Sezonowa struktura odpływu rzeki Wisły do Morza Bałtyckiego

• Autorzy: Bajkiewicz-Grabowska Elżbieta , Zalewski Mariusz , Kobusińska Marta E. , Niemirycz Elżbieta

Warianty tytułu

EN

The seasonal structure of contributors to the discharge of the Vistula River to the Baltic Sea

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej objęło całościowo zarządzanie gospodarką morską, gospodarką wodną, rybołówstwem i żeglugą śródlądową obszaru Polski od 5 grudnia 2015 roku. Ten układ jest bardzo korzystny dla rozwoju polskich obszarów morskich, a dla obszaru Dolnej Wisły jest to początek nowego spojrzenia na badania naukowe, które powinny nadążać za zachodzącymi zmianami. Na Politechnice Gdańskiej i Uniwersytecie Gdańskim powstały ostatnio monografie i publikacje podejmujące zagadnienia rozwoju gospodarczego w aspekcie jego oddziaływania na jakość wrażliwego środowiska nadmorskiego ujścia Wisły [Maciak, Niemirycz 2016; Szymkiewicz 2017; Wojewódzka-Król, Rolbiecki 2017; Niemirycz, Gromiec 2018]. Aktualnie planowane zmiany zagospodarowania Wisły, powrót do koncepcji kaskadowej zabudowy rzeki w dolnym jej biegu, wymagają rzetelnej wiedzy o strukturze odpływu (udziale odpływu powierzchniowego i podziemnego) i odpowiadającej jej jakości wód największej polskiej rzeki. Doniesienia literatury polskiej i światowej wskazują, że od struktury odpływu rzeki i jej sezonowych zmian zależy czasowa i przestrzenna zmienność odpływu zanieczyszczeń do morza [Niemirycz 2006; Bogdanowicz 2004; Best i in. 1997]. Artykuł przedstawia analizę dominujących form odpływu rzeki Wisły w przekroju przyujściowym, ich wielkość i zmienność w różnych pod względem wodności latach hydrologicznych wielolecia 1974–2015.

EN

The Ministry of Maritime Economy and Inland Navigation covered the entire maritime governance, water, fisheries and inland navigation management in Poland since 5th of December 2015. This arrangement is very beneficial for the development of Polish sea areas, and for the Lower Vistula region it is the beginning of a new approach to scientific research that should keep up with the ongoing changes. At the Gdansk University of Technology and the University of Gdańsk, monographs and papers focused on economic development have been published in the aspect of its impact on the quality of the sensitive coastal environment of the Vistula estuary (Maciak and Niemirycz 2016, Szymkiewicz 2017, Wojewódzka-Król and Rolbiecki 2017, Niemirycz and Gromiec 2018). The currently planned changes in the development of the Vistula River, namely the return to the concept of developing locks in the downstream stretch of the river, require a reliable knowledge of the structure of discharge (relative contribution of surface and underground runoff) and water quality in Poland’s largest river. Reports published in Polish and global literature suggest that the structure of river discharge and its seasonal changes determine the temporal and spatial variability in the discharge of pollutants into the sea (Niemirycz 2006, Bogdanowicz 2004, Best i in. 1997). This paper discusses the dominant sources of discharge in the Vistula River near its mouth, providing the historical quantitative data and describing discharge variability in specific hydrological years and seasons of the multi-year period from 1974 to 2014 that differed in terms of the total amount of water resources.

Słowa kluczowe

PL

składowe całkowitego odpływu rzeki; monitoring rzek Polskich; odpływ powierzchniowy; odpływ podziemny

EN

monitoring of Polish rivers; components of discharge from a large lowland river; surface runoff; underground runoff

• Wydawca: Wydawnictwo 2K TECHNOLOGIE s.c.
• Czasopismo: Technologia Wody
• Rocznik: 2019
• Tom: Nr 6 (68)
• Strony: 8--15
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Bajkiewicz-Grabowska Elżbieta

• Uniwersytet Gdański, Wydział Oceanografii i Geografii

autor

Zalewski Mariusz

• Morski Instytut Rybacki Państwowy Instytut Badawczy Zakład Oceanografii Rybackiej i Ekologii Morza

autor

Kobusińska Marta E.

• Morski Instytut Rybacki Państwowy Instytut Badawczy Zakład Oceanografii Rybackiej i Ekologii Morza

autor

Niemirycz Elżbieta

• Uniwersytet Gdański, Wydział Chemii

Bibliografia

• 1. Bajkiewicz-Grabowska E., Mikulski Z., 1984, Hydrogram wezbrania, jego rozkład genetyczny i podstawowe pojęcia, Przegląd Geofizyczny 3: 333-343.
• 2. Bajkiewicz-Grabowska E., Mikulski Z., 1996, Hydrologia ogólna. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 297 s.
• 3. Bartnik A., Jokiel P., 2000, Średni odpływ podziemny w Polsce wlatach 1971-1990 w świetle wyników uzyskanych metodami Wundta i Killego. Gospodarka Wodna 60 (2): 56-59.
• 4. Best G.A., Bogacka T., Niemirycz E. (ed.), 1997, International River Water Quality, Pollution and restoration. Great Britain E&FN SPON, 310 s.
• 5. Bogdanowicz R., 2004, Hydrologiczne uwarunkowania transportu wybranych związków azotu i fosforu Odrą i Wisłą oraz rzekami Przymorza do Bałtyku. Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, 159 s.
• 6. Chełmicki W., 2003, Odpływ podziemny, [w:] J. Pociask-Karteczka (red.): Zlewnia. Właściwości i procesy. UJ Kraków, s. 207-214.
• 7. Dynowska I., 1972, Typy reżimów rzecznych w Polsce, Prace Instytutu Geograficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego 50, 155 s.
• 8. Dynowska I., Tlałka A., 1982, Hydrografia. PWN Warszawa-Poznań, 299 s.
• 9. Grimvall A., Stälnacke P., Sundblad K., Niemirycz E., Pitkanen H., Bruhn A., 1991, Trend analysis of nutrient concentrations in Baltic Sea rivers, Conf. Environment Energy and Natural Resource Management in the Baltic Sea Region, 7-10 May, Copenhagen, Denmark.
• 10. Gutry-Korycka M., Mikulski Z., 1982, Odpływ powierzchniowy jako składowa odpływu rzecznego, Przegl. Geof., 1-2: 45-52.
• 11. HELCOM 1998, The Third Baltic Sea Pollution Load Compilation. Baltic Sea Environment Proceedings 69 (http://www.helcom.fi.).
• 12. HELCOM 2004, 30 years of protecting the Baltic Sea-HELCOM1974-2003. http://www.helcom.fi.
• 13. Maciak J., Niemirycz E., 2016, Transport morski w regionie Morza Bałtyckiego i jego ochrona w odniesieniu do konwencji międzynarodowych. Transfer wiedzy, Polityka morska [red.] Marek Grzybowski, s. 156-170. ISBN 978-83-7241-267-0.
• 14. Niemirycz E., 2006, Halogenowane związki organiczne w ekosystemach rzecznych i odpływ tych związków do Morza Bałtyckiego, Monografia, Wydawnictwo IMGW, 120 s.
• 15. Niemirycz E., Rybiński J., Korzec E., 1987, Odpływ zanieczyszczeń Wisłą w 1985. Warunki środowiskowe polskiej strefy Południowego Bałtyku w 1986 roku, Materiały Oddziału Morskiego IMGW, Gdynia, s. 155-162;
• 16. Niemirycz E., Grimvall A., Stälnacke P., Sundblad K., 1990, Riverine loads of nutrients in relation to river basin characteristics – a comparison of Swedish and Polish river basins, 17th Conf. of Baltic Oceanographers, 24-33, Sept.3-7, Norrkoping, Szwecja.
• 17. Niemirycz E., Gromiec M., 2018, Wisła – historia badań wód Królowej Polskich Rzek w przekroju ujściowym do Morza Bałtyckiego. Gospodarka Wodna 7: 201-203, ISSN 0017-2448.
• 18. Niemirycz E. (odpowiedzialny wykonawca) i inni, 1990, Fluktuacja i trendy odpływu zanieczyszczeń, projekt B-11: Migracja zanieczyszczeń z odpływem rzecznym do morza, Materiały IMGW.
• 19. Niemirycz E. (odpowiedzialny wykonawca) i inni, 1991, Fluktuacja i trendy odpływu zanieczyszczeń, projekt B-11: Migracja zanieczyszczeń z odpływem rzecznym do morza, Materiały IMGW.
• 20. Niemirycz E., 1997, The Vistula River in Poland: Environmental Characteristic and Historical Perspective, [w]: International River Water Quality, Pollution and restoration. Great Britain E&FN SPON, s. 11-19.
• 21. Rybiński J., 1993, Fluktuacje odpływu zanieczyszczeń rzekami do morza i czynniki je kształtujące, IMGW, projekt KBN nr 6-6045-91-02.
• 22. Soczyńska U., 1997, Hydrologia dynamiczna, Wyd. Nauk. PWN Warszawa, 409 s.
• 23. Szymkiewicz R. 2017, Dolna Wisła – rzeka niewykorzystanych możliwości, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk. ISBN: 978-83-7348-737-6.
• 24. Wojewódzka-Król K., Rolbiecki R., 2017, Społeczno-ekonomiczne skutki zagospodarowania dolnej Wisły, Acta Energetica, Wydawnictwo ENERGA SA, Gdańsk. ISBN 978-83-945413-0-9.
• 25. Wundt W., 1953, Gewasserkunde. Berlin, Göttingen und Heidelberg, Spiringer-Verlag: 320 s.
• 26. Zalewski M., 2011, Odpływ Wisłą związków azotu i fosforu na tle zmian produkcji pierwotnej rejonu Basenu Gdańskiego w latach 1975 – 2010, rozprawa doktorska, Uniwersytet Gdański.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).