Lokalizacja i przeobrażenia architektury klasztornej na przykładzie wrocławskiego opactwa Zakonu Kanoników Regularnych św. Augustyna

• Autorzy: Doroz-Turek M.

Warianty tytułu

EN

Localization and transformation of monastic architecture on Wroclaw example of Abbey of Order of Regular Clerics Saint Augustine

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł oparty na pracy doktorskiej pt. „Średniowieczna architektura klasztorna kanoników regularnych św. Augustyna na Śląsku”, napisanej na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej. Dotyczy lokalizacji i wyników badań architektonicznych śląskiego założenia klasztornego kanoników regularnych św. Augustyna na Piasku we Wrocławiu. Na podstawie prowadzonych przez autorkę badań historycznych i architektonicznych nad zespołem klasztornym opactwa kanoników regularnych św. Augustyna na Piasku w sezonie 2003/2004 i 2004/2005 udało się wydzielić trzy średniowieczne fazy budowlane, z czego jedna (pierwsza) jest romańska, druga wczesnogotycka, następna gotycka. Nowe wyznaczenie poszczególnych faz, z uszczegółowieniem ich zasięgu, umożliwiło podsumowanie wyników badań Olgierda Czernera, Edmunda Małachowicza, Jerzego Romanowa oraz zgromadzone własne informacje.

EN

This article was written based on a doctoral dissertation The Medieval Monastic Architecture of Regular Clerics Saint Augustine’s Monks in Silesia, written at the Faculty of Architecture, University of Technology. The article discusses the issues of the location and the results of architectural researches of St. Augustine monastery of Canons Regular on the Sand in Wroclaw. Based on author's historical and architectural research of the monastery of the Abbey of the Canons Regular of St. Augustine on the Sand in the season 2003/2004 and 2004/2005, it was possible to identify three phases of medieval building: the first Romanesque, an early Gothic, and another Gothic. The new designation of phases, with a clarification of their range, has allowed to summary the results of Olgierd Czerner, Edmund Małachowicza and Jerzy Romanow researches as well as collecting their own information.

Słowa kluczowe

PL

zakon; kanonicy regularni św. Augustyna; architektura klasztorna; klasztor; opactwo; Śląsk

EN

monastery; Clerics Saint Augustine; monastic architecture; cloister; abbey; Silesia

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej ; Polska Akademia Nauk, Oddział w Lublinie
• Czasopismo: Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych
• Rocznik: 2010
• Tom: T. 6
• Strony: 133--154
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz., ryc.

Twórcy

autor

Doroz-Turek M.

• Katedra Gospodarki Przestrzennej, Wyższa Szkoła Administracji i Przedsiębiorczości w Lublinie

Bibliografia

• 1. Bernhard M., 2000. Klasztory, niezwykłe miejsca modlitwy i kontemplacji, Warszawa.
• 2. Burgermeister Ludwig, 1930. Die Kunstdenkmäler der Stadt Breslau, Im Auftrage des niederschlesischen Provinzialverbandes Herausgegeben, t. 1, Breslau, s. 205–251.
• 3. Ciechanowski K., 1965. Epigrafika romańska i wczesnogotycka w Polsce, Wrocław, s. 21–23, 36–38, ryc. 8, 19, 20.
• 4. Czerner O., 1962. Studia nad romańską i gotycką architekturą kościoła Najświętszej Marii Panny na Piasku we Wrocławiu, Biul. Historii Sztuki, 24, 3–4, s. 360–376.
• 5. Czerner O., 1965. Chór kapłański i lektorium kościoła NP. Marii na Piasku we Wrocławiu w X i XIX wieku, Kwart. Architektury i Urbanistyki, 3–4, s. 181–205.
• 6. Czerner O., 2000. Resztki romańskiego kościoła pw. Panny Marii we Wrocławiu, [w:] Śląsk około roku 1000, Wrocław, s. 195–198.
• 7. Czerner O., 2005. Znalazłem tylko dwa kręgi. O starszej fazie budowy gotyckiego kościoła Najświętszej Marii Panny na Piasku we Wrocławiu, [w:] Nie tylko zamki – szkice ofiarowane Profesorowi Jerzemu Rozpędowskiemu w siedemdziesiątą piątą rocznicę urodzin, Wrocław, s. 273–278.
• 8. Człowiek średniowiecza, 1996. pod red. Le Goffa Jacquesa, tłum. M. Radożycka-Padelti, Warszawa.
• 9. Derwich M., 1996. Monastycyzm w dawnych społeczeństwach europejskich, Zarys problematyki [w.] Klasztor w społeczeństwie średniowiecznym i nowożytnym, pod red. M. Derwicha, A. Pobóg-Lenartowicz, Opole, s. 43–53.
• 10. Derwich M., 2004. Klasztory i mnisi, Wrocław.
• 11. Doroz-Turek M., 2009. Średniowieczna architektura klasztorna kanoników regularnych św. Augustyna na Śląsku, rozpr. dokt., Polit. Wrocławska Wydz. Architektury, Wrocław.
• 12. Goliński M., 1997. Socjotopografia późnośredniowiecznego Wrocławia (przestrzeń – podatnicy – rzemiosło), s. 237–267, [w:] AUWr, Historia 134, s. 540 i n. (3 mapy luzem).
• 13. Historia Śląska, 2002. pod red. R. Żerelika, Wrocław.
• 14. Kaczmarek R., 1999. C. Kościół Augustianów Kanoników regularnych pw. Najświętszej Marii Panny, tzw. Na Piasku, [w:] Kaczmarek R., Rzeźba architektoniczna XIV wieku we Wrocławiu, Wyd. Uniw. Wrocł., Wrocław, s. 115–131.
• 15. Kaźmierczyk J., Kamiński L., Limisiewicz A., 1995. Przyczynek do studiów nad osadnictwem na Wyspie Piaskowej we Wrocławiu, [w:] ŚSA, 36, s. 241, 243, 244.
• 16. Kozaczewski T., 1957. Romański kościół NPM na Piasku we Wrocławiu, Komunikat, [w:] Zesz. Nauk. PWr., Architektura, 2, 16, s. 69–70
• 17. Kozaczewski T., 1972. Wyniki badań architektonicznych przeprowadzonych w kościele św. Idziego we Wrocławiu, [w:] KAU, t. 17, z. 2, Wrocław, s. 103 i n.
• 18. Kozaczewski T., 1955. Rotunda w Strzelinie, [w:] SWTN, dodatek 7.
• 19. Lawless G. Osa, 1995. Przegląd monastycyzmu augustiańskiego i kilka sugestii co do dalszych badań, s. 61–86, [w:] Duchowość starożytnego monastycyzmu, pod red. M. Starowieyskiego, Kraków.
• 20. Małachowicz E., 1992. Wrocław na wyspach. Rozwój urbanistyczny i architektoniczny, Wrocław.
• 21. Młynarska-Kaletynowa M., 1992. Najdawniejszy Wrocław, Wrocław.
• 22. Monumenta Poloniae Historica, 1888. t. 5, Lwów
• 23. Morelowski M., 1949. Tympanon Marii Włostowiczowej i Świętosława na tle wrocławskiej rzeźby XII wieku, [w:] Spr. WTN, dod. 1, Wrocław.
• 24. Mrozowicz W., 1998. Kanonicy regularni św. Augustyna (augustianie) na Śląsku, Śląski Kwart. Hist. „Sobótka” 53, 3–4, Wroc. Tow. Miłośników Historii, oddz. PTH, s. 401–413.
• 25. Pobóg-Lenartowicz A., 1999. Kanonicy regularni na Śląsku: życie konwentów w śląskich klasztorach kanoników regularnych w średniowieczu, Uniw. Opolski, Opole.
• 26. Pobóg-Lenartowicz A., 2007. A czyny ich były liczne i godne pamięci: konwent klasztoru kanoników regularnych NMP we Wrocławiu do początku XVI w., Uniw. Opolski, Wydz. Teologiczny, Seria: Z dziejów kultury chrześcijańskiej na Śląsku, nr 40, Opole.
• 27. Rajman J., 2006. Encyklopedia średniowiecza, Kraków.
• 28. Romanow J., 1987. Klasztor NM Panny na Piasku we Wrocławiu, Badania archeologiczne w latach 1982–1986, Wrocław. Maszynopis w arch. PSOZ we Wrocławiu.
• 29. Romanow J., Romanow M., 2008. Opactwo Kanoników regularnych św. Augustyna na Piasku we
• 30. Wrocławiu w świetle badań archeologicznych [w druku], Wrocław.
• 31. Semkowicz W., 2002. Paleografia łacińska, TA i WPN Universitas, Kraków, na podst. wyd.: z 1951 r., tj. Semkowicz W., Paleografia łacińska, Kraków.
• 32. Świechowski Z., 1955. Architektura do połowy XIII wieku na Śląsku, Warszawa.
• 33. Świechowski Z., 1997. Fundacje Piotra Włostowica, [w:] AW, t. 3, pod red. J. Rozpędowskiego, Inst. Historii Architektury, Sztuki i Techniki, Polit. Wrocł., Wrocław, s. 9–21.
• 34. Sztuka polska, przedromańska i romańska do schyłku XIII w., 1971. pod red. M. Walickiego, t. 1, cz. 1 i 2, PWN, Warszawa.