Kilka uwag nad przemianami podejścia do autentyzmu materii budowli w kontekście odbioru społecznego w XXI wieku

Rudnicka-Bogusz, Marta

doi:10.48234/WK71REMARKS

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Kilka uwag nad przemianami podejścia do autentyzmu materii budowli w kontekście odbioru społecznego w XXI wieku

Autorzy

Rudnicka-Bogusz Marta

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK71REMARKS

Warianty tytułu

A few remarks on the changes in the approach to the authenticity of building matter in the context of social perception in the twenty-first century

Języki publikacji

PL EN

Abstrakty

Pojęcie autentyzmu i wartości zabytków uległo ogromnym przemianom, ciążąc od autentyzmu dokumentu do autentyczności doznań odbiorcy. Wynika to z rozwinięcia pojęcia zabytku do wielopostaciowego dziedzictwa kulturowego. Począwszy od „ojców założycieli” zinstytucjonalizowanej ochrony zabytków, poprzez pierwsze akty międzynarodowe, podstawową wartość zabytku stanowiła oryginalność materii budowlanej. Druga wojna światowa zachwiała tym dogmatem. W latach czterdziestych i pięćdziesiątych stosowano retrowersje i rekonstrukcje zniszczonych obiektów; w latach sześćdziesiątych zabytki pielęgnowano dla wartości estetycznej, historycznej i naukowej; w siedemdziesiątych i osiemdziesiątych pojęcie „znaczenia kulturowego” objęło wartości społeczną i duchową. Dokument z Nara rozszerzył aspekty autentyzmu o „nastrój i ekspresję”. Wiek XXI wprowadził w ochronę dziedzictwa niematerialnego i genius loci możliwość wirtualnej rekonstrukcji. Autentyzm stał się wartością sumaryczną dziedzictwa materialnego i niematerialnego.

The concept of authenticity and value of monuments has undergone enormous changes, developing from the authenticity of the document to the authenticity of the recipient’s experience. This is due to the evolution of the very concept of a monument into a multi-form cultural heritage. Beginning with the “founding fathers” of the institutionalized protection of monuments, through the first international acts, the original value of a monument was the authenticity of the building material. The Second World War shattered this dogma. In the 1940s and 1950s, retroversion and reconstruction of damaged structures were used; in the 1960s, monuments were looked after for their aesthetic, historical and scientific value; in the 1970s and 1980s the concept of “cultural significance” encompassed social and spiritual values. The Nara Document extended aspects of authenticity to include “spirit and feeling.” The twenty-first century introduced the possibility of virtual reconstruction in the protection of intangible heritage and genius loci. Authenticity has become the sum value of tangible and intangible heritage.

Słowa kluczowe

autentyzm zabytków i dziedzictwa rekonstrukcja rewitalizacja teoria ochrony dziedzictwa heritologia

authenticity of monuments and heritage reconstruction revitalization theory of heritage protection heritology

Wydawca

Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków

Czasopismo

Wiadomości Konserwatorskie

Rocznik

2022

Tom

Nr 71

Strony

7--19

Opis fizyczny

Bibliogr. 48 poz., fot.

Twórcy

autor

Rudnicka-Bogusz Marta

Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej

https://orcid.org/0000-0001-6137-5517

Bibliografia

Teksty źródłowe/ Source texts
1. 1964 Karta Wenecka (ICOMOS) międzynarodowa karta konserwacji i restauracji zabytków architektury i miejsc historycznych.
2. 1976 Rekomendacja Warszawska (ICOMOS) zalecenia dotyczące ochrony zespołów zabytkowych i tradycyjnych i ich roli w życiu współczesnym, Polska.
3. 1979 Karta z Burra (ICOMOS) w sprawie miejsc o znaczeniu kulturowym, Australia.
4. 1986 Council of Europe Committee of Ministers Recommendation No. R (86) 11 On Urban Open Space.
5. 1987 Karta Waszyngtońska (ICOMOS) międzynarodowa karta ochrony miast historycznych, Toledo/Waszyngton
6. 1994 Dokument z Nara o autentyzmie (UNESCO, ICOMOS, ICCROM), Japonia.
7. 2000 Karta Krakowska – pryncypia konserwacji i restauracji dziedzictwa architektoniczno-urbanistycznego.
8. 2003 Konwencja (UNESCO) w sprawie ochrony dziedzictwa niematerialnego, Francja.
9. 2003 Karta (ICOMOS) zasady analizy, konserwacji i strukturalnej restauracji dziedzictwa architektonicznego, Victoria Falls/Zimbabwe. 2005 Deklaracja z Xi’an (ICOMOS) dot. konserwacji otoczenia budowli, miejsc i obszarów dziedzictwa, Chiny.
10. 2008 Deklaracja w sprawie zachowania genius loci (ICOMOS), Quebec/Kanada.
11. 2009 Karta z Ename (ICOMOS) dot. interpretacji i prezentacji miejsc dziedzictwa kulturowego, Kanada.
Opracowania / Secondary sources
12. Affelt Waldemar, Program funkcjonalno-użytkowy rewitalizacji zasobu dziedzictwa techniki wobec jego wartościowości i pamięci kulturowej, [w:] Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, red. Bogusław Szmygin, Warszawa 2014.
13. Arnold John, Kate Davies, Simon Ditchfield (red.), History and heritage: consuming the past in contemporary culture, Shaftesbury 1998.
14. Bentkowska-Kafel Anna, Historyczna wiarygodność zabytku wirtualnego. Uwagi na marginesie postulatów Karty londyńskiej, [w:] Nowoczesne metody gromadzenia i udostępniania wiedzy o zabytkach, red. Agnieszka Seidel-Grzesińska, Ksenia Stanicka-Brzezicka, Wrocław 2008
15. Bukowska Weronika, Janusz Krawczyk (red.), Karta Wenecka 1964–2014, Toruń 2015.
16. Cielątkowska Romana (red.), Tożsamość miasta odbudowanego. Autentyzm – integralność – kontynuacja, Gdańsk 2001.
17. Czechowicz Jacek, Dilemmas of Authencity between permanent Ruin and Rebuilding/Dylematy Autentyzmu pomiędzy trwałą ruiną a odbudową, „Czasopismo Techniczne” 2015, z. 6–A.
18. Czerner Olgierd, Ile prawdy, ile ułudy?, [w:] Tożsamość miasta odbudowanego. Autentyzm – integralność – kontynuacja, red. Romana Cielątkowska, Gdańsk 2001.
19. Czerner Olgierd, Wartość autentyzmu w zabytkach, „Ochrona Zabytków” 1974, nr 3.
20. Gyurkovich Jacek, Współczesne interpretacje klimatu miejsca, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2018, nr 55.
21. Herbert David (red.), Heritage, tourism and society, London 1995.
22. Kadłuczka Andrzej, Ochrona dziedzictwa architektury i urbanistyki: doktryny, teoria, praktyka, Kraków 2018.
23. Kashchenko Oleksandr, Kovalska Gelena, Gnatiuk Liliia, Revitalization of the urban environment and contemporary trends of its humanization via the means of art, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2020, nr 61.
24. Kościuk Jacek, Współczesne skanowanie laserowe 3D w modelowaniu, dokumentacji i konserwacji zabytków architektury, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2012, nr 32.
25. Krawczyk Janusz, Dialog z tradycją w konserwatorstwie – koncepcja zabytkoznawczej analizy wartościującej, „Acta Universitatis Nicolai Copernici Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo” 2013, t. 44, s. 507–529.
26. Kubiszewska Katarzyna, Rola zabytków w gospodarce – wybrane zagadnienia, „Ochrona Zabytków” 2014, nr 2.
27. Kula Marcin, Co zbudować, co zburzyć? O świadectwach pamięci w Polsce w 2007 r, „Przegląd Historyczny” 2008, t. 99, z. 1.
28. Malinowski Kazimierz (red.), Monografie Muzeum Narodowego w Poznaniu. Renesans zabytków tysiąclecia, t. 1, Poznań 1968.
29. Małachowicz Edmund, Stare Miasto w Wrocławiu, Wrocław–Warszawa 1985.
30. Rouba Bogumiła, Autentyczność i integralność zabytków, „Konserwacja Zabytków” 2008, nr 4.
31. Rouba Bogumiła, Nie my pierwsi i nie ostatni..., „BIP ICOMOS” 2018, nr 4 (43).
32. Rouba Bogumiła, Potrzeba strukturyzacji wiedzy, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2018, nr 56.
33. Schatt-Babińska Katarzyna, Europocentryczne i dalekowschodnie spojrzenie na wartość autentyzmu zabytku – dokument z Nara jako próba pogodzenia odmiennych poglądów, „Gdańskie Studia Azji Wschodniej” 2016, nr 10.
34. Seidel-Grzesińska Agnieszka, Stanicka-Brzezicka Ksenia (red.), Nowoczesne metody gromadzenia i udostępniania wiedzy o zabytkach, Wrocław 2008.
35. Sroczyńska Jolanta, The Social Value of Architectural Monuments in the Light of Selected Documents of UNESCO
36. Icomos, the Council of Europe, Shaping the Theory of Cultural Heritage Protection, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2021, nr 65.
37. Sroczyńska Jolanta, Wartości społeczne w ochronie zabytków – jak nauczać ludzi ich wyróżniania, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2019, nr 58.
38. Szmelter Iwona, Holizm to przyszłość? Całościowa perspektywa ochrony dziedzictwa kultury materialnego, niematerialnego i cyfrowego, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2018, nr 56.
39. Szmygin Bogusław, Teoria zabytku Aloisa Riegla, „Ochrona Zabytków” 2003, nr 3–4.
40. Szmygin Bogusław (red.), Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, Warszawa 2014.
41. Tajchman Jan, W sprawie konieczności ustanowienia standardów wykonywania projektów dotyczących prac planowanych w zabytkach architektury, „Wiadomosci Koserwatorskie – Conservation News” 2008, nr 24.
42. Walczak Bartosz, Kępczyńska-Walczak Anetta, Cyfrowe zasoby wiedzy o zabytkach – Teoria i codzienna praktyka, [w:] Cyfryzacja w naukach o przeszłości i ochronie zabytków – Analiza potencjału i zagrożeń na wybranych przykładach, red. Rafał Zapłata, Warszawa 2016
43. Zapłata Rafał, Autentyzm zabytkowej architektury i palimpsest w przestrzeni historycznej – nowe media a prezentacja dziedzictwa kulturowego, „Architectus” 2016, nr 1.
44. Zasina Jakub, Między pojęciami zabytku i dziedzictwa kulturowego. Od zasobu do czynnika rozwoju jednostki terytorialnej, „Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej, Zarządzanie” 2013, nr 12.
Źródła elektroniczne / Electronic sources,
45. https://www.unesco.pl/kultura/dziedzictwo-kulturowe, https://www.unesco.pl/kultura/dziedzictwo-kulturowe (dostęp: 29 V 2022) http://bip.um.wroc.pl/artykuly/204/zabytki-wroclawia dostęp (dostęp: 9 III 2019).
46. Kołodziejczyk Piotr, Ustawa krajobrazowa czyli potrzebny krok... donikąd, http://jagiellonski24.pl/2015/04/27/ustawa-krajobrazowa-czyli-potrzebny-krok-donikad (dostęp: 13 II 2019).
47. Museo de Altamira, RV ‘Altamira, la cueva animada’, https://www.youtube.com/watch?v=5xvy8FEBrt0 (dostęp: 7 III 2021).
48. www.londoncharter.org (dostęp: 7 III 2021).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-ef3a4892-26a6-4466-8351-c06291ea9bbb