Staszak-Piekarska A.

• Institute of Geoecology and Geoinformation, Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland

autor

Rzodkiewicz M.

• Institute of Geoecology and Geoinformation, Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland

Bibliografia

• Alhonen, P., Heino A., Tynni R., 1984. Ober Vorkommen and Bedeutung von Terpsinoë americana (Bail). Ralfs in den Ablagerungen des Litorinameeres. Bulletin of the Geological Society of Finland 56(1–2): 117–133.
• Bajkiewicz-Grabowska E., 2005. Jeziora. In: A.Richling, K.Ostaszewska (eds.), Geografia fizyczna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa: 173–183.
• Battarbee R.W., 1986. Diatom analysis. In: B.E. Berglund (ed.), Handbook of Holocene Paleoecology and Paleohydrology: 527–570.
• Bogacki M., 2005. Współczesne procesy morfogenetyczne. In: A. Richling, K. Ostaszewska (eds.), Geografia fizyczna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa: 71–81.
• Bogaczewicz-Adamczak B., 1977. Analiza okrzemkowa subatlantyckich osadów z rejonu jeziora Gardno. Studia i Materiały Oceanologiczne 19(1): 285–290.
• Bogaczewicz-Adamczak B., 1990. Paleolimnologia jezior Borów Tucholskich w świetle badań kopalnych okrzemek. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gdańskiego: 1–133.
• Bogaczewicz-Adamczak B., Miotk G., 1985. Z badań biostratygraficznych nad osadami z rejonu jeziora Gardno. Peribalticum 3: 79–96.
• Bresińska-Burchardt L., 1972. Terpsinoë americana (Bail.) Ralfs – kopalna okrzemka na terenie Słowińskiego Parku Narodowego. Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią ser. B 25: 221–232.
• Brodniewicz I., Rosa B., 1967. The boring hole and the fauna at Czołpino, Poland. Baltica 3: 61–86.
• Denys L., 1991/2. A check-list of the diatoms in the Holocene deposits of the western Belgian coastal plain with a survey of their apparent ecological requirements. Service Geologique de Belgique 1, 2(246).
• Gilewska S., 1999. Rozwój środowiska Polski w trzeciorzędzie. In: L. Starkel (ed.), Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa: 38–65.
• Grimm E.C., 1990. TILIA and TILIA.GRAPH: PC spreadsheet and graphics software for pollen data. INQUA – Commission for the Study of the Holocene, Working-Group on Data-Handling Methods. Newsletter 4: 5–7.
• Grönlund T., 1993. Diatoms in surface sediments of the Gotland Basin in the Baltic Sea. Hydrobiologia 269/270: 235–242.
• Hofmann G., Werum M., Lange-Beralot H., 2011. Diatommen im Süßwasser-Benthos von Mitteleuropa. ARG Gantner Verlag KG, Königstein.
• Kawecka B., Eloranta P., 1994. Zarys ekologii glonów wód słodkich i śródlądowych. PWN Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Kowalczyk K., Witkowski A., Struck U, 1999. Environmental changes in the Gotland Deep Turing the late-glacial and Holocene as inferred form siliceous microfossils (mainly diatoms) analyses. Quaternary Studies in Poland, Special Issue: 135–145.
• Krammer K., 2002. Diatoms of the European Inland Waters and Comparable Habitats. In: H. Lange-Bertalot (ed.), Diatoms of Europe vol. 3, Cymbella.
• Krammer K., Lange-Bertalot H., 2008a. Bacillariophyceae 2, Ephitemiaceae, Bacillariaceae, Surirellaceae. In: H. Ettl, J. Gerloff, H. Heyning, D. Mollenhauer (eds.), Süsswasserflora von Mitteleuropa 2. T 2, 4th Edition. Fischer, Stuttgart.
• Krammer K., Lange-Bertalot H., 2008b. Bacillariophyceae 3, Centrales, Fragilariaceae, Eunotiaceae. In: H. Ettl, J. Gerloff, H. Heyning, D. Mollenhauer (eds.), Süsswasserflora von Mitteleuropa 2. T3, 3rd Edition. Fischer, Stuttgart.
• Krammer K., Lange-Bertalot H., 2010. Bacillariophyceae 1, Naviculaceae. In: H. Ettl, J. Gerloff, H. Heyning, D. Mollenhauer (eds.), Süsswasserflora von Mitteleuropa 2. T 1, 4th Edition. Fischer, Stuttgart.
• Krammer K., Lange-Bertalot H., 2011. Bacillariophyceae 4, Achnanthaceae. In: H. Ettl, J. Gerloff, H. Heyning, D. Mollenhauer (eds.), Süsswasserflora von Mitteleuropa 2. T 4, 3rd Edition. Fischer, Stuttgart.
• Lange-Bertalot H., Metzeltin D., 1996. Indicators of Oligotrophy. 800 taxa representative of three ecologically distinct lake types. In: H. Lange-Bertalot (ed.), Iconogrphia Diatomologica. Annotated Diatom Micrographs 2.
• Lecointe C., Coste M., Prygiel J., 1993. “OMNIDIA”: software for taxonomy, calculation of diatom indices and inventories management. Hydrobiologia 269/270: 509–513.
• Lecointe C., Coste M., Prygiel J., Ector L., 1999. Le logiciel OMNIDIA version 3, une puissante base de données pour les inventaires de diatomées et pour le calcul des diatomiques européens. Cryptogamie Algologie 20: 132–134.
• Lutyńska M., 2008a. Environmental changes in lake Dołgie Wielkie in the light of diatom analysis. Quaestiones Geographiceae 27A/1: 63–68.
• Lutyńska M., 2008b. Fazy rozwoju jeziora Gardno na podstawie analizy okrzemkowej i geochemicznej. In: K. Rotnicki, J. Jasiewicz, M. Woszczyk (eds.), Holoceńskie przemiany wybrzeży i wód południowego Bałtyku – przyczyny uwarunkowania i skutki, Wydawnictwo Tekst sp. z o.o., Poznań–Bydgoszcz: 35–43.
• Lutyńska M., Rotnicki K., 2009. Zapis zmian paleoekologicznych jeziora Gardno na podstawie analizy okrzemkowej. In: A. Kostrzewski, R. Paluszkiewicz (eds.), Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych, V, Seria Geografia 88: 281–298.
• Mangerud J., Andersen S.T., Berglund B.E., Donner J. 1974. Quaternary stratigraphy of Norden, a proposal for terminology and classification. Boreas 3: 109–126.
• Mazurek T., Lutyńska M., Rotnicki K., 2008. Ślady młodoholoceńskich wlewów wód morskich do jeziora Dołgie Wielkie. In: K. Rotnicki, J. Jasiewicz, M. Woszczyk (eds.), Holoceńskie przemiany wybrzeży i wód południowego Bałtyku – przyczyny uwarunkowania i skutki, Wydawnictwo Tekst sp. z o.o., Poznań–Bydgoszcz.
• Piotrowska H., 1997. Podstawowe wiadomości o środowisku przyrodniczym In: H. Piotrowska (ed.), Przyroda Słowińskiego Parku Narodowego, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań–Gdańsk: 17–40.
• Przybyłowska-Lange W., 1979. Diatoms of lake deposits from the polish Baltic coast II. Lake Jamno. Acta Paleobotanica XX(2): 227–244.
• Przybyłowska-Lange W., 1981. Diatoms of the lake deposits from the Polish Baltic Coast. III. Lake Sarbsko. Acta Paleobotanica 21: 145–160.
• Risberg J., 1986. Terpsinoë americana (Bailey) Ralfs, a rare species in the Baltic fossil diatom flora. In: F. Round (ed.), Proceedings of the 9th International Diatom Symposium 1986. Biopress, Bristol and S. Koeltz, Königstein: 207–218.
• Rotnicki K., 1999. Problem holoceńskich transgresji Bałtyku południowego na wybrzeżu środkowym Polski w świetle nowych danych z obszaru Niziny Gardnieńsko-Łebskiej In: R.K. Borówka, Z. Młynarczyk, A. Wojciechowski (eds.), Ewolucja geosystemów nadmorskich południowego Bałtyku: 121–139.
• Rotnicki K., Borówka R. K., 1995. The Last Cold Period in the Gardno-Łeba Coastal Plain. In: K. Rotnicki (ed.), Polish Coast: Past, Present and Future. Journal of Coastal Research 22: 225–229.
• Uścinowicz S., 1995. Ewolucja Południowego Bałtyku w późnym glacjale i holocenie, 1:500 000 In: J.E. Mojski (ed.), Atlas geologiczny Południowego Bałtyku, Wydawnictwo Kartograficzne Polskiej Agencji Geologicznej S. A., Sopot–Warszawa.
• Uścinowicz S., 2003. Jak zmieniał się Bałtyk. Online: http://www.pgi.gov.pl/pl/geologia-morza-i-wybrzeza-uslugi/informacja-przestrzenna-strefa-brzegu-dna-morskiego/387-historia-baltyku.html – 10.04.2013.
• Van Dam H., Mertens A., Sinkeldam J., 1994. A coded checklist and ecological indicator values of freshwater diatoms from Netherlands. Netherlands Journal of Aquatic Ecology 28: 117–33.
• Witak M., 1998. Postglacjalna historia rozwoju wybranych rejonów Zalewu Puckiego w świetle badań kopalnej flory okrzemkowej. Uniwersytet Gdański, Gdynia.
• Witkowski A., 1991. An occurrence of living Terpsinoë americana (Bailey) Ralfs in bottom sediments of the Puck Bay (The Southern Baltic Sea), Poland. Diatom Research 6: 413–415.
• Witkowski A., 1994. Recent and fossil diatom flora of the Gulf of Gdańsk, Southern Baltic Sea. Bibliotheca Diatomologica 28: 1–313
• Witkowski A., Cedro B., Kierzek A., Baranowski D., 2009. Diatoms as a Proxy In reconstructing the Holocene environmental changes in the south-western Baltic Sea: the lower Rega River Valley sedimentary record. Hydrobiologia 631: 155–172.
• Witkowski A., Lange-Bertalot H., Metzeltin D., 2000. Diatom flora of marine coasts. Vol.1. In: H. Lange-Bertalot (ed.), Iconographica Diatomologica: Annotated Diatom Micrographs 7.
• Wojciechowski A., 1994. Deposits, brackish-water and marine malacofauna of the Holocene age in Lake Łebsko, Gardno-Łeba Coastal Plain. In: K. Rotnicki (ed.), Changes of the Polish Coastal Zone. Guide-Book of the Field Symposium. IGU CCS Symposium on Changes of Coastal Zones, 96–100.
• Wojciechowski A., 1995. Holocene deposits and molluscan assemblages in Lake Łebsko, Gardno-Łeba Coastal Plain. In: K. Rotnicki (ed.), Polish Coast: Past, Present and Future. Journal of Coastal Research 22: 236–243.
• Woszczyk M., Lutyńska M., Spychalski W., 2008. Zmiany środowiskowe w jeziorze Sarbsko na podstawie badań geochemicznych i diatomologicznych profilu Sa1/2. In: K. Rotnicki, J. Jasiewicz, M. Woszczyk (ed.), Holoceńskie przemiany wybrzeży i wód południowego Bałtyku – przyczyny uwarunkowania i skutki, Wydawnictwo Tekst sp. z o.o., Poznań–Bydgoszcz.
• Woszczyk M., Spychalski W., Lutyńska M., Cieśliński R., 2010. Temporal trend in the intensity of subsurface saltwater ingressions to coastal Lake Sarbsko (northern Poland) during the last few decades, IOP Conf. Series: Earth and Environmental Science 9.
• Woszczyk M., Tylmann W., Jędrasik J., Szarafin T., Stach F., Skrzypczak J., Lutyńska M., 2014, Recent sedimentation Dynamics In a shallow coastal lake (Lake Sarbsko, northern Poland): driving factors, processes and effects, Marine and Freshwater Research 65 (12): 1102–1115.
• Zawadzka E., Miotk-Szpiganowicz G., Krzymińska J., Witak M., 2005. Badania rzeźby dna I analizy biostratygraficzne osadów jeziornych przybrzeża mierzei jeziora Łebsko. In: W. Florek (ed.), Geologia i geomorfologia Pobrzeża i Południowego Bałtyku 6, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej, Słupsk.
• Zawadzka E., Miotk-Szpiganowicz G., Przezdziecki P., 2008. Pra-Łebsko i Pra-Sarbsko – zasięg zbiorników i dynamika ich współczesnych mierzei. In: K. Rotnicki, J. Jasiewicz, M. Woszczyk (eds.), Holoceńskie przemiany wybrzeży i wód Południowego Bałtyku – przyczyny, uwarunkowania i skutki. Wydawnictwo TEKST Sp.z.o.o., Poznań–Bydgoszcz.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.