Wpływ metodyki opróbowania na niepewność oznaczeń jodków w wodach powierzchniowych Zlewni Górnej Odry i w wodach kopalnianych do niej odprowadzanych

• Autorzy: Drzymała M.

Warianty tytułu

EN

Influence of sampling method on uncertainty associated with iodide determination in Upper Odra River Basin surface water and coalmine water inducted to it

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zgodnie z obowiązującymi przepisami Unii Europejskiej (RDW2000; DWP 2006; DT 2009) monitoring jakości wód powierzchniowych i podziemnych powinien obejmować m.in. identyfikację wszystkich źródeł niepewności procedury analitycznej. Ponadto dyrektywa (DT 2009) oraz rozporządzenie (RMOE 2011) wskazują na konieczność prowadzenia programu zapewnienia i kontroli jakości (QA/QC) badań w monitoringu wód, a także podają wartość graniczną niepewności pomiaru szacowanej na poziomie odpowiednich norm jakości środowiska równej 50% lub mniejszej (k = 2).W rozporządzeniu (RMOE 2011) określono również metody referencyjne stosowane w monitoringu wód. W niniejszej pracy zastosowano empiryczne podejście (Nordest 2006,2007;Witczak i in. 2006; EURACHEM 2007; Kmiecik 2008; Kmiecik, Drzymała 2008; Kmiecik 2011) do oszacowania wartości niepewności całkowitej oraz jej składowych: niepewności geochemicznej, niepewności opróbowania i niepewności analitycznej. Dodatkowo zbadano wpływ metodyki poboru próbek na niepewność pomiaru. Do oceny niepewności wykorzystano wyniki analiz próbek normalnych i kontrolnych (dublowanych), pobranych w ramach monitoringu wód powierzchniowych Zlewni Górnej Odry oraz wód kopalnianych do niej odprowadzanych. Szacowanie niepewności całkowitej i jej komponentów pokazano na przykładzie wyników oznaczeń I– w próbkach normalnych i dublowanych. Określono wpływ rodzaju pojemnika na niepewność pomiaru. W tym celu zastosowano dwie procedury poboru próbek, obejmujące zastosowanie dwóch różnych pojemników na próbki. Analizę zawartości I– wykonano metodę ICP-MS w akredytowanym Laboratorium Hydrogeochemicznym. Każda z próbek poddana była dwukrotnej analizie. Do oszacowania wartości niepewności całkowitej i jej składowych zastosowano program ROBAN.

EN

According to European Union present legal state (RDW2000; DWP 2006; DT 2009) surface and ground water quality monitoring should also include identification of all uncertainty associated with analytical procedure sources. Moreover, directives (DT 2009; RMOE 2011) indicate necessity of implementation the quality assurance and quality control program(QA/QC) of research in water monitoring. They also give the measurement uncertainty threshold value assesst basing on adequate norms of environment quality and is equal to 50% or less (k=2). In directive (RMŚ 2011) there are also defined reference methods, which should be use in water monitoring. In this paper the empirical approach for total uncertainty and its components (geochemical, sampling and analytical) assessment was used (Nordest 2006, 2007; Witczak et al. 2006; EURACHEM 2007; Kmiecik 2008; Kmiecik, Drzymała 2008; Kmiecik 2011). Moreover, the influence of sampling method on the measurement uncertainty was examined. For uncertainty estimation there were used results from analyses of normal and control (duplicate) samples, which were collected within monitoring of Upper Odra River Basin surface water and coalmine water inducted to it. The assessment of total uncertainty and its components was shown on the example of I- results delivered from normal and duplicate samples analyses. The influence of container type on measurement uncertainty was determined. For this aim two procedures of samples collecting were used, concerning two types of samples containers. The iodide analyses was performed using ICP-MS method in accredited Hydrogeochemical Laboratory Each sample was analysed twice. For total uncertainty and its components assessment the ROBAN program was applied.

Słowa kluczowe

PL

niepewność pomiaru; próbki kontrolne dublowane; analiza wariancji; jodki; jakość wody

EN

measurement uncertainty; control duplicate samples; variance analyses; iodide; water quality

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Technika Poszukiwań Geologicznych
• Rocznik: 2012
• Tom: R. 51, nr 2
• Strony: 63--75
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Drzymała M.

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Katedra Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej, al. A. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

Bibliografia

• [1.] DT, 2009 – Dyrektywa Komisji 2009/90/WE z dnia 31 lipca 2009 r. ustanawiająca, na mocy dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, specyfikacje techniczne w zakresie analizy i monitorowania stanu chemicznego wód.
• [2.] DWP, 2006 – Dyrektywa 2006/118/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem i pogorszeniem ich stanu.
• [3.] EURACHEM, 2007 – Measurement uncertainty arising from sampling. A guide to methods and approaches. EURACHEM.
• [4.] ISO, 2003a – PN-ISO 5667-4. Jakość wody. Pobieranie próbek. Część 4: Wytyczne dotyczące pobierania próbek z jezior naturalnych i sztucznych zbiorników zaporowych.
• [5.] ISO, 2003b—PN-ISO 5667-6. Jakość wody. Pobieranie próbek. Część 6:Wytyczne dotyczące pobierania próbek z rzek i strumieni.
• [6.] ISO, 2004 — PN-ISO 5667-11. Jakość wody. Pobieranie próbek. Część 11: Wytyczne dotyczące pobierania próbek wód podziemnych.
• [7.] ISO, 2005 — PN-EN ISO/IEC 17025: 2005/AC:2007. Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących.
• [8.] KMIECIK E., 2008 — Assessing uncertainty associated with sampling of groundwater: Raba river basin monitoring network (South Poland). New developments in measurement uncertainty in chemical analysis, Symposium at BAM, Berlin 15–16 April 2008.
• [9.] KMIECIK E., DRZYMAŁA M., 2008 — Uncertainty associated with the assessment of trends in groundwater quality (Krolewski spring, Krakow, Poland). New developments in measurement uncertainty in chemical analysis, Symposium at BAM, Berlin 15–16 April 2008.
• [10.] KMIECIK E., 2011—Metodyczne aspekty oceny stanu chemicznego wód podziemnych. Rozprawy, monografie. Wydawnictwa AGH, Kraków.
• [11.] KONDRACKI J., 2002 — Geografia regionalna Polski. Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa.
• [12.] NORDEST, 2006—ReportTR569. Internal quality control. Handbook for chemical laboratories. Oslo, Norwegia, Nordest.
• [13.] NORDEST, 2007— Report TR604. Uncertainty from sampling – A NORDEST handbook for sampling planners on sampling quality assurance and uncertainty estimation (Based upon the EURACHEM international guide estimation of measurement uncertainty arising from sampling). Oslo, Norwegia, Nordest.
• [14.] PACZYŃSKI B. (red.), SADURSKI A. (red.), 2007 — Hydrogeologia regionalna Polski. Tom I. Wody słodkie. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• [15.] PLUTA I., 2011—Hydrogeochemia utworów karbonu obszarów górniczych południowej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Główny Instytut Górnictwa, Katowice.
• [16.] RAMSEY M. H., THOMPSON M., HALE M., 1992 — Objective evaluation of precision requirements for geochemical analysis of variance, J. Geochem. Explor., 44.
• [17.] RDW, 2000 – Ramowa Dyrektywa Wodna, Dyrektywa 2000/60/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej.
• [18.] RMOE, 2011 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych.
• [19.] RÓŻKOWSKI A. (red.), 2004 – Środowisko hydrogeochemiczne karbonu produktywnego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• [20.] SZCZEPAŃSKA J., KMIECIK E., 2005– Ocena stanu chemicznego wód podziemnych w oparciu o wyniki badań monitoringowych, Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Kraków.
• [21.] WITCZAK S., BRONDERS J., KANIA J., KMIECIK E., RÓŻAŃSKI K., SZCZEPAŃSKA J., 2006 – Deliverable 16: Summary Guidance and Recommendations on Sampling, Measuring and Quality Assurance, BRIDGE, Kraków.