Kolorystyka form architektonicznych w surrealistycznym ogrodzie Las Pozas w Meksyku i kwestie jej odtworzenia

• Autorzy: Grodzka Elżbieta

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK73MEXICO

Warianty tytułu

EN

Color scheme of architectural forms in the surrealist garden of Las Pozas, Mexico, and its restoration

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Przedmiotem opracowania jest polichromia niezwykłych betonowych struktur znajdujących się w Las Pozas w Meksyku – jedynym i największym w pełni surrealistycznym ogrodzie na świecie. Artykuł ma na celu zwrócenie uwagi na funkcję, stan zachowania, sposób i zakres ochrony kolorystyki ogrodu. Zwrócono uwagę na rolę polichromii w całej kompozycji przestrzennej Las Pozas, opisano jej różnorodność oraz stan zachowania. Podstawą były autorskie badania prowadzone in situ. Przeprowadzono również badania literaturowe oraz ikonograficzne. Wykonano studia porównawcze stanu zachowania polichromii oraz przeprowadzono jej teoretyczną rekonstrukcję w oparciu o dostępne materiały archiwalne. Dotychczas kwestie ochrony polichromii w Las Pozas nie były poruszane w toczącym się dyskursie odnośnie do sposobu konserwacji ogrodu. W podsumowaniu zestawiono zatem argumenty przemawiające zarówno za odtworzeniem pierwotnej kolorystyki ogrodu, jak i przeciwko temu rozwiązaniu. Przytoczone argumenty mogą stać się przyczynkiem do dyskusji, w jaki sposób należałoby podejść do ochrony i konserwacji polichromii w Las Pozas.

EN

This study focuses on the polychrome of the extraordinary concrete structures located in Las Pozas, Mexico —the world’s only and largest fully Surrealist garden. The paper aims to highlight the function, state of preservation, method and extent of preservation of the garden’s color scheme. The role of polychromy in the overall spatial composition of Las Pozas is highlighted, and its diversity and state of preservation are described. Original in situ research provided the basis for the study. A review of the literature and iconography was also performed. A comparative study of the state of preservation of the polychrome was conducted, and a theoretical reconstruction of the polychrome was carried out based on available archival materials. Previously, preserving the polychrome at Las Pozas was not addressed in the ongoing discourse on how to conserve the garden. Thus, the summary presents arguments both for and against restoring the original color scheme of the garden. The arguments can contribute to the discussion on how the protection and conservation of the polychrome in Las Pozas should be approached.

Słowa kluczowe

PL

architektura surrealistyczna; ogród surrealistyczny; konserwacja polichromii; Edward James; Las Pozas

EN

surrealist architecture; surrealist garden; polychrome conservation; Edward James; Las Pozas

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2023
• Tom: Nr 74
• Strony: 125--142
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., fot.

Twórcy

autor

Grodzka Elżbieta

• Katedra Konserwacji Zabytków i Rewaloryzacji Krajobrazu, Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej

• https://orcid.org/10.48234/WK73MEXICO

Bibliografia

• Teksty źródłowe / Source texts
• 1. Hooks Margaret, Surreal Eden: Edward James and Las Pozas, New York 2006.
• 2. Matchette Nicole, A Proposed Approach for Stabilizing Verdant Concrete of Stairway to the Sky, Las Pozas, Mexico, Graduate Program in Historic Preservation, Philadelpfia, 2011.
• Opracowania / Secondary sources
• 3. Guzmán Urbiola Xavier, Edward James en Xilitla, Mexico 2007.
• 4. Kusunoki Sharon-Michi, Surreal Life: Edward James 1907–1984, London 1998.
• 5. Maluga Leszek, Mexican plays with architecture and colour, „Technical Transactions Architecture“ 2015, nr 8-A, s. 123–129.
• 6. Muñoz-Cisneros Margarita, Xilitla-Las Pozas: Carmelo Muñoz: The Constructor Of The Surrealistic Monument in ihe Mexican Jungle, Nevada 2023.
• 7. Sawicki Tytus, Konserwować czy odnawiać? Estetyczny aspekt zabiegów wykonywanych przy tynkach, dekoracjach malarskich i sgraffitowych na elewacjach kamienic Starego i Nowego Miasta w Warszawie, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2022, nr 69, s. 141–155.
• 8. Sroczyńska Jolanta, Wartość społeczna zabytków architektury w świetle wybranych dokumentów UNESCO, ICO-MOS, Rady Europy, kształtujących teorię ochrony dziedzictwa kulturowego, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2021, nr 65, s. 7–19.
• 9. Taylor Gordon, Cooper Guy, Gardens of Obsession: Eccentric and Extravagant Visions, Cassell 1999.
• Źródła elektroniczne / Electronic sources
• 10. Danziger Avery, Danziger Leonore, Edward James: Builder of Dreams, Top Drawer Productions, 1995, 58 min, https://vimeo.com/164786264 (dostęp: 3 IX 2021).
• 11. Goldstone Bud, Las Pozas: A Conservator’s Nightmare, https://folkart.org/mag/las-pozas (dostęp: 27 VII 2016).
• 12. https://issuu.com/farahimakbar/docs/las_pozas_garden (dostęp: 9 IX 2021).
• 13. https://www.laspozasxilitla.org (dostęp: 9 IX 2021).
• 14. Las Pozas, Xilitla, UNESCO, https://whc.unesco.org/en/tentativelists/5493/ (dostęp: 9 VIII 2021).
• 15. Melly George, The Secret Life of Edward James, BBC, 1978, 54 min, https://www.youtube.com/watch?v=0oosdgHLTGY (dostęp: 27 VII 2016).
• 16. Takac Balasz, One For the Bucket List – Las Pozas, Edward James’s Whimsical Surrealist Garden in Mexico, Widewalls, 2019, https://www.widewalls.ch/magazine/las-pozas-surrealist-garden-mexico (dostęp: 7 IX 2021).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).