Retrospektywna analiza anodowego efektu osłabienia wiązki promieniowania rentgenowskiego na radiogramach porównawczych rąk

• Autorzy: Pasieka E. , Milewski R.

Warianty tytułu

EN

A retrospective analysis of the heel effect in hands radiography

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wprowadzenie. Zdjęcie RTG porównawcze rąk jest podstawowym badaniem obrazowym w rozpoznaniu i ocenie procesu leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów rąk. Objawy radiologiczne często są bardzo dyskretne, co wymaga bardzo dobrej jakości obrazów w zakresie kontrastu. Kontrastowość obrazu rentgenowskiego związana jest z niejednorodnością wiązki promieniowania emitowanego przez lampę rentgenowską. Cel. Celem badania była retrospektywna analiza anodowego efektu osłabienia promieniowania rentgenowskiego na radiogramach porównawczych rąk. Materiał i metoda. Materiał badawczy stanowiły 154 zdjęcia rentgenowskie porównawcze rąk. Dokonano analizy retrospektywnej radiogramów w zakresie oceny wieku i płci pacjentów, pozycjonowanie rąk względem osi lampy RTG, wielkości pola kolimacji, wartości Dose Area Product, jasności pikseli tła w linii pośrodkowej radiogramu. Do analizy między zmiennymi zastosowano test U Manna-Whitneya oraz test korelacji rang Spearmana, poziom istotności p < 0,001. Wyniki. Najczęściej radiogramy były wykonane kobietom (84%) w wieku od 22 do 82 lat. Tylko 4 (2,6%) radiogramy zostały wykonane bez zachowania schematu katoda-nadgarstek/anoda-palce. Najczęściej radiogramy były wykonane przy polu kolimacji w przedziale 701-800 cm² oraz DAP 2,6-3 cGy·cm². Udowodniono silną zależność (R = 0,63) pomiędzy wymiarem długości boku pola kolimacji a różnicą jasności pikseli mierzoną w ustalonych punktach pomiaru oraz przeciętną zależność (R = 0,43) pomiędzy polem kolimacji a różnicą jasności pikseli.

EN

Introduction and aim of the study. X-ray examination is the primary imaging technique in the diagnosis and evaluation of the treatment of rheumatoid arthritis. Radiological symptoms are often very discreet, what requires a very good image quality in terms of contrast. X-ray contrast image is related to the inhomogeneity of the X-ray beam. Aim. The aim of the study was a retrospective analysis of the heel effect on X-ray hands. Material and methods. Material consisted of 154 radiographs. The retrospective analysis of radiographs was made, within the range of age and sex of patients, the positioning of hands relative to the axis of the X-ray tube, size of the collimation, Dose Area Product, brightness of the background pixels in the midline radiograph. The Mann-Whitney U-test and Spearman’s rank correlation (p < 0.001), was used in analysis. Results. Most frequently, the radiographs were made of women (84%) between the ages of 22 to 82 years. Only 4 (2,6%) radiographs were taken without pattern „wrist-cathode/fingers-anode”. Most frequently, the radiographs were made with the collimation in the range of 701-800 cm² and DAP 2,6-3 cGy·cm². The strong correlation (R = 0.63) between the side length of the collimation field and the difference pixel brightness, and the average correlation (R = 0.43) between the size collimation field and the difference pixel brightness, were proven.

Słowa kluczowe

PL

anodowy efekt osłabienia; zdjęcia rentgenowskie; reumatoidalne zapalenie stawów; kolimacja

EN

heel effect; X-ray image; rheumatoid arthritis; collimation

• Wydawca: Indygo Zahir Media
• Czasopismo: Inżynier i Fizyk Medyczny
• Rocznik: 2015
• Tom: Vol. 4, nr 2
• Strony: 79--83
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Pasieka E.

• Zakład Radiologii, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, ul. M. Skłodowskiej-Curie 24 A, 15-276 Białystok

autor

Milewski R.

• Zakład Statystyki i Informatyki Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, ul. Szpitalna 37, 15-295 Białystok

Bibliografia

• 1. K. Prajs: Jakość życia chorych na reumatoidalne zapalenie stawów w odniesieniu do sprawności fizycznej i stanu psychicznego, Annales AMS, 3(2), 2007, 72-82.
• 2. J. Barłowska: Wpływ nasilenia zmian radiologicznych w układzie kostno-stawowym i wybranych czynników społeczno-demograficznych na jakość życia pacjentów chorych na reumatoidalne zapalenie stawów, Prz Med Uniw Rzesz Inst Leków, 4, 2009, 392-398.
• 3. A. Jura-Półtorak, K. Olczyk: Diagnostyka i ocena aktywności reumatoidalnego zapalenia stawów, Diagn Lab, 47(4), 2011, 431-438.
• 4. C.A. Helms: Choroby zwyrodnieniowe i zapalne stawów [w:] W.E. Brant, C.A. Helms (red.): Podstawy diagnostyki radiologicznej. T. IV, Medipage, Warszawa 2008, 1272-1374.
• 5. D. Oborska-Kumaszyńska: Cyfrowe systemy obrazowania w rentgenodiagnostyce cz. I – systemy obrazowania, Acta Bio-Opt Inform Med, 17(1), 2011, 2-7.
• 6. H. Owczarek: Systemy CR w praktyce medycznej, Inżynier i Fizyk Medyczny, 4(1), 2012, 175-180.
• 7. B.W. Long, E.D. Frank, R.A. Ehrlich: Essentials for limited practice, SOUNDERS Elsevier, St. Louis 2013, 52-62.
• 8. T. Bushberg, J.A. Seibert, E.M. Leidholdt, J.M. Boone: The essential physics for medical imaging, Lippincott Williams and Wilkins, a Wolters Kluwer buisness, Filadelfia 2012, 171-206.
• 9. P. Allisy-Roberts, J.R. Williams: Farr’s physics for medical imaging, SAUNDERS Elsevier, Filadelfia 2008, 49-64.
• 10. A. Ganguly, R. Karim: Essential physics for radiology and imaging, Academic Publisher, Kalkuta 2009, 4-9.
• 11. K.L. Bontrager, J.P. Lampignano: Radiographic positioning and related anatomy, Elsevier Mosby, Saint Louis 2010, 3-35.
• 12. A. Krawczyk-Wasielewska, E. Gajewska, W. Samborski: Płeć jako jeden z czynników mogących determinować jakość życia w reumatoidalnym zapaleniu stawów, Now Lek, 81, 4, 2012, 347-353.
• 13. A. Filipowicz-Sosnowska, R. Rupiński: Reumatoidalne zapalenie stawów o początku w wieku późnym, Pol Arch Med Wew, 118, 2008, 36-41.
• 14. J.A. Terry, R.G. Waggner, M.A. Blough: Half-value and intensity variations as a function of position in the radiation field for film- -screen mammography, Med Phys, 26, 1999, 259-266.
• 15. K.K. Fung, W.B. Gilboy: „Anode heel effect” on patient dose in lumbar spine radiography, Br J Radiol, 73, 2000, 531-536.
• 16. A.R. Cowen, D.S. Brettle, A. Workman: Technical note: Compensation for field non-uniformity on a mammographic X-ray unit, Br J Radiol, 66, 1993, 150-154.
• 17. G. Behiels, F. Maes, D. Vandermeulen, P. Suetens: Retrospective correction of the heel effect in hand radiographs, Med Image Anal, 6, 2002, 183-190.
• 18. M.Z. do Nascimento, A.F. Frère, F. Germano: An automatic correction method for the heel effect in digitized mammography images, J Digit Imaging, 21(2), 2008, 177-187.
• 19. N. Ahmad: The twists and turns of hand and wrist x-ray positioning [w:] N. Ahmad: X-ray patient positioning manual, Tuscon 2008, 55-79.
• 20. T.B. Möller, E. Reif: Pocket atlas of radiographic positioning, Thieme, Stuttgart 2009, 132-137.
• 21. W. Trojanowski: Technika konwencjonalnych badań radiologicznych [w:] B. Pruszyński (red.): Diagnostyka obrazowa. Podstawy teoretyczne i metodyka badań, PZWL, Warszawa 2000, 197-320.
• 22. S. Mackiewicz: Promieniowanie rozproszone i jego rola w badaniach radiograficznych, Krajowa Konferencja Badań Radiograficznych, Popów 2010, 1-15.
• 23. V.E. Shockley, R.L. Kathren, E.M. Thomas: Reconstruction of doses from occupationally related medical x-ray examinations, Health Physics, 95(1), 2008, 107-118.
• 24. D.L. Miller, S. Balter, L.K. Wagner, J.F. Cardella, T.W.I. Clark, C.D. Neithamer, Jr., M.S. Schwartzberg, T.L. Swan, R.B. Towbin, K.S. Rholl, D. Sacks: Quality improvement guidelines for recording patient radiation dose in the medical record, J Vasc Interv Radiol, 20, 2009, 200-207.
• 25. M. Czerżyńska, E. Pasieka, U. Łebkowska: Doskonalenie jakości techniki wykonywania zdjęć teleradiograficznych czaszki w projekcji PA, Mag Stom, 5, 2014, 42-47.
• 26. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie warunków bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego dla wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej (Dz.U. z 2011 r. Nr 51 poz. 265, z póź. zm.).
• 27. P. Sprawls: Optimizing medical image contrast, detail and noise in the digital era, Med Phys Int, 2(1), 2014, 41-48.
• 28. M.B. Williams, E.A. Krupiński, K.J. Strauss, W.K. Breeden, M.S. Rzeszotarski, K. Applegate, M. Wyattg, S. Bjork, J.A. Seibert: Digital radiography image quality: image acquisition, J Am Coll Radiol, 4, 2007, 371-388.