Galerías del agua (sztolnie wodne) na Wyspach Kanaryjskich

• Autorzy: Zagożdżon P. P.

Warianty tytułu

EN

Galerias del agua (water adits) in Canary Islands

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na obszarze Wysp Kanaryjskich znajduje się kilka tysięcy obiektów o charakterze górniczym – są to sztolnie drążone od połowy XIX w. do ostatnich lat XX w. w celu pozyskiwania wód podziemnych. Ich koncentracja oraz położenie są konsekwencją wyjątkowej sytuacji hydrogeologicznej, wynikającej ze specyficznej budowy górotworu. W komunikacie przedstawiono zarys budowy geologicznej archipelagu, ze szczególnym uwzględnieniem wyspy Lanzarote, a także informacje dotyczące historii i charakteru prowadzonych tu robót górniczych. Syntetyczne studium literaturowe uzupełniono wynikami obserwacji terenowych przeprowadzonych na Lanzarote w odniesieniu do dwóch sztolni wodnych, zlokalizowanych w pobliżu osiedla Famara oraz w dolinie Barranco del Chafariz. Sztolnie wodne na Wyspach Kanaryjskich to obiekty stosunkowo słabo znane. Powinny one stanowić przedmiot zainteresowania geoturystycznego, dokumentują też ciekawy przykład intensywnej działalności górniczej.

EN

In the area of the Canary Islands, there are several thousands of underground objects created by mining activity. There are the adits hollowed since the mid-nineteenth century to the last years of the twentieth century in order to obtain groundwater. Their concentration and location are the consequence of a unique hydrogeological situation, resulting from the specific structure of the rock mass on the islands. The Communication outlines the geological structure of the archipelago, with a particular emphasis on Lanzarote, as well as information on the history and nature of mining works carried out there. Synthetic study of literature is supplemented by the results of reconnaissance conducted on the island of Lanzarote in two water adits located near the Famara settlement and in the valley Barranco del Chafariz. Water adits in the Canary Islands are not widely known. They can, however, be of interest to geotourists as they constitute an interesting example of intense mining activity.

Słowa kluczowe

PL

eksploatacja wód podziemnych; sztolnia wodna; Wyspy Kanaryjskie; Lanzarote; Famara

EN

exploitation of groundwaters; water adits; water mines; Canary Islands; Lanzarote; Famara

• Wydawca: Stowarzyszenie Naukowo-Edukacyjne Terra Minera
• Czasopismo: Hereditas Minariorum
• Rocznik: 2015
• Tom: Vol. 2
• Strony: 111--122
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., rys., tab., mapy

Twórcy

autor

Zagożdżon P. P.

• Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii Politechniki Wrocławskiej, Na Grobli 15, 50-421 Wrocław

Bibliografia

• 1. AGUILERA-KLINK F., PÉREZ-MORIANA E., SÀNCHEZ-GARCÍA J., 2000. The social construction of scarcity. The case of water in Tenerife (Canary Islands). Ecological Economics, 34, Spec. Issue – Social Processes of Environmental Valuation: 233–245.
• 2. CARRACEDO J.C., 1994. The Canary Islands: an example of structural control of the growth of large oceanic-island volcanoes. Journ. of Volcanology and Geothermal Research, 60: 225–241.
• 3. CARRACEDO J.C., PÉREZ F.J., ANCOCHEA E., MECO J., HERNÁN F., CUBAS C.R.,CASILLAS R., RODRIGUEZ E., AHIJADO A., 2002. Cenozoic volcanism II: The Canary Islands. [W:] Gibbons W., Moreno T. (red.) The Geology of Spain. The Geol. Soc. London.
• 4. CUSTODIO E., 2013. The history of hydrogeology in Spain. [W:] Howden N., Mather J., History of Hydrogeology. Internat. Assoc. of Hydrogeologists, 28. CRC Press.
• 5. DÍAZ RIJO M., 2007. El agua potable en Lanzarote. Acad. De Ciencias e Ingenierías de Lanzarote. Discursos Académicos, 23. Arrecife.
• 6. DINGMAN R.J., NÚÑEZ J., 1969. Hydrogeologic reconnaissance of the Canary Island, Spain. Geological Survey Research 1969 Chap. C. US Gov. Printing Office. Washington.
• 7. HERNÁNDEZ-GUTIÉRREZ L.E., SANTAMARTA CEREZAL J.C., RODRÍGUEZ LOSADA J.A.,2013. Construcción de obras y aprovechamientos n hidráulicos en terrenos e islas volcánicas. Ingeniería geológica y geotécnica. [W:] Santamarta Cerezal J.C. (red.) Hidrología y recursos hídricos en islas y terrenos volcánicos. Métodos, Técnicas y Experiencias en las Islas Canarias. Colegio de Ingenieros de Montes. Tenerife.
• 8. KRAFFT M., de LAROUZIÈRE F.D., 1991. Guide des volcans d’Europe et des Canaries. Delachaux et Niestlé. Lozanna.
• 9. SANTAMARTA CEREZAL J.C., 2013. Aprovechamientos hídricos subterráneos en islas volcánicas. Minería del agua. [W:] Santamarta Cerezal J.C. (red.) Hidrología y recursos hídricos en islas y terrenos volcánicos. Métodos, Técnicas y Experiencias en las Islas Canarias. Colegio de Ingenieros de Montes. Tenerife.
• 10. SANTAMARTA CEREZAL J.C., HERNÁNDEZ L.E., RODRÍGUEZ LOSADA J.A., 2010. Volcanic dikes engineering properties for storing and regulation of the underground water resources in volcanic islands. [W:] Olalla C., Hernández, Rodríguez-Losada J.A., Perucho Á., González-Gallego J., Volcanic Rock Mechanics. Rock Mechanics and Geo-engineering in Volcanic Environments. Papers from the 3rd Internat. Workshop (Canary Islands). CRC Press.
• 11. SANTAMARTA CEREZAL J.C., RODRÍGUEZ-MARTÍN J., 2013. Introduction to water problems in Canary Islands. [W:] Santamarta-Cerezal, J.C., Hernández Gutiérrez, L.E. (red.) Environmental security, geological hazards and management. Universidad de La Laguna. Tenerife.
• 12. SUÁREZ MORENO F., SANTAMARTA CEREZAL J.C., SUAREZ PÉREZ A., 2013. Patrimonio Hidráulico Canario. [W:] Santamarta Cerezal J.C. (red.) Hidrología y recursos hídricos en islas y terrenos volcánicos. Métodos, Técnicas y Experiencias en las Islas Canarias. Colegio de Ingenieros de Montes. Tenerife.
• 13. ULBER F., 2004. El agua en la historia de Lanzarote. XI Jornadas de Estudios sobre Fuerteventura y Lanzarote, 2. Puerto del Rosario. (dostęp na: http://www.memoriadelanzarote.com/contenidos/20090427103402agua.pdf).
• 14. VIÑUELA J.M., 2015 (akt. witryny www). The Canary Island Hot Spot. www.mantleplumes.org/Canary. html (witryna tematyczna dot. tzw. pióropuszy płaszcza).
• 15. http://www.gobiernodecanarias.org/medioambiente/piac/temas/aguas/mas-informacion/sistemas-extraccion-tradicionales/ – witryna internetowa rządu Wysp Kanaryjskich, dostęp: listopad, 2015.