Powojenne zniszczenia architektoniczne jako żywa pamięć i symbol jedności - studium przypadku Vukovaru w Chorwacji

• Autorzy: Nevescanin Antonio , Walczak Bartosz M.

Identyfikatory

DOI

10.2478/he-2024-0021

Warianty tytułu

EN

Post-War Architectural Damage as Living Memory and Symbol of Unity : Case Study of Vukovar, Croatia

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Bitwa o Vukovar była największą i najbardziej śmiercionośną bitwą chorwackiej wojny o niepodległość na początku lat 90. i pozostaje znaczącym symbolem wojny domowej w regionie Bałkanów. Szacuje się, że prawie 20 000 osób straciło życie podczas 87-dniowego oblężenia. Miasto, znane ze słynnego barokowego kompleksu miejskiego, zostało prawie całkowicie zniszczone, w wyniku czego Vukovar stał się symbolem wojny, a później wyzwolenia. Podczas oblężenia żołnierze wykorzystali wieżę ciśnień jako symbol wolności i jedności, umieszczając na niej chorwacką flagę. Wieża ciśnień stała się ważnym symbolem w tym względzie. Pomimo 640 trafień pociskami i artylerią, wieża nigdy się nie zawaliła, co czyni ją symbolem odporności. Powojenna odbudowa to w Europie długa tradycja. Aby odpowiedzieć na współczesne wyzwania, jednocześnie podkreślając ciągłość i tożsamość kraju i miejsca, ważne jest, aby wziąć pod uwagę przestrzenie upamiętniające. Wnioski z nie tak odległej wojny po rozpadzie Jugosławii mogą być cenne dla planowanych działań na Ukrainie. Badania, poprzedzające opracowanie niniejszego artykułu, obejmowały przegląd literatury, studium przypadku oraz metody porównawcze i indukcyjne, które doprowadziły do wniosków. Celem naukowym artykułu jest przyczynienie się do naukowego zrozumienia powojennych procesów rewitalizacji miast, wykorzystując Vukovar jako studium przypadku do zbadania relacji między architekturą, historią i odpornością społeczności. Relacja ta, w kontekście rewitalizacji miast po wojnie, nosi konsekwencje dla środowiska mieszkaniowego. Związek pomiędzy przedstawionym artykułem a środowiskiem mieszkaniowym mieści się w szerszym kontekście działań na rzecz rewitalizacji i odbudowy miast po chorwackiej wojnie o niepodległość, ze szczególnym uwzględnieniem miasta Vukovar.

EN

The Battle for Vukovar was the largest and deadliest battle of the Croatian War for Independence in the early 1990s, and remains a significant symbol of the Homeland War in the Balkan region. It is estimated that nearly 20,000 people lost their lives during the 87-day siege. The city, known for its famous Baroque urban complex, was almost completely destroyed, and as a result, Vukovar has become a symbol of war and later, liberation. During the siege, soldiers used the Water Tower as a symbol of freedom and unity by placing the Croatian flag on top of it. The Water Tower has become an important symbol in this regard. Despite being hit 640 times with missiles and artillery, the tower never collapsed, making it a symbol of resilience. Post-war reconstruction has a long-standing tradition in Europe. To respond to contemporary challenges while emphasizing the continuity and identity of a country and place, it is important to consider commemorative spaces. Lessons from the not-so-distant war after the breakup of Yugoslavia may be valuable for planned activities in Ukraine. The study involved a literature review, case studies, and comparative and inductive methods, which led to the conclusions. The research goal of this paper is to contribute to the scholarly understanding of post-war urban regeneration processes, using Vukovar as a case study to examine the intersection of architecture, history, and community resilience. The study provides insights into the intersection of architecture, history, and community resilience in the context of urban regeneration following war, with implications for the housing environment of Vukovar. The relation between the study tand the housing environment lies in the broader context of urban regeneration and reconstruction efforts following the Croatian War of Independence, with a specific focus on the city of Vukovar.

Słowa kluczowe

PL

Vukovar; przestrzeń upamiętniająca; powojenna rewitalizacja; odbudowa; Jugosławia; dziedzictwo architektoniczne

EN

Vukovar; commemorative spaces; post-war regeneration; reconstruction; Yugoslavia; architectural heritage

• Wydawca: Katedra Kształtowania Środowiska Mieszkaniowego, Instytut Projektowania Urbanistycznego, Wydział Architektury, Politechniki Krakowskiej
• Czasopismo: Środowisko Mieszkaniowe
• Rocznik: 2024
• Tom: nr 48
• Strony: 123--138
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., fot.

Twórcy

autor

Nevescanin Antonio

• Instytut Architektury i Urbanistyki, Politechnika Łódzka

• https://orcid.org/0000-0002-6240-2836

autor

Walczak Bartosz M.

• Instytut Architektury i Urbanistyki, Politechnika Łódzka

• https://orcid.org/0000-0002-9429-9626

Bibliografia

• [1] Cipek, T., Martinovic, I., 2013. Raspad SFRJ. W: Sveuciliste u Zagrebu - Hrvatski studiji, Zagrzeb, 6-16.
• [2] Cobanov, S., Rudolf, D., 2009. Jugoslavija: unitarna drzava ili federacija povijesne teznje srpskoga i hrvatskog naroda – jedan od uzroka raspada Jugoslavije. Zbornik radova Pravnog fakulteta u Splitu, 46(2), 287-314.
• [3] Daytonski sporazum. Hrvatska enciklopedija, mrezno izdanje. Leksikografski zavod Miroslav Krleza, 2013–2024. https://www.enciklopedija.hr/clanak/daytonski-sporazum (dostęp: 21.03.2024).
• [4] Dąbrowski, J., Walczak, B.M., 2018, Nieoczywista rola ruin poprzemysłowych w krajobrazie kulturowym Polski, Ochrona Dziedzictwa Kulturowego, 6, 43-52.
• [5] Domazet Loso, D., 2001. Kako je pripremana agresija na Hrvatsku i Bosnu i Hercegovinu ili preoblikovanje JNA u srpsku imperijalnu silu. Nacionalna sigurnost i buducnost, 1/2001.
• [6] Erdutski sporazum. Hrvatska enciklopedija, mrezno izdanje.Leksikografski zavod Miroslav Krleza, 2013–2024. https://www.enciklopedija.hr/clanak/erdutski-sporazum (dostęp: 21.03.2024).
• [7] Filipovic, D., Predrijevac, Z., Simicic, D., 2001. Organisation und Durchführung der Erneuerung der historischen Baudenkmäler im historischen Komplex der Stadt Vukovar. W: Scherer, E. (red.), Kulturparks: Tagungen. 131-135.
• [8] Glaurdic, J., 2011. The Hour of Europe: Western Powers and the Breakup of Yugoslavia. London: Yale University Press.
• [9] Hartwell, L. 2019. Conflict Resolution: Lessons from the Dayton Peace Process, Negotiation Journal, 35(4), 443–469.
• [10] Hoare, M., 2010. The War of Yugoslav Succession. W: Ramet, S. (red.). Central and Southeast European Politics Since 1989. Cambridge: Cambridge University Press, 111-136.
• [11] Jovic, D., 2003. Jugoslavija – Drzava, koja je odumrla. Beograd.
• [12] Karac, Z., 1994. Osnovna analiza urbanisticko-arhitektonskog razvoja Vukovara; Kompendij dosadasnjih istrazivanja. Prostor, 2 (1-2(5-6)), 77-96.
• [13] Karac, Z., Stulhofer, A., 2008. Obnova povijesne urbane cjeline Vukovara nakon domovinskog rata kritika modela i metodoloski aspekti, Drustvena istrazivanja, 17 (1-2 (93-94)), 149-170.
• [14] Lepan, S., 2012. Vukovarski vodotoranj – simbol otpora, VP Magazin za vojnu povijest, 16.
• [15] Marijan, D., 2002. Bitka za Vukovar 1991, Scrinia Slavonica, 2(1), 367-402.
• [16] Marijan, D., 2007. Oluja. Hrvatski memorijalno-dokumentacijski centar Domovinskog rata. Zagreb.
• [17] Nadilo, B., 2004. Obnova zgrada javne namjene u Zupanijskoj ulici u Vukovaru, Gradevinar, 56(9), 569-573.
• [18] Nadilo, B., 2015. Najveci infrastrukturni zahvat u Vukovarsko-srijemskoj zupaniji. Gradevinar, 67(12), 1207-1220.
• [19] Paunovic, A., 1992. Suvremeni urbani razvoj Vukovara. Covjek i prostor – Arhitektura, 1, 16-17.
• [20] Pintaric, V., 2020. Vukovarski vodotoranj – simbol obrane, hrabrosti i zajedništva, Hrvatski vojnik, 617. https://hrvatski-vojnik.hr/vukovarski-vodotoranj-simbol-obrane-hrabrosti-i-zajednistva/ (dostęp: 21.03.2024).
• [21] Rytel, G., 2018. The memory of a site. Role and Importance of Material Component in the Becoming of Sites of Memory. Protection of Cultural Heritage, 5, 145–153.
• [22] Ursic, B., 2001. Zerstörung durch die Kriegshandlungen und Bewertung der Kriegsschäden an den historischen Baudenkmälern der Stadt Vukovar. [in:] Scherer, E. (red.), Kulturparks: Tagungen, 124-128.
• [23] Vukovar. Hrvatska enciklopedija, mrežno izdanje. Leksikografski zavod Miroslav Krleza, 2013–2024, https://www.enciklopedija.hr/clanak/vukovar (dostęp: 21.03.2024).
• [24] Walczak, B.M., 2019. Heritage interpretation through an architectural design, SHS Web of Conferences, 64, 03009.
• [25] Witwicki, M.T., 2007 Kryteria oceny wartości zabytkowej obiektów architektury jako podstawa wpisu do rejestru zabytków, Ochrona Zabytków, 1, 77-98.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).