Reconstruction of modernist railway buildings: the example of Havířov station

• Autorzy: Guzdek Adam

Identyfikatory

DOI

10.24425/tkuia.2022.144858

Warianty tytułu

PL

Przebudowa modernistycznych budynków kolejowych na przykładzie dworca Havířov

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

The article presents a reflection on the loss of historical and cultural heritage caused by the pursuit of energy efficiency reduction of buildings. The paper will present the post-war construction development in the Ostrava region, especially the completion of the railway network with the implementation of new railway stations. It is these stations, whose architecture refers to the success of the Czechoslovak Expo 58 pavilion in Brussels, that have faced increased interest in the last few years from conservators seeking to preserve these cultural assets for future generations. The author illustrates this with the example of the inappropriate reconstruction of the railway station in Havířov. The scientific method used is mainly the communication of the author’s own activist experience in saving the railway station from demolition and his own observations during the recent reconstruction of this object. The response to the activities of the Důl architektury association was very topical at the time and led to the production of a documentary by Czech Television titled Requiem for the Station (Hollander, 2015) from the series My Private War.

PL

Tematem niniejszego artykułu jest refleksja na temat utraty historycznego i kulturowego dziedzictwa spowodowanej przez dążenie do zwiększania efektywności energetycznej budynków. W artykule zostaną przedstawione powojenne inwestycje w regionie Ostrawy, zwłaszcza ukończenie sieci kolejowej i realizacja nowych stacji kolejowych. Te właśnie stacje, których architektura nawiązuje do sukcesu czechosłowackiego pawilonu przygotowanego na Expo ’58 w Brukseli, od kilku lat cieszyły się rosnącym zainteresowaniem wśród konserwatorów, chcących zachować ich walory kulturowe dla przyszłych pokoleń. Autor ilustruje kwestię utraty tych walorów na przykładzie niewłaściwej przebudowy stacji kolejowej w Hawierzowie. Metoda badawcza wykorzystana w artykule to głównie przedstawienie doświadczeń autora jako aktywisty zaangażowanego w ratowanie stacji kolejowej przed rozbiórką oraz własnych obserwacji podczas niedawnej przebudowy tego obiektu. Odpowiedź na działalność stowarzyszenia Důl architektury była wówczas bardzo żywa i doprowadziła do wyprodukowania przez Telewizję Czeską filmu dokumentalnego zatytułowanego Requiem dla dworca (Hollander, 2015) z serii Moja prywatna wojna.

Słowa kluczowe

EN

Czech Republic; architecture; railway station; Czechoslovakia; Havířov; Ostrava; culture heritage; Expo 1958 Brussels

PL

Republika Czeska; architektura; dworzec kolejowy; Czechosłowacja; Hawierzów; Ostrawa; dziedzictwo kulturowe; Expo 1958; Bruksela

• Wydawca: Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie ; Politechnika Krakowska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie
• Rocznik: 2022
• Tom: T. 50
• Strony: 377--389
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., zdj.

Twórcy

autor

Guzdek Adam

• Brno University of Technology, Faculty of Civil Engineering, Institute of Architecture

• https://orcid.org//0000-0003-1503-1566

Bibliografia

• Běčák, L. (2010), ‘V Havířově připravují nový dopravní terminál’ (‘A new transport terminal is being prepared in Havířov’), Deník.cz, 23.09.2010. Available at: https://karvinsky.denik.cz/zpravy_region/20100923terminal.html (accessed:08.05.2022).
• Běčák, L. (2011), ‘V Havířově se bude stavět nová nádražní hala’ (‘A new station hall will be built in Havířov’), Deník.cz, 20.06.2011. Available at: https://karvinsky.denik.cz/zpravy_region/20110620zastupitelstvo.html (accessed: 08.05.2022).
• Běčák, L. (2014), ‘Projekt modernizace vlakového nádraží v Havířově byl zastaven’ (‘Modernisation project of the train station in Havířov has been stopped’), Deník.cz, 18.12.2014. Available at: https://www.denik.cz/moravskoslezsky-kraj/projekt-modernizace-vlakoveho-nadrazi-byl-zastaven-20141217-kmhm.html (accessed: 08.05.2022).
• Běčák, L. (2015), ‘Lidé mohou hlasovat pro návrhy přednádražního prostoru’ (‘People can vote for forecourt proposals’), Deník.cz, 20.11.2015. Available at: https://karvinsky.denik.cz/zpravy_region/lide-mohou-hlasovat-pro-navrhy-prednadrazniho-prostoru-20151120.html (accessed: 08.05.2022).
• ČTK (2015), ‘Demolice nádraží Těšnov vzbudila před 30 lety bouři nevole’ (‘Demolition of the Těšnov railway station 30 years ago aroused a storm of discontent’), Stavbaweb.cz, 16.03.2015. Available at: https://www.stavbaweb.cz/demolice-nadrazi-tsnov-vzbudila-ped-30-lety-boui-nevole-12063/clanek.html (accessed: 12.07.2022).
• ‘Diskuze Co dál s vítkovickým nádražím?’ (2020) (‘Discussion What next with the Vítkovice railway station?’), artalk.cz, 20.01.2020. Available at: https://artalk.cz/2020/01/20/28-1-2020-diskuze-co-dal-s-vitkovickym-nadrazim/ (accessed: 28.01.2020).
• Důl architektury (2012–2013), Důlarchitektury.cz. Available at: http://www.dularchitektury.cz (accessed: 18.09.2022).
• Famfulíková, D. (2011), ‘Architekti marně brání havířovské nádraží’ (‘Architects defend Havířov railway station in vain’), Česká televize, 14.12.2011. Available at: https://ct24.ceskatelevize.cz/regiony/1203675-architekti-marne-brani-havirovske-nadrazi (accessed: 08.05.2022).
• Famfulíková, D. (2012), ‘České dráhy už vybraly novou podobu havířovského nádraží’ (‘Czech Railways has already chosen the new look of Havířov railway station’), Česká televize, 01.07.2012. Available at: https://ct24.ceskatelevize.cz/regiony/1160825-ceske-drahy-uz-vybraly-novou-podobu-havirovskeho-nadrazi (accessed: 08.05.2022).
• Gavendová, M. (2014), ‘Skleněná mozaika Vladimíra Kopeckého ve výpravní hale havířovského nádraží’ (‘A glass mosaic by Vladimír Kopecký in the passenger hall of the Havířov railway station’), [in:] Sborník Národního památkového ústavu v Ostravě, Ostrava: Národní památkový ústav, územní odborné pracoviště v Ostravě.
• Guzdek, A. (2011), ‘Dopis MK’ (‘Letter to the Ministry of Culture’), Důl architektury. Available at: https://docs. google.com/file/d/0By8XXtwIPgyUcDR0eVIycHNXa0E/edit?resourcekey=0-5IQUqI-S89jU_RVHbodqA (accessed: 28.02.2011).
• Ivánek, J. (2014), ‘Směrník v Havířově, Václav Uruba a mizející sochy…’ (‘Směrník in Havířov, Václav Uruba and disappearing statues...’), Krásná Ostrava. Bulletin okrašlovacícho spolku Za krásnou Ostravu, 2(1), pp. 17–21.
• ‘Kotelna’ (‘Boiler Plant Olomouc’) (2015), Národní Památkový Ústav. Památkový Katalog (Czech National Heritage Institute. Memorial Catalogue). Available at: https://www.pamatkovykatalog.cz/kotelna-14116502 (accessed: 30.05.2022).
• Krejčiřík, M. (1991), Po stopách našich železnic (In the footsteps of our railways), 1st edn., Praha: Nakladatelství dopravy a spojů.
• Hollander, B. (dir.) (2015), Requiem za nádraží (Requiem for the Station) [TV document], The Czech Republic: Česká televize. Available at: https://www.ceskatelevize.cz/porady/10802175125-moje-soukroma-valka/414235100011014/ (accessed: 18.09.2022).
• Schreier, P. (2004), Zrození železnic v Čechách, na Moravě a ve Slezsku (The Birth of Railways in Bohemia, Moravia and Silesia), Praha: Baset.
• Strakoš, M. (2010), Nová Ostrava a její satelity. Kapitoly z dějin architektury 30.–50. let 20. století (New Ostrava and its satellites. Chapters from the history of architecture of the 1930s–1950s), Ostrava: Národní památkový ústav, územní odborné pracoviště v Ostravě.
• Strakoš, M. (2014), Po sorele brusel, kov, sklo, struktury a beton. Kapitoly o architektuře a výtvarném umění 50. a 60. let 20. století od Bruselu po Ostravu (After sorele brusel, metal, glass, structure and concrete. Chapters on architecture and visual arts of the 1950s and 1960s from Brussels to Ostrava), 1st edn., Ostrava: Národní památkový ústav, územní odborné pracoviště v Ostravě.
• Špaček, Z. (1963), ‘Výstavba Havířova’ (‘Development of Havířov’), Architektura ČSSR, 22(3), pp. 159–171.
• Štursa, J. (1973), ‘Soudobá architektura nádražních budov’ (‘Contemporary architecture of station buildings’), Architektura ČSR, 32(10), pp. 496–509.
• Veselý, J. (2021), ‘615. schůzka: Jak se cestovalo po zemích Koruny české’ (‘615th meeting: How to Travel in the Lands of the Bohemian Crown’), Český rozhlas. Dvojka, 02.07.2021. Available at: https://dvojka.rozhlas.cz/615-schuzka-jak-se-cestovalo-po-zemich-koruny-ceske-7940337 (accessed: 12.07.2022).
• Vokřínek, P. (1996), Landek. Svědek dávné minulosti (Landek. Witness to the ancient past), 1st edn., Ostrava: Librex.
• Volek, S. (2002), ‘Ropná krize v roce 1973’ (‘The 1973 oil crisis’), Peníze.cz, 08.11.2002. Available at: https:// www.penize.cz/nezamestnanost/15178-ropna-krize-v-roce-1973 (accessed: 30.05. 2022).
• Zákon České národní rady o státní památkové péči (1987), Zákon č. 20/1987 Sb. (Act on heritage care no. 20/1987). Available at: https://www.zakonyprolidi.cz/cs/1987-20 (accessed: 18.09.2022).
• And also unsigned materials, data and documents were collected during the activist work in 2012–2016 by the Důl architektury association.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023)