Ocena zagrożenia metalami ciężkimi w produktach spożywczych

• Autorzy: Kępińska Jagoda , Biel Wioletta

Identyfikatory

DOI

10.15199/65.2020.8.8

Warianty tytułu

EN

Hazard assessment of heavy metals in food products

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Żywność oprócz składników odżywczych może zawierać także substancje, które stanowią zagrożenie dla zdrowia. Przykładem takiego zagrożenia jest obecność w produktach spożywczych metali ciężkich. Zanieczyszczenia te należy zaliczyć do skażeń chemicznych powstałych w wyniku różnych procesów naturalnych, przetwórczych, migracji oraz przypadkowych skażeń. Metale ciężkie uznaje się obecnie za jedne z najgroźniejszych zanieczyszczeń środowiska człowieka. Do najbardziej toksycznych należy kadm, ołów, rtęć oraz arsen. Pierwiastki te odznaczają się najwyższym współczynnikiem kumulacji. W artykule przedstawiono dane literaturowe na temat zawartości metali ciężkich w niektórych podstawowych produktach spożywczych (warzywach i owocach, artykułach pochodzenia zwierzęcego: mleku, mięsie oraz rybach). Dodatkowo na podstawie raportów RASFF dokonano analizy występowania zagrożeń chemicznych w żywności z uwzględnieniem tendencji oraz częstotliwości ich zgłaszania w analizowanym okresie.

EN

In addition to nutrients, food also contains substances that can pose health risk. Heavy metals are one such threat. These impurities should be classified as chemical contamination resulting from various natural, processing and migration processes as well as accidental contamination. Heavy metals are currently one of the most dangerous environmental pollutants. The most toxic include cadmium, lead, mercury and arsenic. These elements have the highest accumulation coefficient. The article presents results of heavy metal content in some basic food products (vegetables and fruits, products of animal origin - milk, meat, fish). Additionally, based on RASFF reports, an analysis of the occurrence of chemical hazards in food was made taking into account trends and the frequency of reporting them in the analyzed period.

Słowa kluczowe

PL

arsen; kadm; ołów; rtęć; zagrożenia; żywność

EN

arsenic; cadmium; lead; mercury; threats; food

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Spożywczy
• Rocznik: 2020
• Tom: T. 74, nr 8
• Strony: 52--56
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz.

Twórcy

autor

Kępińska Jagoda

• Wydział Nauk o Żywności i Rybactwa, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

autor

Biel Wioletta

• Pracownia Żywienia Zwierząt i Żywności, Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Bibliografia

• [1] Ahmad S., M.H. Sayed, S. Barua, M.H. Khan, M.H. Faruquee, A. Jalil, S.A. Hadi, H.K. Talukder. 2001. „Arsenic in drinking water and pregnancy outcome”. Environmental Health Perspectives 109 : 629-631.
• [2] Albińska J., J. Góralski, M.I. Szynkowska, E. Leśniewska, T. Paryjczak. 2011. „Rtęć w tuszach zwierząt łownych pochodzących z terenu województwa łódzkiego”. Środkowo- Pomorskie Towarzystwo Naukowe Ochrony Środowiska. Rocznik Ochrona Środowiska 13 : 525-540.
• [3] Boening D.W. 2000. „Ecological effects, transport, and fate of mercury: a general review”. Chemosphere 40 : 1335-1351.
• [4] Cousins R.J., R.K. Blanchard, J.B. Moore, L. Cui., C. Green, J.P. Liuzzi, J. Cao, J.A. Bobo. 2003. „Regulation of zinc metabolism and genomic outcomes”. The Journal of Nutrition 133 : 1521-1526.
• [5] Czeczot H., M. Skrzycki. 2010. „Kadm – pierwiastek całkowicie zbędny dla organizmu”. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 64 : 38-49.
• [6] Duma P., M. Pawlos, M. Rudy. 2012. „Zawartość metali ciężkich w wybranych produktach spożywczych województwa podkarpackiego”. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna 45 (1) : 94-100.
• [7] Grembacka M., A. Kaliś, P. Szefer. 2012. „Ocena zanieczyszczenia wybranych win kadmem i ołowiem”. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna 45 (3) : 303-307.
• [8] Gruca-Królikowska S., W. Wacławek. 2006. „Metale w środowisku. Cz. II. Wpływ metali ciężkich na rośliny”. Chemia, Dydaktyka, Ekologia, Metrologia 11 (1-2) : 41-56.
• [9] Gut K., E. Marchwińska-Wyrwał, D. Rogala. 2017. „Wpływ przygotowania marchwi do spożycia na stężenie metali ciężkich w konsumowanym produkcie”. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 23 (4) : 240-244.
• [10] Hall A.H. 2002. „Chronic arsenic poisoning”. Toxicology Letters 128 : 69-72.
• [11] Horoszewicz E., K. Pieniak-Lendzion, R. Niedziołka, M. Łukasiewicz. 2010. „Porównanie zawartości wybranych metali w tkance mięśniowej oraz narządach wewnętrznych koziołków i tryczków”. Acta Scientiarum Polonorum. Zootechnica 9 (1) : 15-20.
• [12] Kot A., S. Zaręba, L. Wyszogrodzka-Koma, M. Staszowska. 2011. „Ocena skażenia kadmem i ołowiem makaronów”. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna XLIV (4) : 1065-1072.
• [13] Krupa J., B. Kogut. 2000. „Zawartość kadmu i ołowiu w mięśniach, wątrobie i nerkach kóz i owiec z okolic Rzeszowa”. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 7 (1) : 109-116.
• [14] Krzywy I., E. Krzywy, M. Pastuszak-Gabinowska, A. Brodkiewicz. 2010. „Ołów – czy jest się czego obawiać?”. Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie 56 (2) : 118-128.
• [15] L’yasova D., G. Schwartz. 2005. „Review. Cadmium and renal cancer”. Toxicology and Applied Pharmacology 207 : 179-186.
• [16] Łoźna K., J. Biernat. 2008. „Występowanie arsenu w środowisku i żywności”. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny 59 (1) : 19-31.
• [17] Mania M., M. Rebeniak, T. Szynal, K. Starska, M. Wojciechowska-Mazurek, J. Postupolski. 2017. „ Exposure assessment of the population in Poland t the toxic effects of arsenic compounds present in rice and rice-based products”. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny 68 (4) : 339-346.
• [18] Meliker J.R., A. Franzblau, M.J. Slotnick, O. Jerome. 2006. „Major contributors to inorganic arsenic intake in southeastern Michigan”. The International Journal of Hygiene and Environmental Health 209 : 399-411.
• [19] Mielewska D., A. Stefanska, J. Wenta, M. Mazur, L. Bielawski, D. Danisiewicz, A. Dryzalowska, J. Falandysz. 2008. „Rtęć w trzech gatunkach grzyba maślak z niektórych miejsc w Polsce”. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny 59 (2) : 147-153.
• [20] Ognik K., E. Rusinek, I. Sembratowicz, J. Truchliński. 2006. „Zawartość metali ciężkich oraz azotanów (V) i azotanów (III) w owocach bzu czarnego i aronii czarnoowocowej w zależności od miejsca pozyskania i okresu wegetacyjnego”. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny 3 : 235-241.
• [21] Ognik K., E. Rusinek, I. Sembratowicz, J. Truchliński. 2006. „Influence of environmental conditions and vegetation period on trace elements contents in black chokeberry and elderberry fruits from Lublin region”. Polish Journal of Environmental Studies 3a : 113-117.
• [22] Pacyna E.G., J.M. Pacyna, J. Fudała, E. Strzelecka-Jastrząb, S. Hławiczka, D. Panasiuk. 2006. „Mercury emissions to the atmosphere from anthropogenic sources in Europe in 2000 and their scenarios until 2020”. Science of the Total Environment 370 : 147-156.
• [23] Protasowicki M. 1991. „Long-term studies on heavy metals in aquatic organisms from river Odra mouth area”. Acta Ichthyologica et Piscatoria 21 (1) : 301-309.
• [24] Rogala D., I. Hajok, R. Baranowska, A. Spychała, K. Gut. 2017. „Zanieczyszczenie czekolad związkami kadmu na polskim rynku. Regulacje prawne.” Przemysł Spożywczy 71 (9) : 32-37.
• [25] Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. ustalające najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach spożywczych (Dz.U. L 364/5 z 20.12.2006).
• [26] Rusinek E., I. Sembratowicz, K. Ognik. 2008. „Zawartość wybranych metali w owocach leśnych w zależności od miejsca pozyskania”. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny 59 (2) : 155-161.
• [27] Sauerbeck D.R. 1991. „Plant, element and soil properties governing uptake and availability of heavy metals derived from sewage sludge”. Water, Air, Soil Pollution 57-58 : 227-237.
• [28] Seńczuk W. 2006. Toksykologia współczesna, 360-442. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
• [29] Siebielec S., G. Siebielec. 2016. „Zawartość ołowiu w owocach”. Badania i Rozwój Młodych Naukowców w Polsce. Nauki przyrodnicze V : 90-96.
• [30] Staniak S. 2014. „Źródła i poziom zawartości ołowiu w żywności”. Polish Journal of Agronomy 19 : 36-45.
• [31] Tkaczewska J., W. Migdał. 2012. „Porównanie wydajności rzeźnej, zawartości podstawowych składników odżywczych oraz poziomów metali ciężkich w mięśniach karpi (Cyprinus carpio L.) pochodzących z różnych rejonów Polski”. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 6 (85) : 180-189.
• [32] Waisberg M., P. Joseph, B. Hale B. 2003. „Molecular and cellular mechanisms of cadmium carcinogenesis”. Toxicology 192 (5) : 95-117.
• [33] Williams P.N., A. Villada, C. Deacon, A. Raab, J. Figuerola, A.J. Green, J. Feldmann, A.A. Meharg. 2007. „Greatly enhanced arsenic shoot assimilation in rice leads to elevated grain levels compared to wheat and barley”. Environmental Science & Technology 41 (19) : 6854-6859.
• [34] Zdrojewicz Z., A. Jagodziński, M. Kowalik. 2017. „Ryż to zdrowie – prawda czy mit?”. Medycyna Rodzinna 20 (1) : 53-59.
• [35] https://gis.gov.pl/zywnosc-i-woda/rasff/ [dostęp: 03.04.2020].

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).