PL EN


Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników
Tytuł artykułu

Wstępna ocena zawartości biogenów w wodach zalanych nieczynnych kamieniołomów położonych na terenach wiejskich

Autorzy
Treść / Zawartość
Identyfikatory
Warianty tytułu
Preliminary evaluation of nutrients concentration in quarry lakes located on the rural areas
Języki publikacji
PL
Abstrakty
PL
W pracy przedstawiono wyniki badań zawartości biogenów (Nog., NH4, NO3, NO2, Pog., PO4) w wodach nieczynnych kamieniołomów, których celem była ocena ich stanu. Średnia zawartość Nog. mieściła się w granicach 1,10–3,50 mgN·dm-3 a Pog. w przedziale 0,39–1,08 mgP·dm-3. Nie stwierdzono zagrożenia zbiorników azotanami ze źródeł rolniczych, maksymalne stężenie NO3 wynosiło 1,06 mgNO3·dm-3. Wysokie stężenie Pog. (>0,1 mgP·dm-3) powoduje eutrofizację, występująca we wszystkich zbiornikach, objawiająca się zakwitami glonów oraz wpływa na złą ocenę stanu wód. Najgorszą jakość wód odnotowano w zalanych kamieniołomach KG-3 i KG-2 będących pod presją ze strony ścieków z gospodarstw rolnych. Badane wskaźniki zanieczyszczeń wód w kamieniołomach KG-1, KŁ-4, KM-5 spełniają wymagania kategorii A1 i potencjalnie mogą być źródłem wody do spożycia (po uzdatnieniu).
EN
The paper presents the results of the research of nutrients concentration (total nitrogen – TN, NH4, NO3, NO2, total phosphorus – TP, PO4) in the waters of inactive quarries. The aim of research was to assess the condition of quarry lakes. Average concentration of TN was within 1.10-3.50 mgN×dm-3 and TP in the range of 0.39–1.08 mgP·dm-3. No risk of reservoir enrichment by nitrates from agricultural sources was found, the maximum NO3 concentration was 1.06 mgNO3·dm-3. High concentration of TP (>0,1 mgP·dm-3) causes eutrophication, occurring in all reservoirs, manifested by algal blooms and affects poor water status assessment. The worst water quality was found in the quarry lakes KG-3 and KG-2 exposed to the sewage from farms. The examined indicators of water pollution in quarry lakes KG-1, KŁ-4, KM-5 fulfill the requirements of category A1 and potentially may be a source of water for consumption (after water treatment).
Rocznik
Strony
1--13
Opis fizyczny
Bibliogr. 65 poz., tab., rys.
Twórcy
autor
  • Instytut Architektury Krajobrazu, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
autor
  • Wydział Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
Bibliografia
  • 1. Adamczyk W., Jachimowski A. 2013. Wpływ składników biogennych na jakość i eutrofizację powierzchniowych wód płynących, stanowiących źródło wody pitnej Krakowa. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia, 6 (91), 175–190.
  • 2. Axler R., Yokom S., Tikkanen C., McDonald M., Runke H., Wilcox D., Cady B. 1998.
  • 3. Brysiewicz A., Wesołowski P., Rawicki K. 2013. Porównanie stężenia składników chemicznych w wodzie ze śródpolnego oczka wodnego oraz w wodzie gruntowej z przylegających terenów rolniczych. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, 13, 2(42), 17–31.
  • 4. Castendyk D.N., Mauk J.L., Webster J.G. 2005. A mineral quantification method for wall rocks at open pit mines, and application to the Martha Au– Ag mine, Waihi, New Zealand. Applied Geochemistry, 20, 135–156.
  • 5. Chudzik W. 2012. The process of mined land reclamation in natural aggregate quarries exemplified by the sand and gravel quarry Dębina Łętowska. AGH Journal of Mining and Geoengineering, 36(1), 89–96.
  • 6. Czaplicka-Kotas A., Ślusarczyk Z., Pięta M., Szostak A. 2012. Analiza zależności między wskaźnikami jakości wody w Jeziorze Goczałkowickim w aspekcie zakwitów fitoplanktonu. Ochrona Środowiska, 1(34), 21–27.
  • 7. Czerniawska-Kusza I., Brożonowicz A. 2014. Zoobenthos in post-exploitation reservoirs of marls and limestone in Opole Silesia. Polish Journal of Natural Sciences, 29(4), 307–318.
  • 8. Czyżyk F., Rajmund A. 2011. Ilości niektórych pierwiastków wnoszone do gleby z opadami atmosferycznymi w rejonie Wrocławia w latach 2002-2010. Inżynieria Ekologiczna, 27, 5–12.
  • 9. Dąbrowska J. 2008. Ocena zawartości związków azotu i fosforu w wodach rzeki Trzemny. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 7, 57–68.
  • 10. De Luca D.A,, Castagna S., Lasagna M. 2013. Hydrogeological features conditioning trophic levels of quarry lakes in western Po plain (north-western Italy), Geophysical Research Abstracts, 15, GU2013-8085.
  • 11. Denimal S., Bertrand C., Mudry J., Paquette Y., Hochart M., Steinmann M. 2005. Evolution of the aqueous geochemistry of mine pit lakes –Blanzy– Montceau-les-Mines coal basin (Massif Central, France): origin of sulfate contents, effects of stratification on water quality. Applied Geochemistry, 20, 825–839.
  • 12. Doupé R.G., Lymbery A.J. 2005. Environmental risks associated with beneficial end uses of mine lakes in Southwestern Australia. Mine Water and the Environment, 24(3), 134–138.
  • 13. Doyle, G.A., Runnells D.D. 1997. Physical limnology of existing mine pit lakes. Mining Engineering, 49, 76–80.
  • 14. Ejsmont-Karabin J. 1995. Rotifer occurrence in relation to age, depth and trophic state of quarry lakes. Hydrobiologia, 313/314, 21–28.
  • 15. Filippova K. A., Deryagin V. V., 2005. Chemical Hydrology of Mine Pit Lakes of the Bakala Geotechnic System (Southern Urals), Water Resources, 32(4), 427–433. doi:10.1007/s11268-005-0054-8
  • 16. Frankowski, P., Zbierska, J. 2015. Ocena jakości wody i potencjału ekologicznego małych zbiorników wodnych odbudowanych w krajobrazie rolniczym Wielkopolski. Nauka Przyroda Technologie, 9(1). DOI: 10.17306/J.NPT.2015.1.7
  • 17. Galas J. 2003. Limnological Study on a Lake Formed in a Limestone Quarry (Kraków, Poland). I. Water Chemistry. Polish Journal of Environmental Studies, 12(3), 297–300.
  • 18. Gromiec M., Sadurski A., Zalewski M., Rowiński P. 2014. Zagrożenia związane z jakością wody. Nauka, 1/2014, 99–122.
  • 19. Grünewald U. 2001. Water resources management in river catchments influenced by lignite mining. Ecological Engineering, 17,143–152.
  • 20. Hobot A. (red.) 2014. Aktualizacja wykazu JCWP i SCWP dla potrzeb kolejnej aktualizacji planów w latach 2015-2021 wraz z weryfikacją typów wód części wód – ETAP I - Metodyka. KZGW, Gliwice-Warszwa.
  • 21. Jarosiewicz A. 2012. Opad atmosferyczny jako źródło substancji biogenicznych – na przykładzie Jeziora Dobra (Polska północna). Inżynieria Ekologiczna, 29, 48–56.
  • 22. Jawecki B. 2017. Rola kamieniołomów w kształtowaniu krajobrazu na przykładzie ziemi strzelińskiej. Monografia. Uniwersytet Przyrodniczywe Wrocławiu.
  • 23. Jawecki B., Dąbek P.B., Pawęska K., Wei X. 2018. Estimating Water Retention in Post-mining Excavations Using LiDAR ALS Data for the Strzelin Quarry, in Lower Silesia. Mine Water and the Environment, (Online) https://doi.org/10.1007/s10230-018-0526-0
  • 24. Jawecki B., Jaroszewicz-Smyk T., Drabiński A. 2013. The spatial variation of oxygen condition in carp pond located in nature reserve „Stawy Milickie”. Journal of Water and Land Development, 19, 47–52.
  • 25. Kaniuczak J., Augustyn Ł. 2011. Zawartość związków azotowych i fosforanów w wodach powierzchniowych przeznaczonych do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia. Inżynieria Ekologiczna, 27, 46–59.
  • 26. Kiryluk A., Rauba M. 2011. Wpływ rolnictwa na stężenie fosforu ogólnego w wodach powierzchniowych zlewni rzeki Świny. Inżynieria Ekologiczna, 26, 122–132.
  • 27. Klapper H., Geller W. 2001. Water quality management of mining lakes – a new field of applied hydrobiology. Acta hydrochim. hydrobiol. 29 (6–7), 363–374.
  • 28. Kleeberg A., Grüneberg B. 2005. Phosphorus mobility in sediments of acid mining lakes, Lusatia, Germany. Ecological Engineering, 24, 89–100.
  • 29. Kołodziejczyk U. 2009. Hydrological, geological and geochemical conditions determining reclamation of post – mine land in the region of Łęknica. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, Tom 25, Zeszyt 3. 2009, 190-201.
  • 30. Kumar N.R., McCullough C.D. Lund M.A., Larranaga S.A. 2016. Assessment of factors limiting algal growth in acidic pit lakes – a case study from Western Australia, Australia. Environmental Science and Pollution Research, 23, 5915–5924. DOI 10.1007/s11356-015-5829-0.
  • 31. Kumar R. N., McCullough C. D., Lund M. A. 2009. Water Resources in Australian Mine Pit Lakes. Mining Technology, 118(3-4), 204–211. DOI:10.1 179/174328610X12682159815028.
  • 32. Mayne C.D. 1994. The Limnology of Three Limestone Rock Quarries in East-Central Nebraska and Western Iowa. Transactions of the Nebraska Academy of Sciences, 21, 1–7.
  • 33. McCullough C. D. 2008. Approaches to remediation of acid mine drainage water in pit lakes. International Journal of Mining, Reclamation and Environment, 22(2), 105–119.
  • 34. McCullough C.D., Lund M.A. 2006. Opportunities for sustainable mining pit lakes inAustralia. Mine Water and the Environment, 25, 220–226.
  • 35. Mioduszewski W. 2015. Protection of water quality in the lake situated on the agricultural area. Journal of Water and Land Development, 26, 65–71. DOI: 10.1515/jwld-2015-0017.
  • 36. Molenda T. 2006. Górnicze środowiska akwatyczne – obiekty obserwacji procesów hydrologiczno-biologicznych. Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej, 117(32), 239–250.
  • 37. Nita J., 2013. Zmiany w krajobrazie powstałe w wyniku działalności górnictwa surowców skalnych na obszarze Wyżyn Środkowopolskich. Monografia. Uniwersytet Śląski, Katowice.
  • 38. Nixdorf B., Lessmann D., Deneke R. 2005. Mining lakes in a disturbed landscape: Application of the EC Water Framework Directive and future management strategies. Ecological Engineering, 24, 67–73.
  • 39. Nixdorf, B., Leßmann, D., Steinberg, C.E.W., 2003. The importance of chemical buffering for pelagic and benthic colonization in acidic waters. Water Air Soil Pollut., 3, 27–46.
  • 40. Patro M., Zubala T. 2012. Possibilities of shaping the water retention in agricultural landscape. Teka Kom. Ochr. Kszt. Środ. Przyr. – OL PAN, 9, 143–152.
  • 41. Pawełek J., Spytek M. 2005. Substancje biogenne w dopływach Zbiornika Dobczyckiego, Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 4, 99-113.
  • 42. PGWdO 2016. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. w sprawie Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry. Dz. U. 2016 poz. 1967.
  • 43. Polak K., Różkowski K., Pawlecka K., Kaznowska-Opala K., Chudzik W., 2014. Prognoza zatapiania wyrobiska poeksploatacyjnego Świerki. Przegląd Górniczy, 70(2), 31–36.
  • 44. Przybyła C., Zbierska Z., Dwornikowska Ż. 2011. Ocena zmian jakości wody w wybranych jeziorach Pojezierza Poznańskiego w latach 2004÷2009. Rocznik Ochrona Środowiska, 13, 723–746.
  • 45. Puczyńska I., Skrzypski J. 2009. Integracja działań biologicznych i technicznych jako podstawa intensyfikacji procesów samooczyszczania się zbiorników zaporowych (na przykładzie Zbiornika Sulejowskiego). Ecological Chemistry and Engineering S, 16(S2), 221-235.
  • 46. Ramstedt M., Carlsson E., Lövgren L. 2003. Aqueous geochemistry in the Udden pit lake, northern Sweden. Applied Geochemistry, 18, 97–108.
  • 47. Rauba M, Dembowska D. 2018.Ocena stężeń związków azotu i fosforu w wodach środkowego basenu rzeki Biebrza, Inżynieria Ekologiczna, 19(3), 62–68. https://doi.org/10.12912/23920629/86054.
  • 48. Ravazzani, G., Giudici, I., Schmidt, C., and Mancini, M. 2011. Evaluating the Potential of Quarry Lakes for Supplemental Irrigation. Journal of Irrigation and Drainage Engineering 137(80), 564-571. DOI. 10.1061/(ASCE)IR.1943-4774.0000321.
  • 49. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych. Dz. U. 2016 poz. 1187
  • 50. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. (u1) w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. Dz.U. 2002 nr 241. poz. 2093. (uznane za uchylone).
  • 51. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia. Dz.U. 2002 nr 204. poz. 1728.
  • 52. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 r. (u2) w sprawie wymagań, wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych Dz. U. 2002 nr 176. poz. 1455. (uznane za uchylone).
  • 53. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych. Dz. U. 2011 nr 258. poz. 1549.
  • 54. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 czerwca 2018 r. w sprawie przyjęcia „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu. Dz. U. 2018. poz. 1339.
  • 55. Schultze M., Pokrandt K-H., Hille W. 2010. Pit lakes of the Central German lignite mining district: Creation, morphometry and water quality aspects. Limnologica, 40(2), 148–155. http://dx.doi. org/10.1016/j.limno.2009.11.006.
  • 56. A. Szczykowska J., Wiater J. 2013. Sezonowe zmiany stanu troficznego zbiorników retencyjnych. Ekonomia i Środowisko, 2(45),107–116.
  • 57. Singleton V.L., Jacob B., Feeney M.T. Little J.C. 2013. Modeling a proposed quarry reservoir for raw water storage in Atlanta, Georgia. Journal of Environmental Engineering, 139(1), 70–78. DOI: 10.1061/(ASCE)EE.1943-7870.0000582.
  • 58. Szczykowska J., Siemieniuk A., Wiater J. 2016. Zanieczyszczenia fosforem jako bariera jakości wód zbiorników małej retencji na Podlasiu. Inżynieria Ekologiczna, 48, 202–207, DOI: 10.12912/23920629/63269.
  • 59. Ślusarczyk A. 2003. Limnological study on a lake formed in a limestone quarry (Kraków, Poland). I. zooplankton community. Polish Journal of Environmental Studies, 12(4), 489–493.
  • 60. Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne. Dz.U. 2017 poz. 1566 ze zm.
  • 61. Wachowiak G., Wachowiak A. 2010. Zalewanie wyrobiska końcowego Odkrywki “Pątnów” Kopalni Węgla Brunatnego “Konin” w świetle określenia składowych i obliczeń bilansu wodnego zbiornika. Górnictwo Odkrywkowe, 51(2), 77–85.
  • 62. Walczykiewicz T. 2014. Scenarios of Water Resources Development in Poland up to 2030. Water Resources, 41(6), 763–773. DOI: 10.1134/ S0097807814060219.
  • 63. Wiatkowski M., Rosik-Dulewska C., Kuczewski K., Kasperek R. 2013. Ocena jakości wody zbiornika Włodzienin w pierwszym roku funkcjonowania. Rocznik Ochrona Środowiska,15, 2667–2682.
  • 64. Wiatkowski M., Rosik-Dulewska C., Wiatkowska B. 2010. Charakterystyka stanu użytkowania małego zbiornika zaporowego Nowaki na Korzkwi. Rocznik Ochrona Środowiska, 12, 351–364.
  • 65. Wiejaczka Ł. 2011. Wpływ zbiornika Klimkówka na abiotyczne elementy środowiska przyrodniczego w wolnie Ropy. Prace geograficzne 229, IGiPZ PAN, Warszawa.
Uwagi
PL
Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.baztech-ee1420d1-1002-4e05-88e2-25365db105d1
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.